Als je de warmte isolatie van je huis verbetert is het interessant om te kunnen bepalen wat het effect daarvan is op het energieverbruik. Alleen kijken naar het gasverbruik zegt daarbij niet alles, omdat er dan geen rekening wordt gehouden met de buitentemperatuur. Door gebruik te maken van graaddagen kan de buitentemperatuur wel worden meegerekend, en krijgen we een goed beeld van het effect van de isolerende maatregelen.
Via het artikel Energiebesparing thuis een praktijkgeval kwam ik in aanraking met het begrip graaddagen. Een graaddag is een maat voor de hoeveelheid energie die nodig is om een huis te verwarmen. Hoe hoger het aantal graaddagen in een bepaalde periode, des te meer energie is er nodig om een huis te verwarmen.
Definitie van een graaddag.
Het aantal graaddagen per dag is het verschil tussen de temperatuur in huis en de gemiddelde buitentemperatuur op die dag. Er wordt uitgegaan van een gemiddelde temperatuur in huis van 18 °C. Is de gemiddelde buitentemperatuur op een dag bijvoorbeeld 10 °C, dan zijn er die dag (18-10=) 8 graaddagen. Als de gemiddelde buitentemperatuur hoger is dan 18 °C dan is het aantal graaddagen nul.
Gewogen graaddagen.
Om rekening te houden met o.a. de hoeveelheid zonnestraling in huis, kunnen afhankelijk van het seizoen de graaddagen vermenigvuldigd worden met een weegfactor. Zo krijgen we de “gewogen graaddagen”. De weegfactoren zijn:
- In april t/m september: 0,8
- In maart en oktober: 1,0
- In november t/m februari: 1,1
Aantal graaddagen over een periode.
Om het aantal graaddagen over een periode te bepalen, tellen we eenvoudig de graaddagen van de afzonderlijke dagen bij elkaar op.
De graaddagen calculator.
Ik heb gezocht naar een website waar op eenvoudige wijze de graaddagen over een bepaalde periode konden worden bepaald. Omdat ik dat niet heb gevonden, heb ik zelf een programmaatje geschreven waarmee dit kan. Dit programmaatje, de “graaddagen calculator” is op mijn website te vinden: Graaddagen calculator.
Voorbeeld 1: Voorbeeld van het gebruik van graaddagen.
In de periode 2006 tot 2009 heb ik een aantal energiebesparende maatregelen genomen waarvan ik het effect wil weten. Nu zegt een directe vergelijking van het jaarlijkse gasgebruik niet zoveel, want b.v. de winter van 2006 – 2007 was zeer zacht, en die van 2008 – 2009 juist zeer streng. Door nu het gasgebruik te delen door het aantal gewogen graaddagen krijgen we een getal dat onafhankelijk is van de buitentemperatuur, hieraan kunnen we dus zien of (en hoeveel) het huis energie zuiniger is geworden.
Elk jaar rond 10 september geef ik de mijn gasmeterstanden door aan het energiebedrijf. Aangezien ik die meterstanden nog had, reken ik met seizoenen die lopen van 10 september tot 10 september. De volgende tabel laat de uitkomsten zien.
| Tabel 1 | |||
|---|---|---|---|
| Seizoen (10 sept. – 10 sept) | Verbruik m3 gas | Gewogen graaddagen | m3gas / gewogen graaddag |
| 2006 – 2007 | 2303 | 2223 | 1,04 |
| 2007 – 2008 | 1733 | 2757 | 0,63 |
| 2008 – 2009 | 1653 | 2996 | 0,55 |
Diagram1: Het aantal m³ gas per gewogen graaddag in de verschillende seizoenen.
In de zomer van 2007 zijn de spouwmuren en zoldervloer van mijn huis geïsoleerd. We zien dat dit een besparing van zo’n 40% op het gasgebruik geeft. Gedurende 2008 en 2009 zijn er nog meer energie besparende maatregelen getroffen welke ook een gunstig effect hebben op het gasgebruik. Voor een eerlijke vergelijking is het wel nodig dat b.v. het aantal bewoners van het huis, en het aantal uren dat men thuis is, gelijk is over de diverse jaren. Maar dat was bij mij in deze periode wel het geval.
Voorbeeld 2:
In januari 2009 heb ik de volgende energiebesparende maatregelen getroffen:
- Buizen van cv installatie extra geïsoleerd
- Muur achter cv radiator geïsoleerd i.v.m. warmteverlies via balkon
- Tochtstrips aangebracht bij balkondeur
Door nu de periode vóór de maatregelen te vergelijken met de periode erna, is na te gaan wat het effect is van de maatregelen. Wekelijks heb ik het gasgebruik gemeten, en het aantal gewogen graaddagen bepaald.
Beide zijn telkens door het aantal dagen (7 dus) gedeeld, zo krijgen we het gasgebruik per dag, en het aantal gewogen graaddagen per dag.
Diagram 2: Gasgebruik per dag als functie van het aantal gewogen graaddagen per dag.
We zien dat het gasgebruik na de maatregelen (rood) gemiddeld lager is dan ervoor (groen). Op koude dagen scheelt dat zo’n 2 m³ gas per dag.
Meer informatie
Dick Kleijer, duurzame elektronicus, website: Dicks-website
32 reacties op “Het rekenen met graaddagen”
Interessant artikel Dick, hoog “wil ik ook” gehalte 🙂 Hoe haal je je graaddagen op van het KNMI, doe je dat live op internet (URL? Script source?) ? Voor mij werkt je gelinkte graaddagen calculator helaas niet (Firefox, Safari noch iCab).
Mooi artikel! Ik reken ook om met de graaddagen, maar het blijft elke keer weer even ‘pielen’ met getallen. Ik ga zeker je calculator eens uitproberen!
En graaddagen kun je o.a. hier terug vinden:
http://www.kwa.nl/index.php?id=204
Heel goed artikel. Erg duidelijk. Ik maak ook al enige tijd gebruik van het aantal graaddagen. Je kunt bijvoorbeeld via hetweeractueel.nl een weerstation bij je in de buurt zoeken en kijken of die graaddagen voor je online heeft. Erg handig.
@ Ard,
Op de website van het KNMI kun je de gemiddelde dagtemperatuur van elke dag opzoeken (klik op: het weer op…).
Al die gemiddelde temperaturen van de afgelopen jaren heb ik handmatig in de calculator ingevoerd, waaruit de calculator zelf de graaddagen berekent.
Net even hier getest in Firefox, en inderdaad dan werkt het ook hier niet, normaal gebruik ik altijd Internet Explorer en dan werkt het prima.
Als er nog mensen zijn met tips om het ook in andere browsers te laten werken, zijn die welkom.
De code van de calculator kun je zo bekijken door met de rechtermuisknop op “bron weergeven” te klikken.
Alle tips zijn welkom (zo’n goeie programmeur ben ik nou ook weer niet 🙂 ).
Prima artikel!
Onze gasverbruikgegevens wil ik vanaf 2001 met jouw calculater bewerken dus ga ik maar ff bij het KNMI kijken wat ik daar nog kan wegplukken 🙂
@ Frank Meijer,
De komende tijd zal ik nog wat meer jaren uit het verleden aan de calculator toevoegen.
Beste allemaal,
De code van de calculator is nu aangepast, en zou nu in IE en Firefox moeten werken.
Met dank aan Jos Pape voor zijn programmeer hulp.
@ Dick Kleijer
Koel!! 🙂
Ik doe ook berekeningen met graaddagen om het effect van onze speksteenkachel te bepalen. Ik verminder het de verbruikte hoeveelheid gas eerst met een vaste hoeveelheid die gebruikt wordt voor warm water en koken. Daarna reken ik op dezelfde manier als Dick verder.
Wellicht nog een handige toevoeging: http://www.degreedays.net
Heel handig. Tot nu toe hield ik mijn verbruik bij in http://www.nuonenergiebesparen.nl, daar zit een automatische graaddagen correctie in. Maar sinds een paar weken werkt die niet meer, ondanks mails aan de klantenservice.
(zit overigens niet bij Nuon, maar bij greenchoice)
@ Dick Kleijer
Super!
Weer 2 jaren kunnen vergelijken.
Is ons gasverbruik vorig jaar vergeleken met een vergelijkbaar jaar toch mooi 25-30% lager geworden 🙂
Leuk programma voor de graaddagen. Op de KNMI website staat nog een mooie link om naar keuze data te downloaden. Misschien zou je die kunnen gebruiken om je source te vullen? Dan heb je ook de keus uit meerdere weerstations.
http://www.knmi.nl/klimatologie/daggegevens/selectie.cgi
@Dick,
Ik heb vanaf 1980 dezelfde methodiek gebruikt als jij. Zie mijn artikel:
http://www.olino.org/articles/2006/07/12/energiebesparing-thuis-een-praktijkgeval
De graaddagen werden toen op het internet en in weekbladen weergegeven, maar niet per locatie en dat kan verspreid over het land nogal verschillen.
Verder is voor de berekening van graden naar graaddagen het gemiddelde van 18 graden aanvechtbaar. Die kan van huis tot huis verschillen.
Daarom gebruik ik sinds een aantal jaren gewoon de gemiddelde buitentemperatuur zonder correctie. Die haal je van de KNMI-website voor een groot aantal plaatsen.
De daarmee in Excel gemaakte grafieken zijn dan gespiegeld t.o.v. de Y-as, maar de informatie die je er uit haalt is er niet minder om.
Zie ook:
http://www.olino.org/articles/2007/01/07/hoeveel-bespaart-men-met-een-hr-ketel
Beste Dick,
Met behulp van je handige website calculator heb ik voor een periode van minder dan een jaar ook een berekening gemaakt.
We zijn in de maand november van afgelopen jaar overgegaan op een warmtepomp. De jaarafrekening van de energie leveranciers loopt van mei tot mei.
Ik heb voor de periode van april 2009 tot november 2009 via je calculator berekend dat ik 677 gewogen graaddagen heb bij een gemeten gasverbruik van 91 m3(dit is natuurlijk veelal warm water). In de periode november 2009 tot mei 2010 kom ik tot 2518 gewogen graaddagen. Ons normaal gasverbruik voor de woning lag gemiddeld rond 3000 m3 per jaar-afrekeningsperiode. Wat moet ik doen om over een kortere periode dan een jaar met graaddagen een goede indicatie te verkrijgen van mijn werkelijk gasgebruik.
Uiteindelijk wil ik natuurlijk weten hoeveel energie ik heb kunnen besparen met de warmtepomp. Maar daarvoor is eerst nodig om een vergelijking te kunnen maken. Ik heb al geprobeerd met andere temperaturen dan 18 graden en daarmee een tabel te maken om te zien wat de beste benadering geeft maar ik kom niet in de buurt van de 91 m3. Misschien kun je me verder helpen
Hallo Peter,
Voor de periode november 2009 – mei 2010 kwam je op 2518 gewogen graaddagen.
Voor een volledig jaar kun je uitgaan van gemiddeld 2800 gewogen graaddagen.
Vermenigvuldig je gasgebruik van nov. 2009 – mei 2010 nu met een factor (2800/2518=) 1,11 dan krijg je ongeveer je gasverbruik per jaar.
Als het goed is kom je dan onder de 3000 m3 uit.
Met het gasverbruik in de zomermaanden kun je beter niet gaan rekenen, dat houdt weinig verband met de graaddagen.
Dit omdat het meeste gasverbruik in de zomer voor waterverwarming en koken gebruikt wordt, en niet voor verwarming van het huis.
Met vriendelijke groet,
Dick Kleijer.
Beste Dick,
Als zoals je beweert dat de gewogen graaddagen in de lente zomer en vroege herfst niet gekoppeld kunnen worden aan gebruik voor verwarming is er een enorme spreiding op het totaal aantal gewogen graaddagen mogelijk immers 677 op de 677+2518 is ruim 20% van het totaal aantal gewogen graaddagen die niet gekoppeld zijn aan verwarming.
Dat betekent dus dat berekeningen met gewogen graaddagen slechts voor grove vergelijkingen benut kunnen worden zover het verwarming betreft.
Overigens kan ik je suggestie om het gasverbruik te bepalen met de vermenigvuldigingsfactor niet gebruiken.
Ik heb over de periode november 2009 tot mei 2010 natuurlijk geen gas verbruik want in die periode was de warmtepomp actief. Ik kan wel mijn gemiddelde elektriciteitsverbruik bepalen en dan bepalen wat het geschatte verbruik van de warmtepomp bedraagt en dat calorisch vergelijken met gas.
In elk geval heb ik aanzienlijk minder uitgegeven aan totale energiekosten maar om dat goed te kunnen vergelijken moet ik meer statistische gegevens hebben om de klimaatvariatie eruit te kunnen rekenen.
@Dick,
Kun je het graaddagen model ook toepassen bij verwarming met een warmtepomp? Of is het specifiek voor een gasketel?
@Jeroen: volgens mij KAN je (gewogen) graaddagen ook met de warmtepomp benutten. Alleen i.p.v kubieke meters aan aardgas denk ik zo even pragmatisch dat je dan in kWh-tjes gaat tellen: hoe kouder, hoe meer kWh (langer draaien etc).
Benieuwd of Dick mijn gedachte ook volgt 🙂
@ Jeroen,
Zelf heb ik geen warmtepomp (op mijn koelkast na).
En kan er uit ervaring niets van zeggen.
De gedachte van Niels lijkt me heel logisch.
Maar je hebt bij elektriciteit wel een hoop overige gebruikers die het beeld kunnen verstoren lijkt me.
En bij een warmtepomp die met buitenlucht werkt, zal het rendement wel afhankelijk zijn van de buitentemperatuur, wat het extra gecompliceerd maakt.
Misschien dat er een eigenaar van een warmtepomp is, die ons verder kan helpen?
@Dick,
Ik heb zelf een Brine warmtepomp 10KW (er komt nog een zeer uitgebreid artikel over mijn installatie op OliNo). Mijn warmtepomp haalt zijn warmte uit de grond. De temperatuur van het water uit de grond is onafhankelijk van de buitentemperatuur altijd tussen de 8-10 graden.
Daarom vroeg ik me af of ik ook met het graaddagen model kan rekenen (via http://www.mindergas.nl) om te kijken wat de mogelijke besparingen zijn als ik straks verder ga isoleren.
Met alle energiebesparende dingen die we in ons koophuis hebben uitgevoerd , waarvan de laatste spouwmuurisolatie, was ik op zoek naar een manier op efficient te kunnen berekenen of we ook daadwerkelijk besparen ( weer meegerekend).Wat een superfijne uitleg op je website, dankjewel!
Geweldige uitleg en fantastische rekentool. Na renovatie van ons boerderijtje (en isolatie) hou ik dagelijks de stand bij, inclusief graaddagen. Hoop dat deze site nog heel lang in de lucht brlijft. Dank
Dick,
Als ik 2 jaren b.v. 2011 en 2012 wil vergelijken en er is niets aan het gebouw aangepast moet ik toch het verbruik van 2012 vermenigvuldigen met het quotient van de graaddagen van 2011 2n 2012, dus volgens de calculator 2653,3/2892,9 = 1,005?
Hoe komt het trouwens dat Normaal van 2011 en 2012 verschilt. Met het verschil in dagen (364 resp 365) kom ik er niet.
Bij voorbaat dank voor je reactie.
@ Thiesens,
Deel de graaddagen van 2012 door de graaddagen van 2011, de uitkomst daarvan vermenigvuldig je met het verbruik in 2011, dan krijg je (ongeveer) het verbruik van 2012.
Zo zou ik het doen.
Het verschil in normale graaddagen komt omdat 2012 een schikkeljaar is, het verschil is daarom gelijk aan het aantal graaddagen van 29 februari 2012.
Om met graaddagen te gaan rekenen is het goed om te weten wat de achtergrond is. Met graaddagen proberen we te compenseren op het energiegebruik en dan vooral de energieposten die gerelateerd zijn aan de buitentemperatuur.
In het geval die buitentemperatuur afhankelijke energiepost (verwarming) als enige op een brandstof staat dan kunnen we gewoon met de normale graaddagen werken.
Indien de verwarmingspost op een brandstof staat waar meerdere energieposten staan dan gaan we over op de gewogen graaddagen. Bijvoorbeeld bij een woning waarbij zowel warmtapwater alsook verwarming gasgedreven zijn. Dat geeft een basis verbruik en een buitentemperatuurafhankelijk vebruik. Dus eigenlijk is een diagram een functie met een knik er in. Om deze knikfunctie toch lineair te kunnen benaderen is de gewogen graaddag geintroduceerd. Dus gewogen graadagen alleen gebruiken in geval van een combinatie op gas met verwarming en warmtapwater. De toelichting dat de gewogen graaddag ontwikkeld is om wind en zon effecten te verwerken kunnen we naar “het land der fabeltjes” verwijzen
geachte,
compliment voor de (uw) graaddagencalculator! (Mindergas.nl) Ik probeer mensen in onze energiecoöperatie uitleg te geven over impact van isolatiemaatregelen.
Nu ben ik zelf (76) wel “opgeleid en opgevoed” met de graaddagen methode maar kan nu toch niet reconstrueren hoe u van de gemiddelde dagtemperatuur, stookgrens en binnentemperatuur naar de graaddag komt. Ik ken uit het verleden de correctiefactor op de graaddagen voor een andere binnentemp.(tgembi) dan waarmee de graaddagen berekend zijn (tgrd), maar weet niet waar en hoe die stookgrens er in komt.
Ik ken dus wel de correctiefactor: (tgembi – tbuiten)/(tgrd – tbuiten)
Uiteindelijk zou ik graag de verlaging van de stookgrens (t.g.v. minder energieverlies) met het verloop en de grootte van de graaddagen over het jaar in beeld brengen.
Kunt u me helpen met die stookgrens in de formules? Ik zou het zeer op prijs stellen.
ir. Chris Hamans
0648606363
In plaats berekeningen uit te voeren met het totale gas zou je moeten rekenen met het gas puur benodigd voor de CV.
Daarom de volgende correctie:
– In een aantal maanden staat de CV uit en worden de graaddagen gelijk gesteld aan nul.
– Het bijbehorende gasverbruik is dus puur nodig voor het warme kraanwater (douche en huishouden) en indien aanwezig het gasfornuis.
– Voor de eenvoud mag je aannemen dat het gas voor het warme kraanwater en gasfornuis iedere maand gelijk is en ook voor de eenvoud aannemen dat dit verbruik onafhankelijk is van binnen of buitentemperatuur.
– Nu kan je berekenen hoeveel gas nodig is voor de de CV
L.s., is de graaddagen-methode ook bruikbaar als iemand, zoals wij, van het aardgasnet bent afgekoppeld?
L.s., ik zie dat uw website als onveilig wordt geclassificeerd. Een seintje aan uw systeembeheerder is dringend gewenst. Groet van Paul
L.S.
Is er een rekenmethode met graaddagen die het verband legt tussen de isolatieverbetering (lagere u-waarde) en gasbesparing.
mvg Peter Booij