In de donkere wintermaanden werd het steeds lastiger om te zien wat we nu op ons aanrecht aan het bereiden waren, er moest dus verlichting onder de keukenkastjes komen. Uiteraard was de eerste keus spaarlampen, maar om verschillende redenen hebben we toch gekozen voor halogeenverlichting. Maar dan wel zonder onnodige verspilling van energie!

De redenen waarom we toch halogeen kozen zijn de volgende:

• Onder halogeenverlichting kun je de staat van voedsel beter beoordelen
• Het inbouwen van spaarlampspotjes zou lastiger geweest zijn
• Het verschil tussen 2x10W (halogeenlampen) en 2x7W (vergelijkbare spaarlampen) is niet zo heel groot
• De verlichting wordt relatief weinig weinig gebruikt, dus het extra elektriciteitsverbruik valt mee.

Na aanschaf van de verlichtingsset bij de Ikea bleek echter dat de lampen gevoed werden met een stekkervoeding die ook na uitschakeling van de verlichting elektriciteit blijft verbruiken. De schakelaar zat in het laagspanningscircuit. Dat is natuurlijk in een energiezuinig huishouden uit den boze, al helemaal omdat de verlichting weinig gebruikt zal worden waardoor het totale sluipverbruik relatief hoog zal zijn.

Veiligheid

Deze aanpassing is niet door de fabrikant voorzien, en er wordt ook met 240V netspanning gewerkt. Wees daarom voorzichtig, neem de juiste maatregelen om jezelf en de gebruikers van de verlichting te beschermen. Heb je geen kennis van of ervaring met werken met netspanning, begin er dan liever niet aan. Gebruik gezond verstand.

Project

Het doel van dit project(je) was om de laagspanningsschakelaar te vervangen door een 240V-schakelaar, zodat de netvoeding volledig van het net gescheiden is na het uitschakelen van de verlichting. Op die manier is er geen sluipverbruik.

Een losse stekkerschakelaar was geen optie omdat op de aanwezige dubbele wandcontactdoos maar heel weinig ruimte tussen de beide stopcontacten zit.

De stekkervoeding was gelukkig met schroeven in elkaar gezet, niet geklikt of gelijmd zodat het open- en dichtmaken relatief eenvoudig was.

De volgende artikelen zijn benodigd:

• Stekkerschakelaar
• 1,5 mm² netsnoer
• Krimpkous

Verder wat gereedschap:

• Kruiskop schroevendraaier
• Kniptang
• Striptang
• Soldeerbout
• (Accu-)schroefboormachine (om de lampen op te hangen)

Op afbeelding 2 ziet u de stekkervoeding zoals deze standaard meegeleverd wordt.

Afbeelding 2: de originele stekkervoeding.

Op afbeelding 3 ziet u de schakelaar in het laagspanningsgedeelte zoals die standaard gemonteerd zit.

Afbeelding 3: de originele draaischakelaar in de laagspanninsgdraad.

De combinatie van deze twee zaken zorgt voor het sluipverbruik, dat gaan we nu wegnemen!

Om te beginnen moet de stekkervoeding geopend worden. Dat kan eenvoudig door twee kruiskopschroeven los te draaien. Na het openen kan de transformator met daar aan bevestigd de pootjes van de netstekker er makkelijk uitgepakt worden, hij zit verder niet bevestigd:

Afbeelding 4: de opengemaakte stekkervoeding.

De stekkerpootjes knip ik er af, en ik soldeer het netsnoer aan de beide draadeinden. De verbinding moet uiteraard goed geïsoleerd worden omdat het om netspanning gaat. Het netsnoer kan door één van de stekkerpootgaten naar buiten gevoerd worden, zoals te zien in afbeelding 5:

Afbeelding 5: de aangepaste stekkervoeding.

Wat op afbeelding 5 niet te zien is, maar wat voor de veiligheid wel erg belangrijk is, is de trekontlasting. Die zorgt er voor dat als er een grote ruk aan de kabel wordt gegeven deze niet uit de behuizing getrokken wordt, waarbij mogelijk spanningvoerende delen bloot zouden kunnen komen te liggen.

Met een beetje pas- en meetwerk past e.e.a. prima in de behuizing, zoals te zien in afbeelding 6:

Afbeelding 6: de aangepaste stekkervoeding II.

En dan nu: het grote “geheim”, van dit project: de stekkerschakelaar. Daarmee wordt de netvoeding bij uitschakelen volledig van het net gescheiden waardoor geen sluipverbruik optreedt:

Afbeelding 7: de stekkerschakelaar is het geheim.

Deze stekker wordt op eenvoudige wijze aan het netsnoer bevestigd, voor iemand die dit project aandurft zal dat geen probleem zijn.

Omdat we in een huurwoning wonen zijn de mogelijkheden om de kabels weg te werken beperkt. Daarom is de netvoeding niet heel professioneel weggewerkt, dit kan natuurlijk een stuk netter. Maar het is functioneel en veilig, en door de sierrand onder de kastjes is het niet zichtbaar:

Afbeelding 8: het geheel in opgebouwde toestand.

En zo ziet de stekkerschakelaar er in gebruik uit:

Afbeelding 9: de stekkerschakelaar in gebruik.

De andere stekkerschakelaar er onder is van de Senseo, ook die heeft een sluipverbruik wat met de stekkerschakelaar weggenomen werd. Deze schakelaar heeft een ingebouwd neon-lampje omdat aan de de Senseo niet altijd te zien is of hij ingeschakeld is (of sluipverbruik heeft). Bij de halogeenlampen is dat wel duidelijk.

Werking in de praktijk

De werking in de praktijk is eenvoudig: met de schakelaar kunnen de beide halogeenlampen makkelijk in- en uitgeschakeld worden. Waarschijnlijk is de bediening zelfs eenvoudiger dan als wanneer ik de laagspanningsschakelaar had gebruikt. Deze schakelaar had onder de keukenkastjes gezeten, terwijl deze schakelaar in het zicht en onder handbereik zit.

Metingen

Hoeveel elektriciteit deze maatregel precies bespaart is moeilijk exact uit te rekenen, omdat ik niet weet hoeveel uur deze lampen per dag branden. Om het vermeden sluipverbruik uit te rekenen zal ik een schatting moeten doen hoe lang deze lampen gemiddeld per dag branden. Doordat we een vrij groot raam in de keuken hebben wat het aanrecht de rest van het jaar goed belicht, zullen de lampen in de zomer nauwelijks branden. In de donkere maanden zullen de lampen vaker gebruikt worden, maar omdat we alleen koken in de keuken en er verder weinig zijn zullen de lampen ook dan vrij kort branden.

Ik schat dat de lampen gemiddeld zo’n 20 minuten per dag branden. (0,30 uur)
Het gemeten vermogen bij ingeschakelde lampen is 27 Watt. (0,027 kW)
Het gemeten vermogen bij uitgeschakelde lampen (sluipverbruik) is 2,1 Watt. (0,0021 kW)

Beide vermogensmetingen zijn gedaan met de Conrad Energy Monitor 3000.

Hadden we de lampen op de normale manier aangesloten, dan had het totaalverbruik per jaar als volgt geweest:

(0,027 * 0,30 * 365) + (0,0021 * 23,70 * 365) = 21,12 kWh

Zonder sluipverbruik is het verbruik:

(0,027 * 0,30 * 365) = 2,96 kWh

De besparing van deze wijziging is dus 21,12 – 2,96 = 18,16 kWh, ofwel 18 kWh per jaar in significante cijfers.

Conclusie

De relatieve besparing is erg groot, na deze aanpassing verbruikt de lampenset maar liefst 88% minder elektriciteit dan voor de aanpassing.

De absolute besparing is niet zo erg groot, 18 kWh per jaar.

Afgezet tegen het jaarverbruik van een gemiddeld gezin (3500 kWh / jaar) is de besparing op de elektriciteitsrekening 0,52%. Een energiezuinig huishouden wat (bijvoorbeeld) 1000 kWh / jaar verbruikt bespaart bijna 2%.

De bereikte besparing zal ook afhangen van de gemiddelde gebruiksduur per dag. Als de lampen langer ingeschakeld zijn zal de besparing afnemen.

Was deze aanpassing zinvol?

Financieel waarschijnlijk nauwelijks, de aanpassing zal zo ongeveer € 1 per jaar besparen terwijl ik ruim € 10 heb uitgegeven aan onderdelen, nog afgezien van de tijd die ik er aan besteed heb. Ook zal het netto waarschijnlijk geen energie besparen als we de energie meerekenen die verbruikt is voor de productie en vervoer van het snoer en stekkerschakelaar. Maar het laat wel zien dat het nuttig zou kunnen zijn dat de fabrikant de lampenset zou produceren met een “echte” schakelaar. Dit type lampenset wordt veel verkocht en geplaatst, het zou over al die geïnstalleerde lampensets veel energie kunnen besparen.

Het is een leuk projectje voor een regenachtige avond, ik heb het in ongeveer 2 uur voltooid, inclusief het monteren van de lampen. Ik ben van mening dat apparaten na uitschakelen simpelweg geen sluipverbruik zouden moeten hebben, dus in dat opzicht is het project volledig geslaagd.

De website van de schrijver van dit artikel:
http://www.solarwebsite.nl