Energiebesparing thuis: een praktijkgeval
Geplaatst door Arie Groenveld in Energiebesparing Geef een reactieHoewel ik als lid van de coöperatieve vereniging De Windvogel de CO2-reductie door de opwekking van duurzame windenergie en ook zonne-energie van harte ondersteun, draagt het niet gebruiken van energie door warmte-isolatie van de woning ook in belangrijke mate bij aan deze doelstelling. In dit artikel zal ik aangeven hoe ik in de loop van de tijd het gasgebruik in mijn woning door gerichte maatregelen meer dan gehalveerd heb…
Toen ik op 1 januari 1979 mijn huidige hoekwoning betrok, was deze vanwege de heersende koude winter niet warm te krijgen ondanks de ingestelde CV-watertemperatuur van meer dan 100 °C. Toen ik na van de kou te zijn bekomen eind april de gasmeterstand opnam, bleek dat er in 4 maanden tijd 3000 m3 aardgas was gebruikt. Extrapolerend zou ik over een normaal stookseizoen zeker 4500 m3 aardgas hebben verbruikt. Dit was voor mij een reden om gerichte maatregelen te nemen zowel voor het milieu alsook om de stookkosten te beperken.
Na analyse van allerlei tips kwam ik tot de volgende tabel van maatregelen en mogelijke besparingen.
| Isolatie maatregelen | Opp. / Lengte | Besparing op gas | Kosten | Terug verdien tijd (Jaren) | |
|---|---|---|---|---|---|
| spouwmuurisolatie | 100 m2 | 1000 m3 | 230 € | 540 € | 2,4 |
| dubbelglas in kamer | 8 m2 | 120 m3 | 27 € | 818 € | 30,0 |
| CV-leidingisolatie | 33 m | 330 m3 | 75 € | 15 € | 0,2 |
| dakisolatie | 35 m2 | 300 m3 | 68 € | 159 € | 2,3 |
| vloerisolatie | 47 m2 | 230 m3 | 52 € | 227 € | 4,3 |
| radiatorfolie | 8 m2 | 120 m3 | 27 € | 23 € | 0,8 |
| afknijpen waakvlam | 100 m3 | 23 € | 4,5 € | 0,2 | |
| extra isolatie cv-boiler | 100 m3 | 23 € | 4,5 € | 0,2 | |
| afsluiten trappenhuis | |||||
| Totaal | 2300 m3 | 525 € | 1791 € | 3,4 | |
Nadat ik in de zomer van 1979 na aftrek van subsidie voor ca ƒ 2000 had uitgegeven aan het vullen van de spouwmuur en het aanbrengen van dubbele beglazing in de kamer, bleek mijn gasverbruik in het seizoen 79/80 tot 2800 m3 te zijn teruggelopen. Het aanbrengen van een schuifdeur bij de trap naar de 1e verdieping zal ook hieraan in belangrijke mate hebben bijgedragen.
Het seizoen (80/81) daarop werd door het aanbrengen van CV-leidingisolatie en radiatorfolie het gasgebruik teruggebracht tot 2400 m3.
Nadat vervolgens het dak en de vloer werden geïsoleerd kon in het seizoen (81/82) het gasgebruik tot ca 1900 m3 worden beperkt.
Om elektrische energie te besparen heb ik in mijn inmiddels vervangen CV-ketel ook nog een pompschakelaar aangebracht, die de CV-pomp afschakelde als de temperatuur van het rondgepompte water beneden 28 °C kwam.
De metingen
Door in de seizoenen aan het eind van elke maand de gasmeterstand te noteren werd elke maand het gemiddelde gasverbruik per dag bepaald. Vervolgens kon middels het opvragen van het aantal graaddagen1 van het weerstation Rotterdam het gemiddelde aantal graaddagen per dag voor de betreffende maand worden vastgesteld. Zo werden van de 7 stookmaanden gegevens verkregen, die in onderstaande grafieken zijn vastgelegd, waarna er een stooklijnen konden worden getrokken, die het verband aangeven tussen het gasgebruik en aantal graaddagen in betreffende stookseizoenen.
Het aantal graaddagen is een waarde, die de koudheid van de dag aangeeft t.o.v. 18 °C. Bij een gemiddelde dagtemperatuur van 10 °C is het aantal graaddagen op die dag 8. Tot voor kort kon deze informatie kosteloos worden opgehaald bij: www.energiened.nl
De helling van de lijnen is een maat voor de isolatie. Duidelijk is het verschil in helling te zien van de lijnen 80/81 en 81/82. Dit is te verklaren door in de zomer van 1981 aangebrachte dak- en vloerisolatie.
In de daarop volgende jaren (na 1982) varieerde het gasverbruik tussen 1900 m3 en 2500 m3 mede door de variatie in de strengheid van de winters en door de variatie in het warmwatergebruik vanwege verandering van het aantal thuiswonende kinderen.
Het jaarlijks gasverbruik voor warm water en koken is, nadat de (3) kinderen het huis verlieten, teruggegaan van ca 400 m3 naar ca 250 m3. Deze waarden konden worden afgeleid uit metingen van het gasverbruik in de zomermaanden.
Nieuwe ketel
In het jaar 1991 is de CV-ketel vervangen door een nieuwe ketel. Vanwege de toenmalige kinderziektes van HR-ketels is gekozen voor een verbeterd rendementsketel, hetgeen vermoedelijk in een gemiddelde besparing van ca 150 m3 gas per jaar heeft geresulteerd.
Vloerverwarming
In 1996 is vervolgens vloerverwarming in de kamer aangebracht, waarbij tussen de leidingen en betonvloer een extra laag isolatie (1 cm aluminium noppenfolie) is aangebracht. Hoewel het energiegebruik hierdoor slechts in geringe mate is afgenomen, is de helling van de lijn 96/97 toch iets ongunstiger geworden. Kennelijk lekt er bij lagere buitentemperaturen (en dus hogere vloertemperaturen) meer warmte weg door de vloer, maar wordt dit effect in de warmere wintermaanden meer dan gecompenseerd door verbetering van het comfort waardoor kan worden volstaan met een iets lagere kamertemperatuur en de stooklijn 96/97 de x-as op een gunstiger punt (2,5 graaddagen) snijdt.
HR++ glas
Als voorlaatste maatregel zijn in het jaar 2001 bij een kozijnvervanging in het gehele huis alle ramen (ca 20 m2) vervangen door HR++ glas. In de zeer zachte winter van 2001/2002 heeft dit geleid tot een gasverbruik van 1380 m3. In het meer “normale” seizoen 2002/2003 verwachtte ik uit te komen op 1500 m3 gas. De stooklijn ligt beduidend lager dan die van 96/97. De helling is iets gunstiger.
Ook hier zien we een gunstig snijpunt met de x-as. Vermoedelijk omdat door het zonnige voorjaar extra stralingswarmte wordt ingevangen, die door de extra HR++ isolatie langer wordt vastgehouden. Dit is duidelijk merkbaar in de maanden maart en april, die toch relatief koud zijn t.o.v. oktober, maar waarin de invloed van de zon sterker is.
Inmiddels is in januari 2006 de haperende VR-ketel vervangen door een HR-ketel.
Het gasverbruik in januari 2006 bleek daardoor 17% lager dan er op grond van de stooklijn 2002/2003 zou zijn gebruikt.
Bij een gemiddeld koude winter zal hierdoor het gasverbruik rond 1300 m3 uitkomen.
Conclusie
Door een gerichte isolatieaanpak is in de loop van de tijd het energiegebruik voor de verwarming van mijn woning met meer dan een factor 3 teruggebracht. Door de maatregelen is in de afgelopen 26 jaar meer dan 60.000 m3 aardgas bespaard.
Opmerkingen
- De warmtelek uit een gebouw is in feite een lineair proces, waarbij het energieverlies evenredig is met het verschil in temperatuur tussen binnen- en buitenkant van een vertrek. Als je aanneemt dat de gemiddelde binnentemperatuur van een gebouw 18 °C is, is te verklaren waarom men het begrip graaddagen heeft geïntroduceerd. De uit een gebouw weglekkende energie zou dan immers evenredig zijn met het aantal graaddagen of in formulevorm: E = c x O x (18 – Tbuiten).
Hierin is E de hoeveelheid naar buiten lekkende energie, c een constante welke een maat is voor de warmtedoorlaatbaarheid van de muur of type glas, O het oppervlak van de buitenmuur of raam. (18 – Tbuiten) is een maat voor het aantal graaddagen.
In de praktijk blijkt het energiegebruik volgens de graaddagenberekening niet helemaal te kloppen en werken energiebedrijven bij hun zuinigheidsacties met stooktabellen die gebaseerd zijn op gewogen graaddagen, waarbij het aantal ‘normale’ graaddagen in de maanden november t/m februari met een factor 1,1 wordt vermenigvuldigd en in de maanden april t/m september met 0,8. - In de grafieken is de invloed van het extra gasgebruik voor warm water en koken niet gecompenseerd. Indien dat wel was gedaan, zouden de grafieken in hun geheel ca 0,8 m3 lager komen te liggen, waardoor ze exact het stookgedrag zouden weergeven.
Het feit dat de lijnen daardoor rechts van de oorsprong de x-as snijden, betekent dat de gekozen waarde van 18 als referentie voor het aantal graaddagen niet altijd een juiste keus is. Kennelijk ligt de gemiddelde temperatuur van het gemiddelde vertrek in mijn woning onder 18 °C. Zo staat de verwarming op de slaapkamers en op zolder praktisch altijd uit. - Bij een bepaalde buitentemperatuur kan ingestraald zonlicht een positief effect hebben op het gasgebruik en veel wind een negatief effect. Door deze invloeden kunnen meetpunten afwijkingen vertonen, waardoor niet alle punten op één lijn zijn te krijgen. Hierdoor kunnen de stooklijnen enigszins afwijken van de werkelijkheid mede door het geringe aantal meetpunten (7) per grafiek. De lijnen geven dus een trend weer.
- Voor de regeling van de kamertemperatuur wordt gebruik gemaakt van een programmeerbare Itho-thermostaat, waarmee de temperatuur in stappen van 0,2 °C instelbaar is.
’s Avonds om 21.00 uur gaat de ingestelde temperatuur van 20,0 °C naar 18,0 °C. Vanwege de warmte-inhoud van de vloer blijkt dat de temperatuur rond 24.00 uur dan meestal niet meer dan enkele tienden van een graad is gedaald. Vanaf ’s morgens 7.00 uur wordt de temperatuur in de loop van de dag geleidelijk weer op 20 °C gebracht.
August 11th, 2006 at 7:10 pm
meten is weten.
Door elke week de meterstanden van gas en elektriciteit en water bij te houden heb ik tot 60% kunnen besparen op mijn energiekosten zonder al te veel aanpassingen in mijn tussenappartement [76 m2] met dubbelglas in de woonkamer van 40 m2 en slaapkamer van 14 m2. In de hal en in de keuken en kleine slaapkamer zit geen dubbelglas.
Met mijn 28 jaar oude moederhaard heb ik een extreem laag gasverbruik gehaald.
Er waren maar 15 echte koude dagen in 2005/2006. Mijn gasverbruik in de winter van 10 november 2005 tot 10 april 2006 was slechts 230 m3 voor verwarming en 114 m3 voor koken en douchen van juli 2005 tot juli 2006.
80% van de tijd heb ik in huis doorgebracht. Als je bijna niet thuis bent overdag en ‘s avonds dan is het niet zo moeilijk om een laag verbruik te hebben.
Ik kan nog een lager gasverbruik het komende jaar met hopelijk eenzelfde aantal koude dagen halen als ik mijn keukenraam en keukendeur en voordeur in de portiek voorzie van tochtstrips en een deur in de opening van de hal naar de woonkamer plaats en mijn dubbelglas voor- en achterraam van de woonkamer voorzie van dikke gordijnen.
Mijn elektriciteitsverbruik heb ik terug kunnen brengen van 1800 kWh naar 1000 kWh, door de PC niet meer aan te laten staan, standbye apparaten uit te zetten voor zover mogelijk.
De apparatuur in huis is een PC, modem, printer, scanner, DECT telefoon, ISDN aansluiting, TV, magnetron, vaatwas- [B] en wasmachine [A+] en koelkast [A+],
waterkoker, koffiezetapparaat, CV pomp [staat uit tussen 10 april en 10 november], spaarlampen van 5 tot 11 watt [15 stuks].
In 93/94 was het gasverbruik 1375
[gasnorm was 1376]
In 94/95 was het gasverbruik 1349
[gasnorm was 1537]
In 95/96 was het gasverbruik 1485
[gasnorm was 1398]
In 2000/2001 en 2001/2002 en 2002/2003
was het gasverbruik per jaar vrijwel identiek 650 +/- 25
In 03/04 was het gasverbruik 517
In 04/05 was het gasverbruik 384
17 koude dagen
In 05/06 was het gasverbruik 344
15 koude dagen
Vanaf 2000 was ik juist meer thuis dan in de jaren voor 2000.
Meten is dus echt weten.
Voor huishoudens met een laag inkomen is het goed mogelijk om zonder al te veel kosten enorm te bezuinigen op energieverbruik.
Mijn wooncomfort is door deze ingrepen echt niet verminderd.
Ik ben budget- en energiebesparen-consulente voor huishoudens met lage inkomens.
Om huishoudens adviezen te kunnen geven, vind ik dat ikzelf ook moet nagaan of een aanzienlijke energiebesparing mogelijk is zonder al te veel kosten te maken [investering van 100 tot 150 euro].
30% tot 60% besparing is haalbaar, afhankelijk van het soort woning en het aantal uren dat men thuis is per dag.
January 4th, 2007 at 10:38 pm
Beste Adriana,
Ik lees je reactie nu pas, nadat ik bovenstaand artikel een half jaar geleden heb laten plaatsen.
Ik ben het met je eens: meten is weten.
Je bereikte besparing is aanzienlijk.
Ik zou hierover het volgende willen weten:
Hoe is de ligging van je tussenappartement? In welke woonlaag?
Woon je alleen?
Hoe warm stook je de kamer (vroeger en nu)?
Heb je een thermostaat op je moederhaard?
Wat is volgens jou de belangrijkste reden dat je zoveel op gas hebt bespaard?
January 12th, 2009 at 9:41 pm
VRAAG aan ARIE GROENVELD: hoe heb jij spouwmuren in bestaande woning geisoleerd? Door wie, met welk isolatiemateriaal en hoe gedaan? Vochtigheidsproblemen?
January 13th, 2009 at 1:20 am
Beste Jan,
Mijn spouwmuren zijn in 1979 geïsoleerd met purschuim. Of dat bedrijf nog bestaat weet ik niet. Er was toen nog niet zoveel ervaring met ander materiaal. Naderhand heb ik op enkele plaatsen wel last gehad van vochtplekken in de binnenmuur. Daarom heb ik ruim een jaar geleden mijn buitenmuur laten behandelen met een vochtwerend middel en dat helpt.
Momenteel zijn er meer isolatiematerialen in de handel.
Een belangrijke rol speelt ook dat je in een geïsoleerde woning goed moet ventileren. Daarom heb ik in mijn dubbele beglazing voor en achter roosters laten opnemen. De richtlijnen voor gasbesparing waren destijds zo’n 10 kuub per m2 geïsoleerde spouwmuur per jaar. En dat klopte redelijk.
January 21st, 2009 at 10:12 pm
Ik heb een aantal jaren geleden de spouwmuren laten opvullen met steenwolvlokken, dit is meer vochtdoorlatend (ademend) dan PUR. Tot nu toe geen enkele vochtproblemen gehad en het is meteen een stuk behaaglijker.Dat was gedaan door Smits uit Heeze (NB)
January 21st, 2009 at 10:17 pm
Correctie, J.Smits in Maarheeze
January 23rd, 2009 at 10:04 pm
Twee jaar geleden zijn mijn spouwmuren geïsoleerd met thermoparels.
Dat zijn tempexkorrels met een lijmlaagje erop, zodat ze na droging van de lijm, een soort isolatieplaat vormen in de spouw, en er niet uit rollen, als je b.v. een kozijn vervangt.
De vochtafvoer van binnen naar buiten blijft intact door de luchtruimte tussen de korrels.
Ik heb nog geen vochtproblemen gehad.
Mijn gasgebruik ging omlaag van 2300 naar 1700 M3 per jaar.
Het is uitgevoerd door de firma Koston:
http://www.koston.nl/
De prijs was 15 euro per m2 muur.
May 17th, 2010 at 9:39 pm
Zelf ik ik mijn vloer geisoleerd met DroCom. Kijk met deze vloerisolatie. Nu laat ik nog spouwmuurisolatie aanbrengen, maar ik merk nu al dat ik minder energie verbruik dankzij de vloerisolatie.
May 17th, 2010 at 11:11 pm
Hallo Inge,
Toen ik mij 30 jaar geleden met deze materie bezig hield, kwam uit de toen verkregen informatie naar voren, dat ik per jaar 5 kuub zou besparen per geïsoleerde m2 vloeroppervlak en 10 kuub per m2 nageïsoleerde spouwmuur. Ik ben toen begonnen met spouwmuurisolatie (mede vanwege mijn hoekwoning met veel buitenmuur). Het jaar daarop bleek ik 1200 kuub gas minder te hebben verbruikt.
Dus wat dat betreft kun je nog een flinke besparing tegemoet zien.
November 16th, 2010 at 11:59 am
Goedendag,
ik heb mijn vloer laten isoleren met Isofekt plus pur-hardschuim laag van 6 cm en mijn spouw van het gehele hoekhuis laten vullen met DancopurOpolyurethaan door de het bedrijf Grozema uit Veendam,
gas verbruik gedaald van tussen de 1800/2100 kuub naar 1100/1400 kuub.
en ik heb nog in de kruipruimte een soort dik oranje zeil gelegd van het bedrijf Tonzon, om optrekken vocht tegen te gaan,
beneden hebben we alles dubbel glas en boven nog enkelglas dat wordt binnenkort vervangen door kunstofkozijnen met hr ++ glas,
als het kouder wordt doen we nog wel eens de houtkachel aan alleen doen we dat te weinig omdat mijn vrouw er niet mee overweg kan,
anders had ik als ik vaker thuis was de houtkachel vaker aangedaan.
June 6th, 2011 at 9:31 pm
geweldig dames en heren 6-6-2011 ik zocht op “gemiddeld gasverbruik ” en na 2 klikken kom ik op deze post incl. discussie ik weet alles wat ik wilde weten , ga deze week de woningbouw eens aanschrijven voor meer info.
ben sinds 9 dagen ook aan t bijhouden….meten is weten….thx voor de tips
gr. gertjan
June 7th, 2011 at 11:19 pm
@gertjan,
Goed om te lezen. Metingen geven veel informatie. De laatste paar jaar maak ik voor de grafische presentatie van mijn stooklijnen gebruik van Excel, waarin ik in een tabel in één kolom de gemiddelde maandtemperatuur bijhoud en in de naastliggende kolom het gemiddeld gasverbruik per dag in de betreffende (winter)maand.
Als je dan met Excel hiervan een puntgrafiek maakt, kun je door de punten een trendlijn laten trekken en krijg je in de grafiek het gasverbruik als functie van de buitentemperatuur.
Zie ook het artikel: http://www.olino.org/articles/2007/01/07/hoeveel-bespaart-men-met-een-hr-ketel
In dezelfde grafiek kun je de resultaten van het volgende seizoen weergeven met de daaraan gekoppelde trendlijn en kun je de verschillen van genomen maatregelen zichtbaar maken.
September 26th, 2011 at 10:39 pm
Je vloer isoleren met Drocom kan helemaal niet. Wel je kruipruimtebodem. Dat is een veel voorkomend misverstand. Vloerisolatie zit tegen de onderzijde van de vloer. Het is perfect voor warmte isolatie. Kruipruimte isolate ligt op de bodem en is voor vochtbestrijding (en een beetje warmte isolatie. Zie ook: http://www.hoe-koop-ik.nl/vloerisolatie
March 4th, 2013 at 9:28 pm
Staat en valt het hele verhaal met de watersnelheid in de vloerverwarmingleidingen?
Zijn hier richtlijnen voor?
Al vast bedankt!
March 4th, 2013 at 10:20 pm
@JvH,
Het verhaal laat zien dat het effect van maatregelen meetbaar is.
De vloerverwarming is pas in 1996 aangelegd. Dat heeft t.o.v. de toen bestaande situatie geen besparing opgeleverd. De warmte is echter wel comfortabeler en geen koude voeten meer.
De stroomsnelheid van het water in de vloerverwarming zal van invloed zijn op de snelheid van het opwarmen van de vloer als het huis ‘s morgens wordt opgewarmd. Op het moment dat het huis warm is, zal dat niet zoveel meer uitmaken, want dan hoeft de pomp alleen het warmteverlies (in de vloer) aan te vullen.
June 25th, 2015 at 2:55 pm
Beste Arie,
je website komt nog steeds naar voren bij zoekopdrachten naar woningisolatie. Erg nuttige info! Als je er nog woont zou je dan misschien je grafiek kunnen updaten met de stooklijn van 2014/15? En misschien heb je in de afgelopen 10 jaar nog andere maatregelen genomen?
January 17th, 2016 at 7:46 pm
Hallo
even een vraag wij hebben een ir paneel van 660watt, nu staat die op 19 graden in de keuken wat is verstandig om het snachts terug te zetten naar 17 graden of gewoon op 19 laten staan
January 17th, 2016 at 8:03 pm
Hallo Esther,
Het voordeel van een infraroodpaneel is dat deze snel warmte levert, zodra je hem aanzet. Daarom zou je ‘s nachts je kamer niet warm hoeven te houden en kun je de temperatuur ‘s nachts gerust naar 15 of 16 graden terugzetten. Infrarood-warmte is elektrische warmte. Die is relatief duur t.o.v. aardgaswarmte. Maar als je als je IR-warmte gebruikt in de ruimte waar je bent en op momenten dat het nodig is, kun je toch op een zuinige manier mee verwarmen.