Onlangs was ik in Antwerpen bij Dirk Vansintjan, één van de oprichters van energiecoöperatie Ecopower. Hij heeft mij verteld over de energiecoöperaties.
Met zijn verhaal en mijn ervaringen hieronder meer informatie daarover.
Het ontstaan van energiecoöperaties
Ecopower is net als de meeste Nederlandse energiecoöperaties eind jaren tachtig opgericht. Door de oliecrisis, de waarschuwingen van de club van Rome over de uitputting van de aarde, maar vooral door de verschrikkelijke kernramp van Chernobyl, kwamen burgers samen om zelf duurzame energie op te wekken. De meeste windmolencoöperaties legden geld van milieubewuste burgers bij elkaar, waarvan vaak een Nederlandse Lagerweij windmolen werd aangeschaft met een vermogen van rond de 75 kW. Vandaag de dag plaatsen deze windmolencoöperaties windmolens met een vermogen die wel 40 maal groter is, met een vermogen van 3000 kW. Onder andere doordat deze molens veel hoger zijn en daarom meer wind ontvangen is de jaarlijkse opbrengst van schone stroom van deze windmolens wel 60 maal zoveel als de eerste molens die door de coöperaties werden geplaatst. Met 1 grote coöperatieve molen kunnen nu wel 2000 aangesloten huishoudens van schone stroom worden voorzien. Schaalvoordeel geeft burgers die samen investeren macht, financieel voordeel en zeggenschap.
Buiten Nederland bestaan er energiecoöperaties die al veel ouder zijn, zij konden profiteren van waterkracht waarmee ze duurzame stroom konden produceren. In België is de energiecoöperatie Ecopower in 1991 ontstaan, doordat burgers het initiatief namen om een kleine waterkrachtcentrale te herstellen en daarmee duurzame stroom te leveren aan betrokken burgers.
Nieuwe golf burgerinitiatieven van opwekken duurzame energie
Jarenlang groeide het aantal duurzame energiecoöperaties matig, onder andere door de lage olieprijzen. De laatste jaren is er ineens weer een sterke opkomst van burgerinitiatieven die samen duurzame energie willen opwekken.
Met de scherpe prijsdaling van zonnepanelen zie je dat deze ontwikkeling zorgt dat burgers niet alleen met wind, zoals in de jaren tachtig, maar ook met zonnepanelen schone stroom samen produceren.
Sommige burgers verenigingen zich en kopen met de wijk of straat samen voordeliger in.
Op steeds meer scholen en wijkgebouwen worden zonnepanelen geplaatst, waar de buurt van kan profiteren.
Ook grotere windmolenprojecten worden door nieuwe coöperaties opgezet, omdat burgers de uitstoot van CO2 willen verminderen en ook minder afhankelijk willen zijn van de energie multinationals. De globalisering met steeds meer macht van ver weg, zorgt dat sommige burgers het graag zelf weer voor het zeggen krijgen.
Waar staan de zuivere energiecoöperaties voor?
Een duurzame samenleving waarbij de burger centraal staat en zeggenschap heeft, dat is voor de meeste energiecoöperaties de belangrijkste reden van het bestaan. Het is niet altijd zo dat energiecoöperaties zoveel mogelijk energie willen opwekken, maar het stimuleren van energiebesparing is voor de meeste energiecoöperaties ook een kernactiviteit. Energie die je niet gebruikt hoef je immers ook niet op te wekken.
Wat heeft Ecopower nu al bereikt.
| Ecopower cvba | |
|---|---|
| Aantal coöperanten (leden) | ruim 50.000 |
| Aantal personeelsleden FTE | 30 |
| Heden windvermogen | ruim 32 MW |
| Windvermogen in aanbouw ontwikkeling | Vele Mega Watts |
| 3 waterkrachtcentrales | Jaarlijkse productie 500.000 kWh |
| Zonnepaneelinstallaties | Op scholen en vele bij leden thuis |
| Biomassa | Productie 8.000.000 kilo houtsnippers |
Is de energierevolutie niet onbetaalbaar?
Uiteraard zijn er ongelofelijke bedragen mee gemoeid, iedere burger en ieder bedrijf maakt gebruik van energie.
Het IMF schreef een rapport over het subsidiëren van fossiele brandstoffen. Het totale bedrag per jaar $ 5.300.000.000.000 (zegge: drieënvijftighonderd miljard) is een ongelofelijk groot. Ik heb geprobeerd dat een beetje kleiner te maken. Dat gaat het makkelijkst door het te delen. Nu kun je delen door tien of door tien miljard, maar dat zegt niet zoveel. Ik heb het eens gedeeld door het aantal fossiele kWh dat we per jaar verbruiken: 81% van 13.600 Megaton olie equivalent = 128.116.080.000.000 kWh/jr. De uitkomst was verbazingwekkend: ruim 4 $ct per kWh! Hoe een nietszeggend groot bedrag opeens een veelbetekenend bedragje wordt.
We moeten onszelf ernstig afvragen of we ons als samenleving nog wel fossiele brandstoffen kunnen veroorloven. Het IMF rekent ons voor dat de kosten op de markt verhoogd moeten worden met ruim 4 $ct om tot de werkelijke kostprijs te komen. Gezien vanuit het verdienmodel van de samenleving een verstandige beslissing. Ook nog eens omdat de toekomstige kosten ten gevolge van maatregelen die moeten worden genomen m.b.t. de temperatuurstijging nog niet zijn verdisconteerd. Die 4 $ct kan dus alleen maar hoger worden.*
Toekomst
“Het is van essentieel belang dat we de uitstoot van CO2 snel verminderen. De energierevolutie kan direct leiden tot een energiedemocratie. Nu bepalen burgers via de stembus eenmaal per vier jaar wie hun belangen vertegenwoordigen. Wanneer burgers hun eigen duurzame energie zelf produceren kunnen zij direct profiteren van de energierevolutie. Die zal dan niet langer stroperig maar gesmeerd gaan verlopen. Op Nederlands niveau maar ook op Europees niveau. Het onderwerp is er belangrijk genoeg voor. Het helpt mee aan de nationale en internationale betrokkenheid van de politiek bij de burger. Natuurlijk kunt u zich als burger aansluiten bij de vele initiatieven en zelf meer duurzame keuzes maken. Maar samen, gesteund door de verschillende overheden, gaat het vast nog veel beter!”*
Verdiepingsstof over het ontstaan van energiecoöperaties vindt u in deze scripties.
Geschiedenis windmolen coöperaties
Windmolencooperaties
* Met dank aan Dick van Elk voor deze toevoeging. Dank aan Dirk Vansintjan
2 reacties op “Energiecoöperaties”
Ondanks de mooie geschiedenis, ben ik van mening dat cooperaties op dit moment de energie transitie afremmen.
Ze zijn blijven hangen in de start van de beweging, “energie opwekken”
En dus energiebedrijfje spelen.
Nu is de regelgeving per land verschillend, en dus ook het antwoord op de vraag hoe nuttig cooperaties nog zijn.
Maar in het algemeen zouden cooperaties nuttiger zijn als ze zich richten op het verkopen van eigen opwek vermogen.
En niet meer op het verkopen van de stroom zelf.
Doordat regelgeving alleen gericht is op het in centrales opwekken en verkopen van stroom, hebben cooperaties schijnbaar weinig keus.
Maar het deel-windpark concept is een goede aanpak, als begin van de omslag:
– van stroom opwekken en verkopen
– naar opwek vermogen bouwen en verkopen.
Dat kan nu, omdat windparken en zonneweides automatisch werken, en in het begin veel geld vergen voor de aanschaf.
Dat geld is het goedkoopst bij consumenten.
Maar cooperaties lenen het liever van de bank, ook al is dat duurder dan het spaargeld van hun leden.
Omdat ze liever energiebedrijfje spelen en subsidie krijgen, en daardoor weinig waarde creeren.
Want ze lenen geld an hun leden.
En betalen rente die ze commercieel verdienen.
Ze zouden veel meer waarde creeren, als ze een windpark in kavels verkopen aan hun leden.
En dus die leden het voordeel zelf goedkope stroom opwekken, gunnen.
De leden kopen dan zelf een kavel deel-windpark of deel-zonneweide,
wekken daarmee hun eigen stroom op,
en krijgen die, als eigenaar, voor de kostprijs.
Stroom uit een deel-windpark kost 3 cent, waarvan 0,8 cent als vergoeding voor de cooepratie die alle deelnemers verenigt.
Maar rescoop speelt liever energiebedrijfje, en houdt het klein, terwijl de energietransitie juist iedereen voordeel kan geven, als prosument voor alle stroom, voor huis, warmtepomp en elektrische auto. En zelfs voor de verkoop aan het bedrijf waar mensen werken.
Want bedrijven hebben zelf ook duurder geld dan consumenten.
Beste Henk, denk niet dat alle coöperaties alleen maar bezig zijn met energie bedrijfje spelen. Zo weet ik dat er in mijn buurt er wordt gekeken naar het plaatsen van windmolens waar de bevolking in kan participeren. Dus geen bank. Tevens zijn er zeer veel organisaties juist bezig met het informeren en stimuleren om bijvoorbeeld de woning voorraad aan te pakken, dus besparen op energie, en door deze besparing te investeren. Goed voor de lokale werkgelegenheid. Energie en de besparingen zijn redelijk inzichtelijk, maar wat ik ook zie is dat dergelijke organisaties aansluiting vinden bij milieu verenigingen (denk aan beplanting, verbouwen van eigen groente). Ook kan in samenwerking met de gemeente veel bereikt worden als zei daar een luisterend oor voor hebben. Ik denk juist dat de kracht van een lokale organisatie ligt in het feit dt ze op lokaal niveau precies de behoeften kunnen peilen. Door samenwerking met deze coöperaties krijg je dus wel steeds meer draagvlak voor duurzame ontwikkelingen. Uiteraard wel afhankelijk hoe de coöperatie in jouw buurt aan het werk is. Subsidie heeft vaak een remmende werking. Zwaar ontkend is dat de olie industrie / groot verbruiker nog steeds zeer goede subsidie of heet dat voordeel regeling krijgt. Ik kan helemaal mee in je verhaal omdat het helaas zo nog gebeurd, maar steeds meer komen er goede uitzonderingen