Sinds januari 2008 zijn wij druk bezig om ons huishouden te verduurzamen, daarbij is het ons gelukt om ons gasverbruik met 30% te verlagen en ons stroomverbruik met maar liefst 90%. Nieuwsgierig hoe we dit voor elkaar hebben gekregen?

De start

Wij wonen met drie personen, 2 volwassenen en 1 kind in een standaard rijtjeshuis gebouwd in 1974. De woning is voor die tijd zeer goed geïsoleerd, zowel onze vloer, spouw als dak zijn voorzien van isolatie.

Eigenlijk zonder er erg in te hebben is ons energieverbruik, en dus ook onze energierekening, altijd al erg hoog geweest. Ons verbruik tot dan toe was gemiddeld 5500kWh aan stroom en 1550m3 aan gas op jaarbasis.

Sinds juli 2006 houden we regelmatig onze meterstanden bij. We zagen ons hoge verbruik wel maar we deden er eigenlijk niets mee. Ook hadden we al een digitale verbruikersmeter liggen maar hier deden we helemaal niets mee.

Begin 2008 wilde ik wel eens weten wat onze thuis server nu aan stroom verbruikte. Na een paar dagen de digitale energiemeter gebruikt te hebben schrok ik behoorlijk. Onze server verbruikte tussen de 140 en 150W continu, 24 uur per dag, 7 dagen per week, omgerekend 1300kWh op jaarbasis. Goed voor bijna 25% van die 5500kWh die we verbruikten.

Meten is weten

Dat is het keerpunt geweest, hierna wilden we weten waar al ons verbruik vandaan kwam en of we dat terug konden brengen zonder op comfort in te leveren.

We zijn begonnen met alle apparaten, inclusief lampen, in kaart te brengen en hier het verbruik van te meten. Dit is allemaal in Excel onder elkaar gezet en het verbruik omgerekend naar het jaarverbruik. Zie de kolom “Oud Verbruik”.

Figuur 1: ons verbruik van alle apparaten in Excel.

Na alle verbruikers gemeten en omgerekend te hebben naar jaarverbruik kwam dit getal behoorlijk dicht bij ons daadwerkelijke gebruik. We zaten er ongeveer 10% naast. Dit getal is opgegeven als een kop “onbekende verbruiker”

De server

De server werd sporadisch gebruikt als file-, download-, ontwikkel- en testserver. Waarbij het ontwikkelen en testen van software in werkelijkheid allemaal al op mijn eigen laptop gebeurde. De fileserver werd alleen gebruikt voor onze gezamelijke documenten en foto’s. Deze hebben we verplaatst naar een externe harde schijf. De server had hierdoor geen enkele functie meer en kon dus uit.

Resultaat: -1286kWh op jaarbasis en een hele duidelijke dip in de verbruikgrafiek.

Sluipverbruik

Volgende slachtoffer was het sluipverbruik in huis. Een voorbeeld:

Met alle apparaten uit of in stand-by verbruikte ons audio meubel + televisie nog steeds 15W en onze PC en printer in de woonkamer 6W. Omgerekend goed voor respectievelijk 131kWh en 53kWh onnodig verbruik op jaarbasis. Hiervoor hebben we twee stekkerblokken gekocht. ’s Avonds en wanneer we weggaan gaan de schakelaars uit.

Resultaat: -184kWh op jaarbasis.

Koelvriescombinatie

Eigenlijk bij toeval kwamen we erachter dat er ook mogelijk wat mis was met onze koelkast in de keuken. Doordat ons zoontje ziek was en niet wilde slapen was ik genoodzaakt om te slapen op de bank in de woonkamer. Wat mij opviel was dat de compressor van de koelkast nagenoeg constant draaide.

De koelkast had ik nog niet gemeten met de verbruiksmeter. Het resultaat was best schokkend. Ruim 800kWh omgerekend op jaarbasis en dat terwijl een vergelijkbare klasse A inbouwcombinatie volgens kieskeurig.nl ongeveer 300kWh verbruikt. Na een korte zoektocht vonden we een goedkope, maar goede, klasse A+ koelvriescombinatie met een verbruik van 310kWh op jaarbasis.

Resultaat: -500kWh op jaarbasis.

Andere “wapenfeiten”

Laptop vs desktop

We hebben onze desktop verkocht en vervangen voor een laptop. In plaats van 120-130W van onze desktop tegenover 35-40W voor de laptop. Dit heeft nog een voordeel we zitten nu beide ’s avonds naast elkaar op de bank de computeren in plaats van een op de bank de andere achter de normale PC.

Mechanische ventilatie

Ook zoiets waar niemand bij stil staat, onze mechanische ventilatie verbruikte ook rond de 180kWh op jaarbasis terwijl er nieuwe gelijkstroommotor exemplaren te krijgen zijn die hetzelfde werk doen voor een fractie van de energie. Wij hebben onze ventilatie vervangen voor een ITHO CVE2 gelijkstroom ventilator. Niet alleen is deze stukken zuiniger hij is ook nog eens beduidend stiller.

Netwerkoptimalisatie

We hadden een gigabit switch 24/7 aanstaan voor ons netwerk + een wireless accesspoint voor mijn laptop. Bij de overstap naar een nieuwe provider kregen we een all-in-one modem, hiermee konden we dus beide bovengenoemde apparaten uitschakelen. Dat scheelt toch weer.

Diepvriezer in de schuur

De diepvriezer, tafelmodel, in de schuur hebben we ook vervangen voor een klasse A++ model. We hebben nog overwogen om er geen apparaat voor terug te kopen maar we gebruiken het apparaat dusdanig veel dat we eigenlijk niet zonder kunnen.

Wederom via kieskeurig.nl een A++ model gevonden en aangeschaft.

Lampen

We hebben ook alle lampen in kaart gebracht en omgerekend/gegokt hoeveel ze op jaarbasis verbruiken. We kwamen uit op ongeveer 300kWh op jaarbasis voor verlichting. We hebben bijna al onze lampen vervangen voor spaarlampen, inclusief de halogeenverlichting in de woonkamer. We vonden bij de Gamma hele mooie spaarlampen met GU10 fitting die nagenoeg dezelfde kleur licht geven als onze halogeenverlichting.

Hiermee hebben we ons verbruik op verlichting terug weten te dringen van bijna 300kWh naar ongeveer 170kWh op jaarbasis.

Voorlopig resultaat

In een periode van nog geen 6 maanden hadden we ons stroomverbruik teruggebracht van rond de 450kWh per maand naar 250kWh per maand. Dit smaakte naar meer 🙂

Met eenmaal alle apparaten en lampen in kaart heb ik de boven genoemde sheet uitgebreid met een besparingskolom, hierin is met kleuren aangegeven wat de mogelijke besparing zou kunnen zijn, geel, en groen wanneer we deze besparing al hebben gedaan.

Figuur 2, electriciteitsverbruik van 2006 t/m heden.

Zonneboiler

Zo rond april/mei hoorden we dat er een subsidieronde zou gaan komen voor zonneboilers. Vanaf dat moment ben ik mij gaan verdiepen in wat er allemaal mee kan. Wat opviel, is dat er ontzettend weinig informatie in Nederland beschikbaar is over zonneboilers. De bedoeling was om een standaard zonneboiler te nemen van Remeha, dit omdat we al een Remeha CV ketel hebben hangen. Maar naar mate ik meer informatie vond begon ik heel erg te twijfelen. Half juli hebben we de beslissing genomen om een zonneboilersysteem te gaan nemen. Meteen daarop hebben we een aantal installateurs uitgenodigd bij ons thuis voor meer informatie en een offerte. Hierbij vielen een aantal zaken op:

• Sommige installateurs nemen niet eens de moeite om contact op te nemen;
• Alle installateurs hebben geen kaas gegeten van zonneboilers en maar een enkeling heeft er ervaring mee met installeren. En dan nog maar in hele lage aantallen;
• Bijna geen enkele installateur wil rustig zitten en horen wat je zoekt, bijna allemaal willen kijken, meten en daarna meteen weer weg;
• Het woord vacuümbuis zorgde bij veruit de meeste voor vraagtekens;
• Ligging en hellingshoek ten opzichte van de opbrengst zegt niemand iets;

Om verder een heel lang verhaal kort te maken. Het heeft uiteindelijk 5 maanden geduurd vanaf de beslissing om een zonneboiler te nemen tot het daadwerkelijk plaatsen van de boiler. Alle perikelen rondom de aanschaf van de zonneboiler heb ik beschreven op mijn blog die speciaal hiervoor is gestart. Deze is te vinden op http://www.familie-kleinman.nl/energie.

Wij hebben uiteindelijk gekozen voor een systeem met 48 vacuümbuizen op een 300 liter boiler. De collector ligt op het westen op ons dak. In verband met de slechtere ligging is er gekozen voor een iets grotere collector. Normaal is een verhouding van 1 vacuümbuis op 10 liter boilerinhoud. Bij ons is die verhouding 1 buis op 6,25 liter.

Figuur 3: Onze collector, 48 vacuumbuizen in de volle zon.

Figuur 4: Het boilervat, pomp, expansievat en de controller.

De installatie draait sinds 24 november 2008 en bevalt tot op heden uitstekend. Ik heb in Excel een sheet gemaakt waarin ik ons gemiddelde warmwaterverbruik uitzet tegen de temperatuur van de boiler bovenin en onderin. Ondanks dat hier wat aannames in zitten blijkt de sheet behoorlijk overeen te komen met ons daadwerkelijke verbruik.

Figuur 5: Opbrengst tot nu toe.

De CV ketel moduleert de brander aan de hand van de aanvoertemperatuur van het water. Des te hoger de temperatuur van de boiler des te minder hoeft de CV ketel bij te springen en bij 60 graden slaat de CV ketel zelfs af. Aan de hand van dit temperatuurverschil kan ik de opbrengst van de boiler berekenen.

Veruit de grootste winst halen we uit de grootte van het boilervat. Met de 300 liter kunnen we 3 dagen ons warmwaterverbruik dekken. Deze zogenaamde bufferdagen zijn heel duidelijk te merken in maart en april. Mede dankzij het grote boilervat is de opbrengst van onze boiler zo ontzettend hoog.

Ik kan dan ook iedereen aanraden die een zonneboiler overweegt om een zo groot mogelijk boilervat te plaatsen. Je plaatst de installatie slechts 1 keer en uitbreiden is behoorlijk lastig.

In het eerste halfjaar van 2009 hebben we 73m3 gas en 128kWh stroom bespaard volgens mijn berekening. Dit ligt iets onder de verwachting van 150 tot 200m3 gas en 350-400kWh stroom per jaar.

Subsidie

We hebben 628 euro subsidie gekregen op onze zonneboiler. De totale investering komt daarmee op 3307 euro.

Hotfill op wasmachine en vaatwasser

Om optimaal gebruik te maken van onze zonneboiler hebben we onze wasmachine aangesloten op zowel de warm- als de koud water kraan. Dit door middel van een MS1002 voorschakelapparaat. Je stelt de temperatuur in op dit apparaat waar je op wilt wassen, tot en met 60 graden, en daarna is het een kwestie van de wasmachine normaal in programmeren.

Het apparaat mixt daarna koud en warm bij elkaar tot de gevraagde temperatuur. Na de eerste cyclus schakelt het apparaat over op koud water en het naspoelen gebeurd dus met koud water.

De wasmachine hoeft nu niet meer met stroom het water te verwarmen en dit scheelt gigantisch op het stroomverbruik van de wasmachine. Ik heb het verschil gemeten. Zonder het voorschakelapparaat kost een standaard 40 graden was ongeveer 1kWh, met het voorschakelapparaat op 40 graden is dit slechts 0,18kWh. Dit scheelt dus meer dan 80% op een wasbeurt.

Ik heb een filmpje gemaakt hoe de MS1002 werkt en deze op youtube gezet

MS1002 HotFill voor de wasmachine

De vaatwasser is rechtstreeks aangesloten op warm water. Hier is de besparing iets minder, hier besparen we ongeveer 50-60% per beurt. De vaat is overigens wel veel sneller klaar, in plaats van ongeveer 2 uur is hij nu in iets meer dan 1 ½ uur klaar.

Het grappige is dat Bosch, het merk van onze vaatwasser, het afraadt om warm water te gebruiken, de vaat zou dan namelijk minder schoon en droog worden. Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat dit niet waar is.

Zonnepanelen

Ik wilde al langer zonnepanelen, maar mijn vriendin wilde hier niet aan in verband met de initiële kosten en omdat we net een fors bedrag hadden uitgegeven aan de zonneboiler. Dat veranderde echter toen mijn vriendin foto’s zag van een zonnepaneel als afdakje (zie ook Het zonne-afdakje hangt!) bij de voordeur.

Afdakje

Onze voordeur ligt vol op het zuiden en zou dus de ideale plek zijn voor een zonnepaneel. Via Marktplaats heb ik een Shell ACN2000E paneel ( 93Wp ) inclusief omvormer op de kop weten te tikken voor 350 euro.

Figuur 6: Afdakje boven de voordeur.

Met wat aluminium profielen heb ik zelf beugels gemaakt en samen met mijn schoonvader hebben we het paneeltje op 28-02-2009 opgehangen en aangesloten op het lichtnet. De omvormer hangt in de meterkast, hiervoor heb ik ook zelf een beugel moeten maken. We loggen de opbrengst met behulp van een simpele opbrengstmeter van de Praxis ( merk Elro ).

Dit afdakje heeft er wel voor gezorgd dat we beide hopeloos verslaafd zijn geraakt aan zonnepanelen. Toen er een zonnetje doorbrak en onze meter ineens zachtjes achteruit ging draaien waren we beide hopeloos verkocht.

We verwachten zo rond de 60 tot 70kWh met ons afdakje op te wekken. Tot nu toe ( 28-02-2009 tot en met half juli 2009 ) heeft het paneel ongeveer 20kWh opgewekt. Hierbij moet ik wel vermelden dat het paneel een maand niets heeft opgewekt in verband met schilderwerkzaamheden.

Grote installatie & meterkast

Half april hebben we de knoop doorgehakt, mede door een financiële meevaller, om een grote set te plaatsen op ons dak. Deze set zou groter worden dan 600Wp en daarom was ook een meterkastaanpassing nodig.

We hebben de meterkast volledig vervangen omdat de originele installatie nog was voorzien van porselein stoppen. Daarnaast zijn we van 5 naar 8 groepen gegaan en hebben de zonnepanelen en de wasdroger een eigen groep gekregen.

Via via zijn we goedkoop aan een set van 8 Conergy A165P panelen gekomen, totaal 1320Wp. Deze set is nagenoeg even breed als onze woning en past dus perfect. We hebben de panelen zo dicht als mogelijk tegen de nok aan geplaatst om eventuele schaduw te voorkomen van het dak van de buren. De set is aangesloten op een SunnyBoy SB1100 omvormer van SMA, deze loggen we met een Sunny Beam display beneden in de woonkamer

Figuur 7, Sunny Beam display

De gehele installatie hebben we zelf gedaan en stelde eigenlijk weinig voor. De enige moeilijkheid waar we tegenaan liepen was het feit dat ons dak niet helemaal vlak meer is. Hierdoor kregen we de bijbehorende rails niet zo goed vast. Dit hebben we uiteindelijk simpel opgelost met een set schroeven.

Figuur 8, de 8 Conergy A165P panelen op het oosten.

Deze set zou ongeveer 1000 tot 1100kWh per jaar op moeten wekken. In de periode van 09-05-2009 t/m half juli heeft deze set 325kWh opgewekt.

Toetje

Bij toeval liep ik tegen een set 2e hands zonnepanelen aan op Marktplaats en ik mocht voor 700 euro 5 panelen van 100Wp meenemen. Dus voor slechts 1,40 E/Wp! Deze passen qua maat perfect naast onze zonneboiler op het westen van ons dak.

Het zijn Isofoton I100/12 panelen, 100Wp per stuk. Dit type bestaat uit 72 cellen waarvan er steeds 2 cellen parallel geschakeld zijn. De panelen zijn in 1 string aangesloten op een Soladin 600 omvormer.

Figuur 9, 5 Isofoton I100/12 panelen op het westen.

Deze set zou tussen de 350-400kWh op jaarbasis moeten opwekken. In de drie weken dat deze set nu draait is er 35kWh opgewekt.

Opbrengst

Totaal hebben we 1913Wp aangesloten op het lichtnet. De verwachting is dat we hiermee zo’n 1450kWh op jaarbasis mee kunnen opwekken. Dit is omgerekend 750kWh/kWp. Onze grote installatie doet het op dit moment stukken beter dan verwacht, de west installatie zit zo rond de verwachting en het kleine afdakje blijft iets achter.

Het afdakje heeft last van schaduw tot en met het middaguur. Het huis van de buren zit niet meteen naast ons maar is circa 2,5 meter naar voren geschakeld.

Logging

We houden alle drie de deelinstallaties nauwkeurig bij. Hiervoor heb ik zelf een rapportagetool, JSunnyReports, geschreven, hiermee kan ik grafieken en prognoses genereren van de dagopbrengsten.

Deze tool kan met meerdere omvormers overweg en wordt inmiddels ook al getest door een aantal andere mensen. Op dit moment worden bijna alle Diehl en SMA omvormers ondersteund. Er is ook ondersteuning voor mensen met een SolarLog, en uiteraard handmatige invoer, op die manier houden we namelijk ons afdakje en installatie op het westen bij.

Zie hier de grafieken en meer informatie over JSunnyReports.

Figuur 10, JSunnyReports in aktie

Gas

Ook op gas hebben we aardig weten te bezuinigen. Onder andere door de “standaard” zaken:

• Alle CV leidingen te voorzien van isolatie;
• Alle warmwater leidingen te voorzien van isolatie;
• Radiatorfolie achter alle radiatoren die regelmatig aan staan;
• Rolgordijnen geplaatst in de woonkamer;
• Gordijnen ingekort zodat ze niet meer voor de verwarming vallen.

Verder nog een paar zaken die eruit springen.

CV installatie

We zijn gaan experimenteren met onze CV installatie. De standaard temperatuur voor onze CV installatie stond ingesteld op 75 graden. Dit hebben we teruggedraaid naar 55 graden.

Het resultaat is dat het nu wat langer duurt voordat de kamer warm is, maar de warmte is veel aangenamer voor het gevoel. Ook al staat de verwarming nog maar een paar minuten aan dan voelt het al behaaglijk in de woonkamer.

Wat we verder merken is dat we met deze instelling het veel minder snel koud vinden in de woonkamer. We hebben onze thermostaat teruggezet naar 19.2 graden overdag en 19.4 graden ’s avonds. En met deze temperaturen is het prima uit te houden in de woonkamer. En daarbij, hebben we het ’s avonds WEL een keer koud dan gaat de verwarming gewoon omhoog, wel nadat we een trui aan hebben getrokken uiteraard :-). Het gasverbruik is door de lagere aanvoer- en kamertemperatuur stukken lager.

Graaddagen

Door ons gasverbruik te normeren aan de hand van het graaddagen principe is het mogelijk om periodes met elkaar te vergelijken ongeacht hoe warm of koud het in die periode was.

De formule voor graaddagen is : 18 – gemiddelde temperatuur voor die dag. Wanneer het gemiddeld 10 graden was op een dag dan heeft die dag dus 8 graaddagen. Door het aantal graaddagen voor een maand op te tellen is het mogelijk om maanden en het gasverbruik met elkaar te vergelijken

Figuur 11, gasverbruik genormeerd op graaddagen.

Ondanks de koude start van 2009 lag ons gasverbruik beduidend lager dan de jaren ervoor. Vanaf maart begint de zonneboiler ook behoorlijk mee te doen.

Glas vervangen

Met de subsidie van de zonneboiler en het geld wat we retour hebben gekregen van de Nuon hebben we HR++ glas laten plaatsen in onze woonkamer. We hadden oud dubbelglas van nog geen centimeter dik. Dat is vervangen voor HR++ glas met een spouw van 15mm. Daarnaast is het ventilatierooster van aluminium vervangen voor een beter, geisoleerd, exemplaar.

Dit is gedaan in april 2009, hoeveel gas dit bespaard en of dit te merken is in de woonkamer moeten we nog even afwachten.

Financieel

Zeker de zonneboiler en de zonnepanelen zijn een aanzienlijke investering geweest. In totaliteit hebben we sinds januari 2008 zo’n 13.000 euro in ons huis geïnvesteerd.

Vanaf die datum tot en met heden hebben we zo rond de 1500 euro terugverdiend. Enerzijds door vermeden energiekosten aan de Nuon, anderzijds door subsidie op de zonneboiler.

Als we sinds januari 2008 niets hadden gedaan was ons maandbedrag aan energie zo rond de 200 euro geweest. Wat we nu elke maand doen is het verschil tussen ons huidige bedrag en het oude maandbedrag apart op een spaarrekening zetten. Ook het geld wat we terugkrijgen van de eindafrekening zetten we ook op die rekening.

Zo weten we exact wat we hebben bespaard. En van dat geld kunnen we weer leuke dingen gaan doen. Zoals al eerder geschreven, hiermee is ons HR++ glas betaald. Wat is nu leuker dan besparingen betalen met besparingen :-).

Ons nieuwe maandbedrag aan energie ligt zo rond de 60 euro. Per maand besparen we dus op dit moment 140 euro aan kosten. Omgerekend verdienen we nu ons gehele pakket aan besparingen binnen 7 jaar terug. Wanneer de energieprijzen gaan stijgen dan zal dat nog veel eerder zijn.

Toekomst

Er zijn nog een paar dingen die we nog kunnen doen om ons verbruik nog verder terug te dringen. Onze vloer is weliswaar geïsoleerd, 5cm piepschuim, echt overdreven dik is deze laag niet. Ter vergelijking, tegenwoordig wordt minimaal 18 tot 25cm piepschuim gebruikt als isolatie onder de vloer.

We willen dus onze vloer nog gaan isoleren met extra piepschuim. De bedoeling is om 12cm extra er tegenaan te lijmen. De totale dikte komt dan op 18cm uit. We hopen dit nog te doen voordat het stookseizoen weer begint.

Hetzelfde geldt voor ons dak. Hier zit slechts 20mm PIR, een vorm van PUR schuim, aan de buitenkant. Hier zouden we aan de binnenkant nog een laag extra isolatie aan kunnen brengen. Het probleem hier alleen is dat we de zolder hebben verbouwd en een verlaagd plafond hebben geïnstalleerd. Dit verlaagde plafond maakt het wat lastiger om hier goed isolatie te kunnen plaatsen. Hoe en wanneer we dit gaan doen weten we nog niet.

Tot slot

We hebben dus een behoorlijk gat geslagen in ons gasverbruik om nog maar te zwijgen over de krater in ons stroomverbruik. We hadden het geld op een spaarrekening kunnen zetten maar dan hadden we er niet zoveel rendement en lol van gehad als dat we nu hebben.

Het milieu vaart er ook wel bij, ons huishouden is ontzettend veel duurzamer geworden. En het kan NOG duurzamer. Wordt vervolgd dus op dat vlak.

Nu, terug kijkend op de afgelopen 1 ½ jaar, hebben we beide zoiets dat we veel eerder met dit avontuur hadden moeten beginnen. Mocht u nu twijfelen dan kunnen we u alleen maar aanraden, niet twijfelen maar DOEN!

We hopen hiermee iets van ons enthousiasme te hebben overgebracht, mocht u nog vragen hebben en/of de installaties willen zien bij ons thuis dan bent u altijd van harte welkom.

Martin & Bianca.
blog : http://www.familie-kleinman.nl/energie