Dimmen van ledlampen is natuurlijk prima mogelijk, als de driver er maar geschikt voor is. Wanneer een halogeenlamp gedimd wordt dan wordt het licht ook geler van aard, en dat is wat vele mensen gewend zijn en prettig vinden. Ene Kruithof heeft dat eens onderzocht. Nu is het ook mogelijk om hiermee rekening te houden wanneer je een ledlamp dimt.

De Kruithofcurve

Dit is een diagram/gafiek dat gebieden aangeeft in een kleurtemperatuur en verlichtingssterktevlak. Zie onderstaande grafiek van wiki:

Er worden drie gebieden aangegeven. Licht in het witte gebied wordt als plezierig ervaren, dat wil zeggen licht met een bepaalde lichtkleur (wel wit maar de zogenaamde kleurtemperatuur wordt hier bedoeld, dus 2700 K is warmwit en 6500 K is koudwit) en de in de applicatie (gemiddelde) verlichtingssterkte.

Kruithof heeft herkend dat in het menselijk oog de sensoren staafjes en kegeltjes bij andere lichtsterktes werken. Dus verandert de lichtsterkte dan verandert ook de bijdrage in lichtindruk die we hebben agv onze twee sensoren. Een voorbeeld: stel er is buiten een stevige zon en we hebben 50000 lux op de grond en in de omgeving. De zon is 6000K en dus het werkpunt bevindt zich mooi in het witte gebied. Stel nu dat ’s nachts is en dat de maan schijnt. Deze heeft een kleurtemperatuur van ongeveer 4000 – 4500 K en de omgeving waarin je kijkt (als er geen ander licht is van lantaarnlampen oid) is < 1 lux. We bevinden ons dan in het blauwe gebied en het licht voelt kil aan. Het voelt kil aan terwijl het licht van de maan veel warmer is dan dat van de zon, echter het omgevingslichtniveau is laag en onze staafjes werken beter en zijn gevoeliger voor blauw en het licht zal dan al snel meer blauwig gezien worden.

Dimmen van halogeenlampen

We dimmen al vele jaren halogeenlampen en bij het dimmen wordt de lichtsterkte minder en meteen ook de kleur geliger wit. Volgens de Kruidhofcurve is dat gunstig; we kunnen lang in het plezierige gebied blijven. Met het dimmen worden de staafjes gevoeliger (en die zijn gevoelig voor blauw licht) en door het licht geler te maken blijft het een mooi wit licht.

Een applicatie is bijvoorbeeld het verlichten van een eetkamertafel. Als we zouden uitgaan van een warmwit licht (2700 K) om mee te beginnen, dan zouden we dat warm witte licht niet teveel intensiteit moeten geven om toch in het prettige gebied te blijven. Gaan we daarna dimmen dan zal de intensiteit nog verder moeten afnemen om steeds weer in het prettige lichtgebied te blijven.

In bovenstaande voorbeeld is zo te zien wat de verlichtingssterkte op de eetkamertafel is en bij welke kleurtemperatuur. Dit voorbeeld betreft de lamp IRIS COMFORT van Edy Ten Berge Licht & Design.

De lamp hangt 65 cm boven de tafel en de tafel is 140 x 80 cm rechthoekig. De gemiddelde verlichtingssterkte is de helft van die verlichtingssterkte gemeten recht onder de lamp.

Deze gemiddelde verlichtingssterkte is dus uitgezet in de Kruithofcurve. Je ziet dat er dichtbij het prettige gebied gebleven wordt.

Dimmen van ledlamp

Bij het dimmen van de ledlampen is een lamp gebruikt die zowel 2200 K leds heeft alsook 2700 K leds en die 2700 K leds worden teruggeregeld in intensiteit.Weer is de helft van de waarde gemeten recht onder de ledlamp genomen (op 65 cm afstand) om zo de gemiddelde waarde te hebben (gezien beide lampen dezelfde lichtverdeling hebben).

Ook hierbij wordt dichtbij het prettige gebied gebleven. Het is mogelijk bij leds om nog wat koeler witte leds te nemen, bijvoorbeeld 3000 K leds en die terug te regelen om geheel in het prettige gebied te blijven (als voorbeeld van een productverbetering volgens de Kruithof curve). Dit voorbeeld betreft de lamp IRIS TWILIGHT van Edy Ten Berge Licht & Design.

Ervaringen

Het is dus mogelijk om met een bepaalde setup van leds in een ledlamp een dimgedrag te krijgen wat overeenstemt kwa kleurverandering met dat van een halogeenlamp. Het is aan de gebruiker dus om te beoordelen of dit prettig is, maar volgens Kruithof is uit te leggen dat het prettige lichtgebied in kleurtemperatuur afneemt bij lagere verlichtingssterktes.

Leveranciers die hun lampen willen laten meten op dit effect kunnen dus een dergelijke meting aanvragen bij OliNo.