Nul op de meter woning

Geplaatst door Krispijn Beek in Energiebesparing, Passief huis 13 Reacties»
Energieneutrale rijtjeswoningen
Energieneutrale rijtjeswoningen

De afgelopen maanden is gasloos wonen meerdere keren in het nieuws geweest en wie de afgelopen jaren Ons Huis Verdient het op RTL4 wel eens bekeken heeft weet dat er een nieuwe wind door de bouw- en installatiewereld waait. De wind van nul-op-de-meter, afgekort NOM-woningen. Tijd om wat dieper in te gaan op wat huizenbezitters te wachten staat en hoe de praktijk zich verhoudt tot de theorie. Dat laatste doe ik aan de hand van een voorbeeld uit de sociale huursector, omdat daar al meer nul-op-de-meter woningen gerealiseerd zijn. De getallen zijn niet helemaal representatief voor koopwoningen, maar het geeft wel een beeld van de energetische effecten.

Wat is een nul-op-de-meter woning?

Bij een nul-op-de-meter woning zijn alle in- en uitgaande energiestromen op jaarbasis in balans. Dat wil zeggen dat de woning op jaarbasis voldoende energie oplevert voor ruimteverwarming, warm tapwater gebruik, ventileren, het gebruik van alle huishoudelijke en overige elektrische apparatuur inclusief verlichting. De som van opwekking en verbruik is op jaarbasis dus nul.

Een nul-op-de-meter renovatie garandeert niet alleen grote stappen op het gebied van energiebesparing, maar ook een gezond en comfortabel binnenmilieu. Voor koopwoningen wordt de garantietermijn in lijn gebracht met de bijbehorende financiering. Voor koopwoningen is dat in de meeste gevallen dus 30 jaar, bij huurwoningen worden daar andere afspraken over gemaakt.

Nul Op de Meter rijtjeswoning
Nul Op de Meter rijtjeswoning

De rekening

De gemiddelde energierekening van een label E-G woning bedraagt €175 per maand. Dit vertegenwoordigt een investeringswaarde van zo’n €45.000,=. Met dit bedrag kan een nul-op-de-meter renovatie gefinancierd worden, want volgens Jan Willem van de Groep heeft onderzoek van Energiesprong uitgewezen dat zo’n 50 tot 70% van dat bedrag kan worden beschouwd als toegenomen waarde. De daadwerkelijke kosten van een nul-op-de-meter renovatie kunnen hoger of lager uitvallen, afhankelijk van de energielasten voor de renovatie, eventuele aanvullende wensen, gebouweigenschappen en het gekozen concept. Op de site Woningconcepten.nl zijn al verschillende voorbeelden van nul op de meter concepten te vinden. Daar zal je zien dat de kosten per aanbieder verschillen. Bij Ons Huis Verdient Het kun je een check uitvoeren om te zien of je huis geschikt is voor een nul op de meter renovatie.

NOM nieuwbouwwoning

Bij het bouwen van een nieuwbouwwoning volgens de principes van nul op de meter woningen bedragen de meerkosten ongeveer €15.000,= Wie bij nieuwbouw niet kiest voor nul-op-de-meter koopt naar mijn mening dan ook een kat in de zak!

Oorsprong

Nul-op-de-meter is aanvankelijk opgezet door Platform31 en het programma Energiesprong voor de sociale huursector. Verschillende woningbouwcorporaties en bouwbedrijven hebben zich verenigd in het programma Stroomversnelling Huur met als ambitie om in eerste instantie 11.000 woningen naar nul-op-de-meter te renoveren.

Voor rijtjeswoningen is de fase van pilotwoningen in de huursector inmiddels voorbij en worden de eerste grotere projecten gerealiseerd. Bij hoogbouw in de huursector en koopwoningen gaat het nog wel om pilotwoningen.

Praktijkvoorbeeld sociale huurwoningen Soesterberg, BAM

Voor de zomer was ik op uitnodiging van Sjoerd Klijn Velderman, hoofd business development koninklijke BAM, in Soesterberg om het resultaat te bezichtigen van één van de eerste wijken waar BAM werkt aan opschaling van hun nul-op-de-meter renovatieconcept. BAM richt zich bij nul op de meter renovatie niet op eigenaren van individuele koopwoningen. Het betrof dan ook sociale woningbouw, rijtjeshuizen uit de jaren zestig. Het type huis dat geteisterd wordt door tocht en vocht.

In het BAM concept NOM woningenkomen verschillende trends samen. De woningen worden veel energiezuiniger en comfortabeler, de strategie richting bewoners gaat van 70% handtekeningen ophalen naar graag of niet (dus 100% voor), en het bouwproces wordt tegelijkertijd industriëler en meer geënt op de filosofie van LEAN-bouwen.

Renovatieperiode

Om een beeld te geven van de snelheid van bouwen: met 2 ploegen van 6 man wordt in 10 tot 15 werkdagen een blok van 9 woningen naar nul-op-de-meter gerenoveerd. BAM vervangt in die tijd de buitenschil, de verwarmingsinstallatie, de badkamer, de keuken en het toilet. In 2 dagen wordt de buitenschil van een woning verwijderd en opnieuw geplaatst en een woning zit maximaal 2 uur zonder verwarming. Dat betekent dat bewoners hun huis tijdens de renovatie niet uit hoeven. Ter vergelijking het renoveren van onze badkamer duurde vorig jaar 2 weken. Tijdens deze periode konden we de badkamer niet gebruiken. In Soesterberg pakt BAM 72 woningen aan. In Heerhugowaard zijn 55 woningen naar nul-op-de-meter gerenoveerd, de volgende 50 tot 100 staan voor 2016 gepland.

Upgraden woningen naar NOM
Upgraden woningen naar NOM

Energieverbruik

De woningen in Soesterberg zijn 78 m2. Het totale elektriciteitsverbruik van de woningen na renovatie bedraagt 4.848 kWh per jaar. De opbouw van de energiebundel is te zien in onderstaande tabel.

Tabel 1: opbouw energiebundel
Elektriciteitsvraag Hoeveelheid
Lucht-Water warmtepomp (ruimteverwarming) 764 kWh
Lucht-Water warmtepomp (warm tapwater) 1290 kWh
Kooktoestel 251 kWh
Ventilatie 394 kWh
Verlichting 408 kWh
Koelkast 333 kWh
Wasdroger 204 kWh
Wasmachine 170 kWh
Vriezer 163 kWh
Overige apparaten 245 kWh
Televisies 150 kWh
Audio-video 143 kWh
Vaatwasser 143 kWh
ICT 136 kWh
Stofzuiger 54 kWh
Totaal 4848 kWh

De bewoners krijgen een energiebundel waarmee ze gegarandeerd 40 minuten per dag kunnen douchen en waarmee ze de thermostaat het hele jaar door op 20 graden Celsius kunnen zetten. Uitgaande van 2.951 graaddagen, het gemiddeld aantal graaddagen in De Bilt van 1981-2010 volgens het Meteorologische gegevens in Nederland, betekent dat een energieverbruik voor ruimteverwarming van 0,26 kWh/graaddag. Ter vergelijking in mijn jaren 90 woning met HR-ketel is het energieverbruik in de periode januari 2011 t/m april 2014 gemiddeld 2,29 kWh/graaddag. Ook per vierkante meter ligt het energieverbruik voor ruimteverwarming van de nul-op-de-meter woning met 10 kWh/m2 veel lager dan van mijn eigen woning (71 kWh/m2).

Het energieverbruik van de woningen in Soesterberg wordt gemonitord, bewoners krijgen ondersteuning om binnen hun energiebundel te blijven en de woningbouwcorporatie krijgt op bevoegd niveau inzicht in het energieverbruik en de energieopbrengst van de woningen.

De woningen worden van daken met geïntegreerde zonnepanelen voorzien, de berekende elektriciteitsopbrengst hiervan is 5.137 kWh per jaar. Hierbij is rekening gehouden met een degeneratie van de zonnepanelen met 0,6% per jaar. De praktijkopbrengst van de zonnepanelen in het eerste jaar is hoger. Hogere energieopbrengsten of lager energieverbruik is een meevaller voor de bewoner.

Alles rozengeur en maneschijn aan nul-op-de-meter?

Nul-op-de-meter is een mooi en aansprekend concept. Dat neemt niet weg dat er nog aandachtspunten zijn.

Een aandachtspunt voor de bouwers is dat de kosten nu vaak nog boven de €45.000,= liggen, al stelt Urgenda dat nul-op-de-meter nu al kan voor €35.000,=. De prijsdaling van warmtepompen en zonnepanelen draagt bij aan het betaalbaarder maken van nul-op-de-meter. Buiten de hardware verwachten bouwers veel van industrialisatie en van schaalvoordelen bij een groeiend volume.

Voor bewoners die een nul-op-de-meter renovatie overwegen is de bouwkwaliteit van de aanbieder die ze kiezen een belangrijk aandachtspunt. Resultaten monitoring NOM woningen laten zien dat dit essentieel is om tot een goed resultaat te komen. Waarbij met name oververhitting in de zomer een aandachtspunt is. Voor de nul-op-de-meter woningen die BAM heeft gerealiseerd geldt dat deze na renovatie niet warmer zijn in de zomer dan in de oorspronkelijke situatie. BAM richt zich echter niet op de particuliere woningbezitter.

Een ander aandachtspunt is de mogelijke aanpassing van de huidige salderingsregeling voor kleinverbruikers na 2020. Momenteel mogen kleinverbruikers de elektriciteit die ze op jaarbasis opwekken aftrekken van het elektriciteitsverbruik op jaarbasis, waarbij ze zowel het leveringstarief als de energiebelasting volledig terugkrijgen. Na 2020 wordt deze regeling mogelijk aangepast met een overgangsregeling voor bestaande gevallen. Het afschaffen van de huidige salderingsregeling heeft gevolgen voor de hoogte van de energierekening van een nul-op-de-meter woning en dus ook voor de business case. Het precieze effect is onduidelijk, maar zal groter zijn voor woningen die meer energie verbruiken.

Een woningbezitter die een nul-op-de-meter renovatie overweegt doet er dan ook beter aan om zich niet blind te staren op de lagere energierekening, maar ook de kwalitatieve voordelen van een nul-op-de-meter woning mee te wegen in de beslissing. Zo levert een nul-op-de-meter renovatie een comfortabelere woning op, waarvan de gebouwschil en de installaties weer state of the art zijn en jaren mee kunnen.


De auteur dankt BAM en haar medewerkers voor het beschikbaar stellen van informatie over nul-op-de-meter renovaties en kritisch meelezen op de inhoud en vorm van het artikel.

13 reacties op “Nul op de meter woning”

Lang niet iedereen heeft voldoende dak (en spaargeld) voor zon-pv voor 5.000 kWh/jaar. Versobering van de huidige salderingsregeling, betaald door andere kleinverbruikers, maakt nul op de meter ongedaan. In Duitsland is een dergelijke versobering al doorgevoerd. De uitdaging is nul op de meter in gestapelde bouw.

Een bedrag van €45.000 lijkt krap, een Utrechtse woningbouwvereniging noemde €60.000. Urgenda rekent zich rijk met subsidie op die €35.000, zoals een Zaandams voorbeeld toont of natuurlijk met veel zelf klussen.
De ervaring toont dat iets minder hoog inzetten aanzienlijk goedkoper is. Op tabel 1 valt zeker wel te besparen.

Wat betreft dak en spaargeld: de meeste mensen kunnen de energierekening betalen, dus of je dat nou besteed aan het energiebedrijf of aan de aflossing en rente van een renovatie van je woning? Wat is het verschil? Wat betreft geschikte woningen: voorlopig alle rijtjeshuizen gebouwd tussen pakweg 1950 en 1980.

Eerste prototypes voor gestapelde bouw worden momenteel in Groningen opgeleverd:
http://energiesprong.nl/blog/groningen-eerste-prototypes-portiekflats-nul-op-de-meter/

Welke ervaring toont volgens jou aan dat minder hoog inzetten aanzienlijk goedkoper is? Graag getallen waar dan extra energieverbruik op te besparen is en hoeveel extra dat kost, of heb jij magische leveranciers waar energiezuinige apparatuur goedkoper is? Of bedoel je dat de ouderwetse labelstapjes aanpak van Meer Met Minder beter is dan nul-op-de-meter? Zo ja, dan zie ik je rekenvoorbeelden graag in de commentaren terug.

Versobering van saldering hoeft NOM niet ongedaan te maken. Ligt er maar net aan hoe deze versoberd wordt, in welk tempo en met welke overgangsperiode voor bestaande situaties. Daarbij dalen de kosten van opslag fors

Je kan de budgetten voor woningbouwverenigingen niet vergelijken met de budgetten voor particulier, zoals ook al in het artikel vermeld staat. Als je op de site van woningconcepten.nl kijkt zie je verschillende opties die de genoemde 45.000 Euro al halen. Of bouwers daar geld op toe leggen weet ik niet, kan goed zijn. Net zoals elektrische auto’s vooralsnog met verlies verkocht worden.

Duitsland kent heel andere regelgeving dan hier, dus aanpassing van salderen is daar niet zozeer het probleem als wel de sterk verlaagde feed-in tarieven en bij grootschalige zon pv de overschakeling op veilingen in plaats van feed-in.

Ik zie de meerwaarde van nul-op-de-meter niet, die zonnepanelen en warmtepomp slaan een flink gat in het renovatiebudget zonder iets te veranderen aan de energiezuinigheid van de woning. Zeker bij sociale huisvesting is het van belang om de kosten laag te houden en alleen de meest efficiënte technieken toe te passen, huurders schieten weinig op met een lagere energierekening én hogere huur. Zonnepanelen en warmtepomp dragen bovendien niet bij aan het klimaatcomfort van de woning.

Uit het artikel is niet op te maken welke energiebesparende maatregelen genomen zijn (Rc isolatie, type ventilatiesysteem, douche-WTW, spaardouchekop, U-waarde glas/kozijn, luchtdichting, warmteafgiftesysteem, SWW-boiler) maar gezien het warmteverlies schat ik in dat deze maatregelen niet optimaal benut zijn en dan vrees ik met name voor de toegepaste isolatiewaarden.

Nul-op-de-meter gaat uit van gelijkblijvende woonlasten. De huurder schiet dus wel degelijk wat op met de warmtepomp en de zonnepanelen. Zeker in de sociale woningbouw is voorspelbaarheid van woonlasten een groot voordeel. Dat krijgt de huurder en dat is een groot voordeel, zeker voor bewoners die de eindjes moeilijk aan elkaar kunnen knopen.

Precieze Rc-waardes, U-waarde etc. heb ik achterwege gelaten. Ook niet zo relevant voor een bewoner, doordat bij nul-op-de-meter de bouwer een prestatiegarantie aangaat mbt het energieverbruik. Als dat tegenvalt door niet ‘optimaal benutten van de toegepaste isolatiewaarden’ wordt goedkoop voor de bouwer duurkoop. Dat is een geheel ander uitgangspunt dan bij de traditionele bouwmethodes, waar de bouwer en installateur na oplevering vertrokken zijn. En ook bij slechtere energieprestaties dan voorgespiegeld niet thuis geven.

@P. Lomito, Hoe meer zonnepanelen hoe minder isolatie nodig is. Energieneutrale woningen – de modieuze term “nul op de meter” is misleidend mede omdat salderen als gegeven is opgevat – vergen verhoudingsgewijs, zeker bij bepaalde woningen vaak veel kosten zie http://www.ce.nl/publicatie/op_weg_naar_een_klimaatneutrale_gebouwde_omgeving_2050/1638 Met minder hoge eisen kun je behoorlijk besparen op de kosten, dus ook minder huurverhoging. Wijziging van de salderingsregeling maakt NOM ongedaan.

Je bent het dus met me eens dat het van groot belang is om de woonlasten te beperken of hooguit gelijk te houden. De vervolgvraag is of met die 45.000 euro investering (waarvan zo’n 15.000-20.000 voor warmtepomp en zonnepanelen) de hoogst mogelijke reductie van de woonlasten is gerealiseerd. Ik kan dit niet beoordelen omdat van dit project nauwelijks gegevens openbaar gemaakt zijn (waarom??) maar gezien de uitgebreide energiebesparende maatregelen vind ik de energievraag nog aan de hoge kant.

Het voordeel van rijwoningen is dat het verliesgevende oppervlakte van de thermische schil relatief klein is in relatie tot het volume van de woning, ook wel bekend als compactheid van de woning. Het is duidelijk dat een rijwoning gemakkelijker op 10 kWh/m² gebracht kan worden dan een vrijstaande woning die aan alle kanten warmte verliest.

Juist met die lage energievraag wordt het mogelijk woningen passief te verwarmen (gebruik van passieve zonnewarmte en warmte van apparaten in huis) met hooguit een kleine bijverwarming voor de koudste dagen in het jaar. In die zin is de investering in een dure warmtepomp en vloerverwarming/ventilo’s, lees een uitgebreid centrale verwarmingssysteem, onbegrijpelijk. Een passiefhuis heeft voldoende aan de geringe bijverwarming met bijvoorbeeld een elektrische kachel die 100x goedkoper is dan een warmtepomp.

De totale woonlasten, huur (inclusief financieringslasten renovatie) plus energie, zouden wel eens lager kunnen uitvallen met iets minder renovatiekosten en iets meer energiekosten.

@Roland, helemaal mee eens, de focus ligt hier ten onrechte vooral op beperking van energiekosten waarbij de investeringskosten (= extra huurkosten) de woonlasten op peil houden of zelfs doen stijgen (jaarlijkse huurverhoging).

@Roland het artikel gaat niet over nul-op-de-meter voor huurwoningen. Zoals in het artikel vermeld staat is er een voorbeeld uit de huursector gekozen omdat daar meer nul-op-de-meter woningen zijn gerealiseerd. Als je jezelf wil ontpoppen tot expert renovatie sociale woningbouw dan hoor ik graag waar je die ervaring hebt opgedaan.

Nul op de meter zou misleidend zijn als er gesteld wordt dat het nul op de energierekening is. Dat wordt niet gesteld en als een van de weinige besteed Energiesprong al een aantal jaar aandacht aan het risico voor bewoners dat de salderingsregeling aangepast wordt. Kamp heeft aangegeven dat er voor bestaande gevallen een overgangsregeling komt. Dus voor huidige bewoners speelt het probleem minder dan voor de toekomst van het concept.

Je claim hoe meer isolatie hoe minder zonnepanelen klopt geheel. Maar eens even zoeken naar de Rc waardes van nul-op-de-meter woningen. Die verschillen per concept. Uit de brochure van het Lente-akkoord:
VolkerWessels: Rc 5 a 6 voor de schil. Archi Service 8 voor de gevel, 10 voor het dak. Glas HR++ (Heijmans) of HR+++ (alle andere bouwers).
Bron: http://www.lente-akkoord.nl/wp-content/uploads/2015/06/Nul-op-de-Meter-Brochure.pdf
En nogmaals Roland: kom nou eens met getalletjes. Hoeveel kan ik als huiseigenaar besparen door niet naar nul op de meter te gaan, maar net wat minder en wat bespaar ik dan over de looptijd van zeg 15 jaar?

@P. Lomito: de woonlasten blijven gelijk, is onderdeel van nul-op-de-meter concept. Daar worden ook prestatieafspraken over gemaakt. Nul op de meter en passief bouwen zijn inderdaad ook prima te combineren, zoals in Ermelo is gedaan: http://www.energievastgoed.nl/2015/09/22/nul-op-meter-woonwijk-binnen-zeven-maanden-opgeleverd/

Huurstijging? Waarom zou een nul-op-de-meter huurwoning daar meer of minder last van hebben dan een andere huurwoning?

Het nul-op-de-meter concept zet 10 tot 15 jaar energierekening in om in een klap je woning evenveel energie op te laten wekken als dat je verbruikt, met daarbij financiering en prestatieafspraken met de bouwers. Als je de moeite zou doen om te kijken op de site http://www.woningconcepten.nl zul je zien dat er inderdaad ook voldoende concepten zijn die niet volledig tot 0 op de meter gaan, maar naar bijna nul op de meter. Ook zijn er pakketten die enkel de schil aanpakken en de installaties buiten beschouwing laten. Wat bij een individuele koopwoning de beste aanpak is zul je als woningeigenaar zelf moeten bepalen.

Zie figuur 9 de gemiddelde investeringskosten bij beperkte, ruime of maximale isolatie.
– “Duidelijk is te zien dat de kosten sterk toenemen, naarmate het besparingsniveau hoger wordt”
Je hoeft geen “expert” te zijn om dat te weten, toegegeven het zijn (te) dikke rapporten.

@9 zou dat de reden zijn dat bij nul-op-de-meter niet ingezet wordt op maximale energiebesparing en juist gekeken wordt naar energieopwekking mbv zonnepanelen? Oh nee, daar ben je ook altijd tegen.

Wat veel mensen niet weten is dat er bedrijven zijn die voor 10* je energierekening de woning energieneutraal kunnen maken. Gemiddeld kunnen de meeste woningen energieneutraal worden gemaakt voor minder dan €30.000. Zelf woon ik ook sinds 1.5 jaar energieneutraal. Ik ben onafhankelijk geworden van gas en ben overgestapt op een hout CV. Energieneutraal worden is veel minder ingrijpend dan de meeste mensen denken. Ik woon nog net zo comfortabel als met mijn gas cv maar heb nu geen uitstoot en bespaar gigantisch op mijn energiekosten. Ik heb zelf mijn woning energieneutraal laten maken bij INTUhome. http://www.intuhome.nl

Houtkachels en pelletkachels produceren enorme hoeveelheden fijnstof en stank
Hoe meer mensen in steden en daaromheen deze vorm van verwarmen verkiezen boven echt schone en stille verwarmings installaties des te slechter het leefmilieu zal zijn. Zo willen wij toch niet leven ?
Wij genieten van een goed geisoleerde gasloze woning met een CO2 gestuurde C-ventilatie verwarmen alleen met een zonnecombi-boiler ons huis en hebben 10m2 CPC buiscollectoren op ons platte dak samen met 13 PV panelen. Dit is net genoeg energie om jaarrond op nul uit te komen. Met schone (cleanenergy) en een bijzonder geluid stille installatie. Essentieel bij een zonnecombi-bioler zonder bijverwarming is te kiezen voor een lage temperatuur verwarming met een snelle reactietijd. Dus bijvoorbeeld wandverwarming met capilaire buisverwarming in 1 cm dikke stucwerk. Of vloerverwarming die niet dieper dan 1 cm onder je vloerafwerking zit.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *