Wat is nu wit licht? Bij de lampmetingen van OliNo wordt in een kleursoortdiagram (Eng: chromaticity diagram) aangegeven waar het licht van de geteste lamp zich in dit diagram bevindt. In dit diagram staan allerlei kleuren, en welke zijn nu wit?

Het kleursoort diagram

Bij OliNo metingen aan lampen wordt het kleursoortdiagram gegeven. Dit diagram geeft aan waar de kleur van het licht zich bevindt in dit diagram.

Voorbeeld van een kleursoortdiagram met daarin aangegeven de kleur van de geteste lamp. Het kleurpunt ligt op het pad van de zwarte straler

Voorbeeld II van een kleursoortdiagram met daarin aangegeven de kleur van de geteste lamp. Deze ligt niet op het pad van de zwarte straler

Extra uitleg over dit kleursoortdiagram is te vinden in een van de uitlegartikelen op de OliNo site.

Beschouwing wit licht

Het eerste voorbeeld van een kleursoortdiagram laat de kleur zien van het licht van de geteste lamp, waarbij de kleurpositie ligt op het pad van de zwarte straler. Dus dat zal dan wel wit licht zijn. Echter is dat volgens de normen ook zo? Is er wel een norm?

Het tweede voorbeeld laat een kleurpunt zien dat niet op het pad van de zwarte straler ligt. En is dit dan (ook) wit licht?

Er zijn natuurlijk nog meer punten aan te geven in dit diagram en wat is nu wit licht?

CIE standaard

Toevlucht wordt genomen in een CIE standaard “Colours of Light Signals” (CIE S 004/E-2001) die aangeeft welk gebied van dit diagram aangemerkt wordt als wit licht. De norm gaat over de definitie van verschillende kleuren licht voor signalering, gebruikt in zee-, weg-, lucht- en railtransport systemen inclusief signaleringslichten op schepen, in vliegtuigen, in motorvoertuigen en in treinen, waar de herkenning van de kleuren essentieel is.

De standaard geeft de toegestane gebieden aan in het kleursoortdiagram voor de verschillende lichtkleuren die worden gebruikt als signaalkleuren: rood, geel, wit, groen, blauw. Bij de lampmetingen wordt normaal wit licht verwacht, en dus is een referentie te maken met de gebieden voor wit licht.

Toegestane gebieden voor wit licht

De standaard maakt onderscheid in wit licht volgens klasse A en klasse B. Voor klasse A geldt een kleiner toegestaan gebied dan voor klasse B. In klasse A gaat het namelijk over signaleringssystemen waarbij zowel wit als geel licht gebruikt wordt, en dan moet het witte licht onderscheidbaar zijn van geel licht. In klasse B gaat het over signaleringssystemen zonder geel licht, dus kan wit licht uit een breder toegestaan kleurgebied afkomstig zijn.

De twee gedefinieerde gebieden voor wit licht

Het in zwart aangegeven gebied linksonder is geldig als enige toegestane gebied voor wit licht van klasse A.

Het licht van de (signaal)lampen mag komen uit de som van de twee in zwart aangegeven gebieden voor klasse B.

Toepassing

OliNo zet deze gebieden in het kleursoortdiagram waarin ook het kleurpunt komt te staan van het licht van de gemeten lamp.

Zie deze twee voorbeelden van kleurposities van licht van twee lampen die getest zijn.

In het eerste voorbeeld valt het licht van de geteste lamp in klasse B.

In het tweede voorbeeld valt het licht van de geteste lamp in klasse A.

Er zijn ook mogelijkheden dat het licht van een geteste lamp buiten klasse A/B valt. Dan ligt het kleurpunt buiten de in zwart aangegeven oppervlaktes.

Beoordeling wit licht van de lampen

Middels een standaard voor kleur van signaalverlichting is een referentie genomen voor de kleurpunten in een kleursoortdiagram dat gegeven wordt bij de OliNo lampmetingen.

De standaard en dus de toegestande gebieden gaan over licht met een signaleringsfunctie, en niet over licht voor bijvoorbeeld gebruik binnenshuis. Daar geldt de standaard niet voor en daar is bij OliNo’s weten ook geen standaard voor. Omdat deze standaard gaat over het herkennen van de kleur, en er duidelijk gebieden zijn aangegeven, wordt dit als een referentie gebruikt voor de kleurposities van de gemeten lampen.

De gebieden geven niet aan wat warmwit of koudwit licht is, dat wordt door de (gecorreleerde) kleurtemperatuur aangegeven.

De gebieden geven ook niet aan of het licht goed kleuren kan weergeven/renderen, daarvoor is de kleurweergaveindex (CRI/Ra waarde) van belang.

Of het toelaatbaar is dat wit licht voor algemeen verlichtingsgebruik buiten de aangegeven gebieden voor wit licht als signalering mag vallen is niet bekend, en zal wellicht meer te maken hebben met persoonlijke voorkeur. Het is dan ook alleen een referentie, en geen goed- of afkeurcriterium.