Er gaat bijna geen dag voorbij of een gemeente of bedrijf kondigt een initiatief aan rondom elektrisch vervoer. Diverse trends dragen bij aan deze ontwikkeling. Onze aandacht voor gezondheid, de klimaatverandering, filebestrijding, de crisis en de kostenbeheersing, maken het vervoer tot een veelbesproken thema. Veel minder vaak lees je over werkelijke invoering van elektrisch vervoer. Geen wonder want het loopt niet over van de nieuwe business concepten die het werkgevers gemakkelijk maken.

Gezondheid in top 3 van Nederlander

Vraag Nederlanders waar ze grote waarde aan hechten en al jaren staat ‘mijn gezondheid’ in de top drie. Maar ze maken er zich ook zorgen over blijkt uit CBS studies. Niet ten onrechte want uit diezelfde bronnen blijkt dat ruim 46 procent van de volwassenen met overgewicht kampte (2006 CBS) en dat de trend stijgend is. En van de Nederlanders boven de twaalf jaar bewoog 45 procent niet genoeg volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen.
Fietsen naar het werk kan helpen dat te veranderen. Veel Nederlanders die dat al doen wonen echter niet verder dan vijf kilometer van het werk.

Klimaat ellende en duurzaamheid

Sinds een jaar is ook het milieu en het klimaatbeleid terug op het netvlies van de Nederlander. ‘An Inconvenient Truth’, slurptax, parkeerverbod voor SUV’s, stilgelegde bouwwerken vanwege overschrijding van uitstootnormen, ze veranderden de abstractie in iets concreets en brachten het tot bij de mensen thuis.
Vele steden hebben al plannen bekend gemaakt de CO2-uitstoot drastisch te gaan terugdringen en het autoverkeer te gaan beperken. Energieneutraliteit en het breken met de fossiele trend in vervoerswijzen is de orde van de dag.
Bedrijven buitelen over elkaar heen om zich van hun meest groene kant te tonen.

Fileleed en leefbaarheid

Niet meer op tijd komen past niet in onze cultuur. Manaña, Inshallah! We houden niet van zorgeloosheid en om ons lot uit handen te geven. Nederlanders zijn planners en makers vergeleken met Zuid- en Midden Europeanen. Veel autoforensen hebben genoeg van het opsouperen van zinloze reistijd en onzekerheid over op tijd komen. Een onderzoek op de A12 wees uit dat voor 4 euro per dag, de fileforens zijn auto aan de kant zet. Ongeveer veertig procent zou best willen fietsen.
Dat zou mooi zijn om de veiligheid, de luchtvervuiling en geluidsoverlast terug te dringen, maar ook om de leefbaarheid in steden te vergroten. Denk aan de geweldige hoeveelheid ruimte die we ermee zouden kunnen winnen. Denk ook aan de omgangsvormen van een stad gevuld met fietsers en voetgangers en vergelijk dat eens met de normen van automobilisten onderling.

eBike in potentie

De eBike-forens kan tot wel 20 kilometer van zijn werk wonen. De veel hogere gemiddelde snelheid, het ‘altijd-wind-mee-effect’ en het zonder zweten op het werk kunnen aankomen, maken deze gezonde wijze van woon-werkverkeer tot een haalbare kaart. De elektrisch ondersteunde fiets voegt een hele nieuwe groep toe. Tabel 1 laat dit zien. Uit die CBS cijfers van 2008 blijkt dat vrouwen vaker fietsen dan mannen en dat ze dichter bij het werk wonen.

Tabel 1a: woon-werk kilometers per afstandscategorie, uitgesplitst voor vrouwen en mannen in 2008 en het totaal dat daarvan per fiets wordt afgelegd (CBS 2008)
woon-werk kilometers in 2008 maal 1000 km	0 tot 8 km	8 tot 18 km	18 tot 32 km	32 km en meer	Reisafstand: onbekend	totaal	waarvan per fiets
2008 totaal	2387	1373	926	695	2029	7410	1493
2008 mannen	1154	733	524	471	1314	4196	730
2008 vrouwen	1234	640	402	224	715	3215	763

Tabel 1b: het aandeel woon-werk kilometers per afstandscategorie, uitgesplitst voor vrouwen en mannen in 2008 en het aandeel dat daarvan per fiets wordt afgelegd CBS 2008)
woon-werk kilometers in 2008 maal 1000 km	0 tot 8 km	8 tot 18 km	18 tot 32 km	32 km en meer	Reisafstand: onbekend	totaal	waarvan per fiets
2008 totaal	32,2	18,5	12,5	9,4	27,4	100,0	20,1
2008 mannen	27,5	17,5	12,5	11,2	31,3	100,0	17,4
2008 vrouwen	38,4	19,9	12,5	7,0	22,2	100,0	23,7

Door TNO is uitgezocht wat de potentie is van de eBikes. Met andere woorden hoeveel kan het fietsverkeer toenemen door de eerdergenoemde voordelen van de eBike boven die van de gewone fiets. Het blijkt dat “Ook in het woon-werkverkeer het aandeel fietsritten op een aantal afstandsklassen ….verandert. Het totaal aantal woon-werkverkeer fietsritten stijgt potentieel naar 34 a 69 miljoen per jaar, een stijging van 4 a 9 %”. “Uit ….. kan worden afgeleid dat ongeveer 16% van het theoretisch aantal ritten met de elektrische fiets afkomstig is van de auto. Het aantal autoritten neemt dan met 18 a 38 miljoen ritten af, een daling van 1,0 a 2,2%” (Elektrisch Fietsen; marktonderzoek en verkenning toekomstmogelijkheden, juni 2008; Hendriksen e.a).

Met de elektrische ligfiets naar het werk

Positieve invloed op ‘people’, ‘planet’ en ‘profit’

Hetzelfde TNO rapport schetst de positieve invloed van de toename van het eBike woon-werkverkeer, vooral daar waar de autorit wordt vervangen. Op het onderdeel ‘people’ somt het rapport de volgende positieve gezondheidseffecten op. Een groei van forenzen die aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) zullen gaan voldoen en een forse bijdrage aan de beperking van de nu trendmatig vastgestelde jaarlijkse gewichtstoename van Nederlanders. Daarmee kan ook tijd worden bespaart, omdat de één of tweewekelijkse ‘verplichte’ gang naar het fitnesscentrum niet meer nodig is.
De organisatie milieucentraal geeft op het onderdeel ‘planet’ helder inzicht in positieve milieu-effecten.

Figuur 1: eBiker en forensende automobilist vergeleken op gevolg voor de luchtkwaliteit in en rondom steden

De figuur met logaritmische schaal spreekt voor zich. De luchtkwaliteitsvoordelen zijn op lokaal niveau groot, op macroschaal zijn ze sterk afhankelijk van de wijze waarop de elektriciteit wordt opgewekt. Daarbij geldt hoe duurzamer hoe beter.
Ook het element ‘profit’ laat voor werkgevers en werknemers flinke kostenvoordelen zien.

Figuur 2: grote kostenbesparingen voor de werkgever als forensen de eBike kiezen boven de auto

Crisis, een zegen!

Iedereen moet op de kleintjes letten momenteel. Consumenten en producenten. Uit cijfers van Stichting Milieucentraal (2008) blijkt glashard dat veel Nederlanders dieven zijn van hun eigen portemonnee. Een vals beeld van kosten en niet overwogen milieukeuzes bepalen al jaren het beeld van onze mobiliteit. Werkgevers blijken nog steeds te hechten aan de traditionele beelden van ‘maatpakken in leasebakken’, als onmisbare secundaire arbeidsvoorwaarden. Maar de crisis is in die zin een zegen.

Ter illustratie nog een kleine anekdote. Toen ik laatst mijn bankzaken doornam bij de meest duurzame bank van Nederland, vroeg de jonge manager welk product mijn bedrijf eigenlijk aanbood. “Wij helpen de werkgever aan duurzame mobiliteitsplannen met als kern elektrisch vervoer”, antwoordde ik. Toen ik vervolgens vaststelde dat onze jonge accountmanager zich in de doelgroep bevond die best zijn leaseauto voor een elektrisch ondersteunde fiets (E-bike) zou kunnen ruilen, schrok hij zich rot. De rest van het gesprek keek hij telkens schuchter naar buiten om te zien of zijn ‘kindje’ al werd opgeladen.
Het zal niet eenvoudig zijn het ingeslepen gedrag van baas en werknemer te veranderen. Toch kunnen de wens van een werkelijk duurzaam imago en lonkende kostenbesparingen voor een groep voorlopers zorgen.

Taal van de markt spreken

Wie in staat is een werkend businessmodel neer te zetten maakt een kans bij te dragen aan de ommekeer. Natuurlijk zijn politiek gedragen enthousiasme en vernieuwende mobiliteitsplannen, ondersteunende regelgeving en faciliterende overheden belangrijk. Maar doorslaggevend blijkt toch of een concept in de markt ‘gegeten wordt’. Voorbeelden van marktconcepten die aan de weg timmeren zijn, de WegwijsA2-pas. Een reispas in de vorm van een creditcard, waarmee werknemers van en naar hun werk kunnen forensen, tijdens de wegwerkzaamheden aan Rijksweg A2. Ze kunnen hiermee vrij gebruik maken van de fiets, bus en/of trein. De pas wordt aangeschaft door de werkgever en is een jaar geldig.

Active eConcept, een serviceconcept dat werkgevers E-forens of E-klant biedt. E-forens stelt werknemers, wonende binnen 5 en 20 kilometer van hun werk, in staat per E-bike hun werk te bereiken. E-klant laat werknemers via een ‘vloot’ van elektrische voertuigen (fiets, scooter en auto of bestelbus) klant- en servicebezoek afleggen.

Beide concepten ‘ontzorgen’ en bieden de werkgever één loket met een totaalconcept aan diensten en service, zoals registratie, financiering, onderhoud, verzekering, voertuig en pechservices.
Die nieuwe concepten zullen nieuwe doelgroepen voor de fiets aanboren, maar ook vernieuwende en veelzijdiger antwoorden geven op de zich wijzigende mobiliteitsvraag. Vervoer en mobiliteit, we zullen er anders naar gaan kijken. Omdat het veel tijd en geld kost en het vergaande gevolgen heeft voor onze leefomgeving.

Dit soort initiatieven zullen uiteindelijk de mobiliteit en de gevolgen ervan werkelijk gaan veranderen.

---

Drs. Henk Kok, ACTIVE eCONCEPT