Hier een klein artikel over energiebesparing en -efficiency, naar aanleiding van een interessant hoofdstuk van het boek “Energie van brandhout tot zonncel” van Lucas Reinders. Dit is een niet zo hot topic helaas; discussies in de tweede kamer over dit onderwerp leiden niet tot interesse van de media en wellicht als gevolg hiervan zijn er nauwelijks overheidsinspanningen op dit gebied. Maar zou het niet toch moeten?

Historie en negawatts

In het verleden zijn er zeker periodes geweest waarin men geïnteresseerd was in energiebesparing en energie-efficiency. Het boekje “Energie, van brandhout tot zonnecel” van Lucas Reijnders vertelt de volgende redenen:

• krapte in energievoorziening (Duitsland na 1^e wereldoorlog)
• het niet hebben van eigen bronnen en daardoor dus afhankelijk zijn van invoer (Japan)
• hoge brandstofprijzen en milieuvervuiling (China)
• oliecrisis in de jaren 80 (West Europa)

Leuk in dit verband is de term Negawatts, dat zijn bespaarde Watts. Ten tijde van grote olieprijssteigingen door de oorlog Iran-Irak in 1980, heeft overheidsingrijpen in Nederland ervoor gezorgd dat de energie-efficiency verbeterde met zo’n 2,5 % per jaar.

Figuur 1: besparing: zet de TV pas aan als er iets interessants op is
Heden ten dage is er van energie-efficiency verbetering niet veel sprake, slechts een magere 0,7 %. Er wordt in Nederland op dit moment slechts 15 % van de primaire energie omgezet in iets nuttigs.

Energie-efficiency en MJA

De energie-efficiency kan en moet beter. Lucas meldt over naftakrakers van Moerdijk en Limburg die energetisch achterblijven bij die van China, Canada en Rusland. Een gemiddelde efficiency bij de omzetting fossiel-elektriciteit van 42 % kan tegenwoordig naar 75 % voor aardgascentrales en 60 % voor kolencentrales. Natuurlijk het gebruik van hoog rendement lampen in plaats van gloeilampen zorgt voor energiebesparing evenals gebruik maken van energie-A label witgoed. Lucal stelt dat wanneer ale overheden van Europa flink helpen, de 0,5 % energiebesparing per jaar kan worden opgevoerd tot wel 2 % per jaar.

Interessant hierbij is hoe de Nederlandse overheid een nieuw middel heeft ontwikkeld waardoor zij de industrie beweegt tot energiebesparing, de MJAs. De Meerjarenafspraken energie-efficiency zijn door Brussel erkend als doeltreffend instrument en SenterNovem, het EZ-agentschap voor duurzaamheid, gaat er graag mee de boer op. Tot in China toe.
De meerjarenafspraken (MJA’s) zijn ondertekend door zo’n duizend middelgrote industriële bedrijven die samen ongeveer 15% van de Nederlandse industrie uitmaken, waaronder Campina, Daf en een aantal Philips vestigingen. Elk bedrijf heeft in een vierjarenplan vastgelegd hoe zij efficiënter met energie om zullen springen. Die plannen zijn, eenmaal goedgekeurd door SenterNovem, verwerkt in hun milieuvergunnmg. Wie de doelstellingen niet haalt, heeft iets uit te leggen en als die uitleg geen hout snijdt, wordt het bedrijf in kwestie geroyeerd als deelnemer. In dat geval zal het met de vergunningverlener om de tafel moeten om nieuwe afspraken te maken. ‘De voordelen van deelname aan de MJA’s zijn dat je als ondernemer knowhow en advies krijgt van SenterNovem en het een en ander opsteekt van “lotgenoten” via zogenaamde gebruikersbijeenkomsten,’ vertelt Ton Munnich van het agentschap.

Energieprijs

De huidige energieprijs bepaalt welk gedeelte van de energiebesparingsopties financieel rendabel is. Lucas stelt in zijn boek dat er waarschijnlijk tegenwoordig 30 % gereduceerd kan worden, op een manier dat de verbruiker er nog geld aan overhoudt.

Eveneens een belangrijke kwestie is of de winst ervan niet ongedaan zal worden gemaakt door de ruimere toepassing van efficiënte technieken. Dit zal zo zijn wanneer de kosten van de energie-efficiëntere technieken lager uitvallen dan de gangbare technieken; men bespaart geld en wendt deze aan voor andere dingen die energie vebruiken.
Ongeveer 70 % van de efficiëntere technieken, zo stelt Lucas, is onrendabel bij de huidige energieprijs en dus zal niet leiden tot meer toepassing ervan. Let wel; bij steigende energieprijs kunnen ze natuurlijk wèl rendabel worden, en bij grootschalige toepassing worden efficiëntere technieken ook goedkoper.

Nog een reden dat de technische mogelijkheden niet vaak worden benut is omdat de energierekening voor veel huishoudens en bedrijven niet hoog genoeg is om in actie te komen. Geringe kennis van energiebesparende alternatieven en de interesse zijn laag. Bedrijven als Heineken en Shell zouden liever investeren in public relations en exploratie en in de ogen van veel banken is energie-efficiëncy verbetering slechts kruimelwerk.

De overheid heeft hierin een rol en dient werk te maken van het aanpakken van deze remmende factoren.