Het is de laatste tijd steeds meer in het nieuws. De hoge olieprijs. De media spendeert er veel aandacht aan, de oorzaken worden ook genoemd: oorlog in Israël, onrust in Nigeria, dreigementen van Iran, orkanen, etc… Allemaal oorzaken die zorgen voor een tijdelijke olieprijsstijging. De meeste mensen wachten op het moment dat de olieprijs (en dus ook de benzineprijs) weer omlaag gaat.
Maar wat de meeste mensen niet weten is dat dat niet meer gaat gebeuren, er is namelijk ook iets anders aan de hand….
150 jaar
Om meer inzicht te krijgen wat er nu precies aan de hand is, is het interessant om te kijken wat er precies met de olieprijs gebeurt is in de afgelopen 150 jaar.
Olieprijs in de periode 1861-2006. Klik op grafiek voor details. Bron: wikipedia
De rode lijn geeft de prijs van een vat olie omgerekend, middels inflatiecorrectie, naar de huidige dollarprijs.
Uit de grafiek kun je direct opmaken dat er 3 perioden zijn met zeer sterk gestegen olieprijzen. Ik zal me concentreren op de 2 laatste pieken.
De piek in de jaren 70
De piek in de jaren ’70 wordt veroorzaakt door de olie-boycot in 1973 en de olie crisis van 1979.
In 1973 verhoogden de Arabische landen de olieprijs met 70% en verminderden de olieproductie elke maand met 5%, zodat de prijs per vat explosief steeg.
Uiteindelijk steeg de olieprijs, omgerekend naar de huidige dollar prijs, naar 85 dollar per vat. Het gevolg: benzine op de bon, autoloze zondagen en een wereldwijde economische crisis.
De huidige situatie
In tegenstelling tot wat de media beweert zijn de huidige hoge olie prijzen vooral het gevolg van een langere termijn trend die al sinds 1996 ingezet is.
De afgelopen 10 jaar is olieprijs continue gestegen en de laatste paar jaar is deze stijging zelfs sterk toegenomen.
De oorzaken
Zoals bij alle economische transacties wordt de prijs bepaald door vraag en aanbod. De vraag naar olie is de laatste jaren sterk gestegen met name door de sterk groeiende economieën in Azië. Tevens is het aanbod steeds minder hard toegenomen. De meeste experts zijn er over eens dat we dicht in de buurt zitten van peak-oil; dit is het moment dat de dagelijkse olieproductie niet meer kan groeien en vanaf dat moment alleen nog maar zal afnemen.
Stijgende vraag naar olie
Wereldwijd blijft de vraag naar olie groeien. Op dit moment gebruiken we dagelijks meer dan 84 miljoen vaten per dag (Mbpd).
Trend werelwijd olieverbruik (bron: BP Statistical Review of World Energy)
Vooral de sterk groeiende economieën van China en India zorgt voor een flinke toename van de vraag naar olie. Inmiddels is China al goed voor 8,5% van het wereldwijde olie gebruik.
Olieverbruik China en India (bron: BP Statistical Review of World Energy.)
De vraag naar olie in China is dit jaar zelfs gestegen met 13.5% naar 6.5 Mbpd (bron: China’s Business Newspaper)
Aanbod van olie
Alle experts zijn het er over eens dat de voorraad olie op aarde eindig is en dat er ook een maximum zit op de dagelijkse productie van olie. Dit maximum wordt peak-oil genoemd. Na het bereiken van dit maximum zal het dagelijkse aanbod van olie op de wereldmarkt continue blijven afnemen.
Volgens de theorie van Hubbert wordt peakoil bereikt als we op de helft van onze wereldwijde olie voorraad zitten.
Als we kijken naar de groep van grote olie producerende regio’s (> 2 Mbpd, 20 jaar lang) die al gepiekt zijn, dan zie je inderdaad dat de piek rond de 50% van hun QT (total recoverable conventional oil production for a region) zit.
| Regio | Percentage QT |
|---|---|
| Texas | 57 % |
| US Lower 48 | 52 % |
| Russia | 50 % |
| North Sea | 52 % |
| Mexico | 50 % |
Bron: The Oildrum
De grootste olievelden
Wereldwijd zijn er ongeveer 4000 actieve olievelden. Samen produceren ze dagelijks meer dan 84 miljoen vaten olie per dag. Een gemiddeld olieveld produceert ongeveer 20.000 vaten per dag.
Een klein deel van deze olievelden (3%) is verantwoordelijk voor bijna 50% van de volledige productie.
De 20 grootste nieuwe olievelden, die nog niet in productie zijn, hebben een verwachte productie van meer dan 100.000 vaten per dag. Maar geen enkel veld zal meer dan 250.000 vaten per dag gaan halen. En dat terwijl de wereld 19 grootste olievelden, verantwoordelijk voor 70% van de volledige olieproductie, dagelijks meer dan 500.000 vaten olie produceren en een gemiddelde leeftijd hebben van bijna 70 jaar.
Bron: Simmons
Het lijkt er nu op dat een groot gedeelte van deze oude olievelden al gepiekt is of binnenkort gaat pieken. Het gevolg is dat de dagelijkse olie productie gaat afnemen.
Werelwijde olieproductie uitgedrukt in miljoen vaten per dag (bron: oildrum, data afkomstig van EIA and IEA, MA = lopend gemiddelde )
Nu zijn er steeds meer experts over eens dat we heel dicht in de buurt van een wereldwijde piek zitten.
Daling van de gepiekte olievelden
De daling van de olie productie van de gepiekte olievelden heeft sterk te maken met de methode hoe de velden leeggepompt zijn de afgelopen jaren. Veel olievelden zijn de laatste jaren geïnjecteerd met water of nitro om ervoor te zorgen dat de oliedruk op pijl bleef terwijl de natuurlijke oliedruk steeds verder afnam. Het voordeel van deze injectie is dat je de dagelijkse olie productie hiermee op pijl kunt houden terwijl het olieveld steeds verder leeg raakt. Echter het nadeel van deze methode is dat olie productie ook zeer sterk zal gaan afnemen zodra het veld gepiekt is.
De eerste resultaten van reeds gepiekte grote olievelden zijn niet echt geruststellend:
| Naam | Ontdekt | Productie (vaten per dag) | Daling per jaar |
|---|---|---|---|
| Burgan | 1938 | 1.700.000 | 14% |
| Cantarell | 1964 | 1.800.000 | 14% |
| Ahwaz | 1958 | 300.000 | 64% |
| Samotlor | 1961 | 320.000 | 9% |
| Prudhoe Bay | 1969 | 550.000 | 11% |
| Marlim, Campos | 1985 | 530.000 | 9% |
Bron: The Oildrum
De prijs van een vat olie na de piek
Door het verschil in aanbod en vraag naar olie (vraag > aanbod) zal de olieprijs verder gaan stijgen. Hoe sterk sterk deze stijging is hang af van de vraag (blijft deze toenemen bij stijgende olie prijzen) en hoe hard gaat de productie dalen.
De schattingen voor de prijs van een olie verschillen tussen 150-600 dollar per vat. Ter vergelijk, op dit moment kost een vat olie ongeveer 75 dollar en de hoogste olieprijs tijdens de oliecrisis in de jaren ’70 was 85 dollar.
De gevolgen
Een zeer hoge olieprijs zal ver strekkende gevolgen hebben omdat olie in zeer veel producten en processen gebruikt wordt.
- Transport (Benzine / Diesel / Kerosine)
- Gas (vanwege de koppeling met de olieprijs)
- Elektriciteit (vanwege conventionele opwekking)
- Plastic
- Productie van voedsel
- Medicijnen
- Etc….
Oplossing
De oplossing ligt voor de hand: investeren in duurzame energie (wind-energie, zonne-energie, waterkracht en bio-energie) en fors bezuinigen op ieders energie verbruik.
Duurzaam energie
Gelukkig zijn er meer dan voldoende duurzame energie bronnen op aarde.
De hoeveelheid zonne-energie die jaarlijks op aarde komt is meer dan de complete wereld voorraad aan olie, gas, uranium en steenkolen bij elkaar opgeteld. De hoeveelheid winbare energie middels fotosyntese of windenergie is veel meer dan we jaarlijks nodig hebben.
Bezuinigen op energieverbruik
Helaas kost het omschakelen naar duurzame energie tijd.
Zelfs als we nu als een speer fors gaan investeren in windmolens, CSP, zonnepanelen, waterkracht centrales, bio-energie dan zou het kunnen dat we te laat zijn om een energie crisis te voorkomen door het aankomende peakoil probleem.
Tot die tijd zullen we er alles aan moeten doen om ons energieverbruik te reduceren. Enkele voorbeelden die iedereen nu al kan doen:
- Gebruik TL’s, spaarlampen en leds voor je verlichting
- Zet apparatuur uit zodra je het niet gebruikt
- Zet je verwarming een paar graden lager
- Gebruik een droogmolen in plaats van een droogmachine
- Neem de fiets in plaatst van de auto voor kleine stukjes (< 15 km)
- Vervang oude energie slurpende apparaten door zuinige apparatuur (A+)
- Gebruik zuinige computers
- Zorg voor een goede isolatie van je huis
- Investeer in zonnepanelen en zonneboiler
- Wordt lid van een windcooperatie
- Gebruik warmte terug winning (WTW)
- Bouw een passief huis
Achtergrond informatie
Engelstalige websites:
August 7th, 2006 at 3:04 pm
Hoi Jeroen.. las je bericht op het Leidsch Dagblad en heb je link gevolgd.. Ik doe wel eens iets voor de website http://www.daanspeak.nl.. voornamelijk vertaalwerk.. heb onlangs een aantal interviews uitgewerkt van Daan en Willem Middelkoop ( oa werkzaam bij RTL Z als financieel analyticus..) Misschien kunnen we eens wat woorden wisselen over het door jouw geposte topic..Heb hier zelf ook wel een redelijk duidelijk geformuleerde mening over..
Groet Laurens
August 7th, 2006 at 3:07 pm
ehh.. http://www.daanspeak.com dus .. 😉
June 8th, 2011 at 2:47 pm
Erg goed stuk, veel van mijn vragen over de stijgende olie prijs dezer dagen heb je beantwoord. Bedankt!
June 8th, 2011 at 5:00 pm
Veel maatregelen gericht op verwarming – lagere temperatuur, isolatie, passief huis, warmteterugwinning, – en op apparatuur – spaarlamp, droogmolen, uitzetten en zuinige nieuwe apparaten.
Opmerkelijk is dat mobiliteit nauwelijks meetelt, want de terechte opmerking – neem de fiets voor korte stukken – is marginaal. Vlieg en rij minder en langzamer is veel effektiever.
June 9th, 2011 at 11:08 pm
@roland: vervoer/transport/mobiliteit aandeel kan beperkt worden door dichterbij het werk te (gaan) wonen, of nabij faciliteiten zoals een OV-station. Of, zoals je aangeeft, combineren met fiets & OV.
Zelf heb ik deze bewuste keuze gemaakt en reis nu dagelijks per fiets & OV naar het werk. Lekker uitgeslapen, wakker en alert aankomen op het werk ipv suf en slaperig uit de file 😉
Wat mij betreft, de stap die ik jaren eerder had moeten nemen! Exit lease-auto, hello bike and train! 😉
Daarnaast is het benutten van Het Nieuwe Werken (file/spitsvermijden, telewerken/thuiswerken) ook een onderdeel om energieverbruik te drukken, als dat kan.
June 10th, 2011 at 1:38 am
Is (mogelijkerwijs) zelf voedsel gaan verbouwen ook een punt wat op de agenda kan? Wat ook goed werkt is de kunst van het weglaten. Wat is er niet meer nodig aan (extra) apparatuur, door de komst van nieuwe technieken. Vaak gehoord is bij de minder ingewijden, dat men het ziet als een crisis maatregel. We moeten op alles bezuinigen, maar zien niet het “echte” probleem. Door terug te schakelen in energie gebruik is er meer tijd wat we heel hard nodig hebben om het energie vraagstuk verder op te lossen.
June 10th, 2011 at 9:32 am
@Niels Thijssen,
Weken bij een OVstation, nieuwe werken … het lijkt mooi. Lijkt, want bij reizen letten mensen veel meer op reistijd, dan afstand. Is het “nieuwe werken”, dat mensen minder dagen reizen en buiten de spits, dan wordt het aantrekkelijker om verder van je werk te wonen en toch de reistijd beperkt te houden.
Bij een OV station bediend door snelle treinen, leert de ervaring dat de gebruikers vaak op grotere afstand wonen, immers hun reistijd blijft beperkt.
Aantrekkelijke maatregelen, die echter niet werken en dat zie je, de gemiddelde woon-werkafstand blijft stijgen. Anders gezegd steeds minder mensen wonen op fietsafstand van hun werk. Zeker wij doen dat niet, maar zijn dat de uitzonderingen die de regel bevestigen?
June 10th, 2011 at 6:06 pm
@ Ronald,
je zegt:”Opmerkelijk is dat mobiliteit nauwelijks meetelt, want de terechte opmerking – neem de fiets voor korte stukken – is marginaal. Vlieg en rij minder en langzamer is veel effektiever.”
Zuiver vanuit het oogpunt van ‘wereldoliegebruik’ heb je misschien gelijk dat het nemen van de fiets voor korte stukken ‘marginaal’ is.
Toch wil ik even kwijt dat kiezen voor de fiets voor korte afstanden wel degelijk heel grote gevolgen kan hebben, niet zozeer op de olieprijs en de wereldoliegebruik, wel op de lokale leefbaarheid. In het bijzonder op aspecten van lokale luchtvervuiling (en de daarmee gepaard gaande gezondheidseffecten), verkeersveiligheid, leefbaarheid, leefruimte, … heeft de keuze om de auto niet te gebruiken voor korte afstanden zeer grote positieve gevolgen.
June 10th, 2011 at 9:27 pm
@Renaat,
Hoeveel belangrijk is het mijden van korte autoritten op “lokale leefbaarheid, lokale luchtvervuiling, gezondheidseffecten, verkeersveiligheid, leefbaarheid, leefruimte”?
– voor de verkeersveiligheid is snelheid belangrijker dan het aantal auo’s
– met schonere motoren, de overstap naar hybride is al veel bereikt. Brommers en scooter zijn intussen veel vuiler en ook bestelauto’s
– met minder korte ritten vermindert niet het aantal auto’s en de ruimte ervoor. Bundel liever het autoverkeer en het parkeren op enkele wegen voor de leefbaarheid.
Juist voor het energieverbruik en de CO2 uitstoot maken minder korte ritten weinig uit, zeker nu de gemiddelde ritlengte stijgt. Naar verhouding zijn er dus ook steeds minder korte ritten.