Verschilt de wereld van nu sterk met de wereld van voor 2008? De financiële en economische crisis heeft wereldwijd ons systeem op de kop gezet. Waar het voorheen vooral ging om economische waarden, kijken we nu veel meer naar andere waarden. Vanaf de jaren ’80 zijn we het neoliberale paradigma in gemanoeuvreerd door economen, politici en denktanks die ons vertelden dat er absoluut geen ander alternatief is dan de neoliberale waarheid.

Totale vrije markt, grote industrieën, privatisering, deregularisering, mondialisering van het groot kapitaal domineerden de wereld. There is no alternative (Thatcher), greed is good (Wallstreet), The end of History (Fukuyama) lieten ons allemaal weten dat er maar 1 dominante stroming was. Nog steeds voelen wij de invloeden van het neoliberale paradigma.

We zitten nog midden in dit paradigma. We sluiten nog steeds handelsverdragen die vooral goed zijn voor multinationals. We lossen de fouten binnen het bankensysteem niet op, de huizenmarkt staat weer op ontploffen, de kapitaalbuffers zijn nauwelijks gestegen, de inkomens en vermogens zijn enorm ongelijk verdeeld, burgers en kleinere bedrijven betalen fors meer belasting dan multinationals en fossiele brandstoffen maken nog steeds het grootste deel uit van onze energiemix.

We denken nog steeds binnen het axioma dat economische groei altijd en overal goed is.
Economische groei is nog steeds de oplossing voor alles. Waar voorheen vadertje staat bepaalde wat goed voor u is, bepaalt nu de neoliberale financiële elite wat goed voor u is onder de mythe van de vrije markt. Het neoliberale systeem kreeg een boost na het instorten van de Sovjet-Unie.
Onbeperkte kredietverlening zorgde voor een extra hausse in de economie. Huizenprijzen konden niet dalen en iedereen kon lenen op krediet. Spullen, huizen, auto’s kopen kon altijd. Internet zou zorgen voor oneindige economische groei. De jaren 80 en 90 stond in teken van het materialisme.
Overheden konden grotendeels geprivatiseerd worden. De markt regelde het wel. In 2001 ontstonden de eerste scheurtjes in het systeem.

De internet hype bleek toch grotendeels luchthandel te zijn (failliet World Online) in 2008 stortte de huizenmarkt in. Dit veroorzaakte een wereldwijde crisis omdat het vertrouwen in het financiële systeem sterk aangetast werd. De verontwaardiging tegen deze ‘financiële’ elite is momenteel erg goed merkbaar. Niet alleen tegen het financieel systeem, maar ook over hoe de elite omging met onze aarde (klimaat), verdeling van grondstoffen, uitputtende bronnen. Het is een gedeeld gevoel dat er beslissingen gemaakt worden waar de ‘gewone’ mens niet meer bij betrokken wordt. Het wantrouwen jegens politici en met name de EU is daar een goed voorbeeld van. Het verklaart mede de opkomst van het populisme en de reden waarom Trump en Hillary de presidentskandidaten zijn.

De paradox van het populisme is dat het populisme meestal gevoed wordt door conservatieve
negatieve invloeden van rechts-populistische partijen. Terwijl het populisme ook positief gevoed kan worden met nieuwe mogelijkheden, nieuwe kansen om de eigen regio meer autonoom,
zelfvoorzienend en toekomst bestendig te maken.
Maar rechts conservatieve stemmers laten zichleiden door angst voor veranderingen, terwijl links progressieve stemmers zich laten leiden door nieuwe mogelijkheden (Yes you can, en change). Dat zien we niet alleen bij economische kwesties maar vooral in geopolitieke kwesties. De gevoelde chaos in de wereld is na 9/11 alleen maar toegenomen.
In een postmodernistische samenleving vol chaos en onzekerheden worden vooral de
lagere sociale klassen bedreigd met digitalisering, robotisering en de instroom van goedkopere migranten. Dit zijn al de groepen die zich minder makkelijk kunnen aanpassen en alle bedreigingen van bovenaf op zich af zien komen. Deze groepen zijn erg vatbaar voor populistische opvattingen.Ze hebben het gevoel dat ze geen vat meer hebben op het eigen leven en de eigen omgeving. De angst is merkwaardig het grootst in gebieden waar de omgeving eigenlijk nog helemaal niet zo sterk veranderd is zoals op het platteland. Het is een angst voor het onbekende.

Nu zien we ook een opmars van mensen, bedrijven, organisaties die dit neoliberale top-down
systeem niet meer pikken. Ze laten zien dat er wel degelijk alternatieven zijn. Een economisch en ecologisch systeem dat wel houdbaar is voor onze toekomstige generaties.

Dit zijn systemen die niet alleen van boven af gestuurd zijn. Het zijn systemen die gebruik maken van internationale ontwikkelingen, maar decentraal ingebed en opgestart zijn. Deze ontwikkelingen zijn enerzijds ontstaan door nieuwe technologie (blockchain, decentrale energie).
Fossiele energie is bij uitstek een geopolitiek machtsmiddel dat plaatsgebonden (Midden-Oosten, Rusland, Nigeria, Venezuela etc.)is en zorgt voor grote geopolitieke conflicten. Grote centrale machtspartijen (centrale overheden en grote multinationals)bevechten elkaar om toegang te krijgen tot deze grondstoffen.

De afhankelijkheidsrelatie van olie, grondstoffen en oliedollars zorgt voor wereldwijde grote conflicten.

Kleinere landen zijn door de afhankelijkheid van fossiele energie slachtoffer van wereldwijde proxy-wars. Het geeft een gevoel dat het individu beheerst wordt door een groter wereldsysteem en zelf niet meer in staat is om eigen beslissingen te nemen. Een gevoel van onmacht.
Het gevoel dat het vooral om grote handelsbelangen gaat waar vooral multinationals en de elite beter van worden.

Wereldwijd kunnen decentrale duurzame initiatieven een uitweg bieden. Gemeenschappen, regio’s, kleine landen krijgen de kans om meer autonoom te worden. Gemeenschappen kunnen invulling geven aan hun eigen samenleving gebaseerd op een circulaire systeem onafhankelijk van grote centrale machtsinvloeden. Dan helpt het niet om je rug te keren naar duurzame circulaire initiatieven

op regionaal of lokaal niveau of te komen met grote eenzijdige handelsverdragen die de wensen van kleinere gemeenschappen negeert. Juist de mix van localisering en globalisering geeft nieuwe kansen om regio’s meer autonoom te maken waarbij de eigen identiteit bewaard blijft en waaraan iedere inwoner kan deelnemen. Op die manier voorkom je de polarisering tussen extreem progressief en extreem conservatief.

De polarisering is ontstaan na 35 neoliberaal beleid van de overheid en multinationals (lobbyclubs).

De elite heeft zich sterk kunnen verrijken door ICT, flitshandel, concentratie van economische groei, rente en afgeleide financiële producten. Terwijl de middenklasse en de klasse die niet goed mee kan komen extra belast zijn om de financiële sector levend te houden.

Toch hebben ook veel mensen weinig gemerkt van de economische crisis. Zolang je een baan had en je huis niet onder water stond merkte je niet heel veel van de crisis. In een land als Nederland is er voor de middenklasse genoeg geld over voor de dagelijkse producten, heeft bijna iedereen een smartphone, meerder computers, een auto en leven we in een relatief veilig land. We missen alleen de slag om echt een duurzaam land te worden.

Aan de ene kant profiteren landen en gemeenschappen van de internationale kennis en handel over nieuwe duurzame alternatieven die de regio meer autonoom maken. Aan de andere kant voelen minder machtige en financiële sterke regio’s zich bedreigd door de globalisering (migratie). Die bedreiging is niet alleen een rationele economische bedreiging, maar ook een bedreiging voor de eigen identiteit en het gevoel dat we niet meer gaan over ons eigen gebied. Zelfvoorzienende regio’s gaan meer dan alleen over economisch en technologisch vraagstukken. Het wij terugbrengen naar initiatieven van mensen staat centraal. De macht terug brengen naar de mensen in de regio is een belangrijk onderdeel. Het zorgt niet alleen voor draagvlak voor duurzame veranderingen. Maar ook voor een gevoel van saamhorigheid en gemeenschappelijke doelen voor onszelf en onze toekomstige generaties.

Wij kunnen de impasse tussen progressief en conservatief doorbreken door juist in te zetten op duurzame zelfredzame regio’s.

Een transitie uit het neoliberale paradigma naar meer glocalisering, meer lokale democratie, met duurzame decentrale energie en een lokaal geldsysteem kunnen zelfvoorzienende regio’s sterker maken. Het versterkt niet alleen de economische en technologische kracht van de regio. Maar ook de sociale banden en de identiteit van de regio.
We kunnen zelfs een begin maken aan de circulaire economie waarin we grondstoffen zelf uit de regio halen en de afvalstoffen opnieuw gebruiken binnen de regio. Daarvoor moeten de regio’s nog veel beter duurzame ondernemers ontsluiten, gebruik maken van een regionale munt waardoor geldstromen meerdere keren binnen de regio waarde creëren en regionale energiekoepels economische waarde uit energie revenuen kunnen omzetten in maatschappelijk kapitaal.
Duurzame decentrale energie in de regio kan dan de basis worden voor de circulaire en maatschappelijke economie. We zien nu al meer kleine individuele start ups die zowel de voordelen van internationalisering als localisering meenemen bij het opstarten van hun bedrijf.
We kunnen via de glocalisering (mix tussen internationale en lokale interacties)de polariserende impasse doorbreken. Decentrale duurzame energiebronnen, lokaal voedsel, een lokaal geldsysteem met een regionale munt en een regionale circulaire economie vormen daarvoor de basis. Maar dan moeten we daar wel met zijn allen achter gaan staan!

Meer lezen: https://duurzamesamenlevingeconomie.wordpress.com/