In de zoektocht naar het toekomstig vervoer wordt er veel gekeken naar elektrisch vervoer. De aandacht gaat daar voornamelijk naar de brommer scooters en de auto’s. Maar wat een beetje onderbelicht blijft is de elektrische motor scooter.Onder het motto, “Put your money where your mouth is” schaftte ik me een Vectrix VX-1 aan. Hieronder mijn verslag van het rijden op de eerste commerciële productie elektrische motorscooter.

In Zuid Europa was de grote scooter al populair. In Nederland is de 21kW+ scooter bezig met een grote opmars. Langs de files kunnen en gratis parkeren samen met een grote gebruikers vriendelijkheid en hoog comfort jaagt velen uit de auto (of van de motor) op de scooter. Vooral op die meestal korte forensen ritjes (Gemiddeld 16 km door stedelijk gebied) is elektrisch vervoer een opmerkelijk goede vervanger van het, op die korte ritjes nog vervuilender dan gebruikelijk, fossiel vervoer. Sinds 2007 is er ook een elektrische motor beschikbaar, de Vectrix VX-1.

Inleiding

Laatste nieuws

Toen ik de laatste hand legde aan dit verslag en al bijna de zendknop had ingedrukt, zag ik dat Vectrix faillissement heeft aangevraagd. Dat maakt het antwoord op de vraag waarom je een VX-1 zou kopen heel simpel. Wacht maar lekker een paar maanden af hoe dit zich gaat ontwikkelen. Gelukkig is volgens de Nederlandse wet het faillissement van een producent niet van belang voor de consument. De winkel moet zorg dragen voor de garantie of het product terugnemen. Maar toch… What a damn shame! De rest van het van het artikel maakt verder geen gewag van het faillissement. We hebben over de zin en onzin van het aanschaffen van een EV als de Vectrix VX-1 en laat de zaak voorlopig maar even de zaak. Maar toch… God damn….

Waarom de Vectrix

Dit was de vraag die ik het meest uit mijn omgeving hoorde, toen ik vertelde dat ik een elektrische motor scooter zou aanschaffen. Ze waren immers traag, lomp en een actieradius niet verder dan de straat uit. Niet dat ik anders dacht; maar als motormuis die veel op de motor doet, veel binnen de 50 km, besloot ik de elektro-scooters maar eens een kans te geven.
Dat was simpeler dan ik dacht, want er is (was) momenteel maar een enkele serieuze speler op de Nederlandse markt. De Vectrix VX-1.

Niet dat Vectrix de enige is die er mee bezig is. Verre van dat. Grote namen zijn bijvoorbeeld EVC (The Electric Vehicle Company) die een aantal modellen heeft aangekondigd. Voor degene met wat historisch inzicht: EVC maakte al eerder elektrische voertuigen. In 1901….

Ze zijn terug en hebben nu een lijn van motoren uitstaan. Alleen, ze zijn nog geen van allen te bestellen.

Deze zou in 2008 al uitkomen maar is nog steeds alleen preorder, je mag een reservering doen a 500 dollar. Op mail werd niet geantwoord. Telefoon wordt niet opgenomen en ingesproken voicemail niet beantwoordt, Tsja!

En eigenlijk is dat het hele verhaal van alle andere fabrikanten die met elektrische motorfietsen bezig zijn. Als je op Wikipedia zoekt op elektrische motorfietsen zie je vooral een lange lijst van motoren die eraan zitten te komen en slechts een klein aantal actuele modellen. De keuze uit bestaande modellen was kort:

Dus dat was niet al te moeilijk. Elektrische motoren is een nieuwe technologie. Dus support en reparateurs in je eigen omgeving hebben is essentieel. Early adopter is een ding, maar zelf met elektriciteit werken is niet mijn idee van overleven.

De aankoop

Waar koop je een Vectrix? Er zijn een tiental bedrijven die de Vectrix verkopen. Al deze bedrijven blijken de motor van een enkele importeur te verkrijgen. Escini, deze heeft een aantal dealers die haar verkopen. Geen van allen echt grote zaken, de meeste zaken zijn eenpitters en kleine garages. Na wat navraag bij grotere zaken kreeg ik te horen dat ze allemaal erg geïnteresseerd zijn in het elektrisch vervoer in het algemeen en de Vectrix in het bijzonder. Wat ze tegenhoud is vooral de kans dat de producent omvalt (…), daarmee de dealers met een groot risico achterlatend. Want als er dan een fataal defect optreedt in de motorfiets, en vooral de accu’s, zouden ze voor tonnen het schip in kunnen gaan. De nervositeit zit vooral in de accu’s. De rest van de techniek wordt wel vertrouwd, scooters bouwen we al langer en elektromotoren zijn ook geen nieuweling in de wereld. De accu’s zijn het grote pijnpunt.
De motordealers hadden allemaal dezelfde argumenten:

• De techniek is te nieuw, dus niemand weet hoe lang de accu’s mee gaan.
• Er is geen standaardisatie, iedere producent heeft haar eigen systeem. Als die dus failliet gaat kun je grote delen van de elektronica niet meer vervangen. Vervangende delen worden niet alleen lastig om te krijgen. Op de meeste onderdelen zitten patenten zodat andere producenten niet zomaar de geëigende onderdelen kunnen bouwen.
• Geen concurrentie. Er is maar een echte elektrische motor scooter op de markt. De meeste dealers hebben een hekel aan monopolisten.

De motordealers zijn dus vrij conventioneel en behoudend. Dat wil niet zeggen dat ze het concept niet volgen. Wat ook meewerkt is dat in Nederland de scooter aan het doorbreken is. Van “mietjesmobiel” zie je nu dat er steeds meer motorrijders op scooters overstappen. Vooral vanwege de veel mooiere modellen die nu op markt zijn (Zoals de Burgman en de Yamaha-Tmax bijvoorbeeld) Maar ook de Piaggio MP3, die via een truc met een B-rijbewijs te rijden is. Tel daarbij op de praktischer toepasbaarheid van scooters in het stadsverkeer. Scooters zijn, om duidelijk te zijn, vooral populair in de randstad en de grotere provinciesteden. De VX-1 met haar nul uitstoot en grote bereik op lage snelheden is ideaal voor deze omgeving.
De kans is reëel dat, als de elektrische scooter met meerdere modellen op de markt komt en de onzekerheden met de accu’s zijn opgelost en de markt ook groter wordt, de grotere dealers wel eens snel over de brug kunnen komen. Maar hoeveel jaar gaat dat duren ? Tsja!

De Yahama Tmax

Maar goed, kleinere garages dus. Na wat bezoeken aan de dealers die de VX-1 konden leveren, kreeg ik een aardig kijkje in de keuken. Omdat ik dealers wilde hebben die ik met een Vectrix zou kunnen bereiken van huis uit, was mijn keuze beperkt tussen twee leveranciers: Bike-experience in Amsterdam en Elipo in Zeist.
Zelden zo’n groot contrast gezien als tussen deze twee bedrijven. Niet in vriendelijkheid, beiden waren zeer behulpzaam en gingen on-Nederlands servicegericht aan het werk. Ik kreeg zonder problemen een VX-1 mee van Bike-experience om deze twee dagen te testen. Zo kon ik zien of ik er van Amsterdam naar Baarn kon komen. Dat lukte, maar niet over de snelweg. Buiten de snelwegen om ging prima. Bike-experience is een kleine garage die ook motoren verkoopt. Het is echt een 1 a 2-manszaak en de eigenaar liet me een halve dag meekijken in de zaak. Elektriciteit is zijn hobby en buiten de elektrische motoren is hij ook bezig met experimenteel batterij-onderzoek. De werkplaats ziet eruit alsof er een elektronicawinkel is ontploft. Hij liet me ook zien hoe de software van de Vectrix wordt bijgewerk. Hij vertelde me ook wat er gebeurde als de hoofd-zekering van de scooter er mee kapte. Dat liet me wel een beetje de moed in de schoenen zinken. (Zie mijn commentaar later)

Enige tijd later kwam ik bij Elipo. Elipo zit in Zeist en is voor mij, vanuit Baarn, dichterbij. Het is een winkel en geen garage en is nagelnieuw. Aardig verschil. Elipo doet alleen in elektrische voertuigen,. Ze beperken zich niet alleen tot motoren, maar ook brommers, auto’s en buitenboordmotoren voor boten. Hoewel elektrisch voortbewegen heel hot is , was het bij Elipo niet te merken. Ik heb in de vier vijf keer dat ik er was geen andere klanten gezien. Ook de Nederlandse bevolking is behoudend…
Na het spel van onderhandelen (kan ook met elektrische scooters ) kwam ik voor de beste deal uit bij Elipo. Ik was eerst geïnteresseerd in het demo-model, was ook niet slecht geprijsd, maar ik merkte wel op dat er flink wat pekelschade aan de motor was. Dan was, vanwege de schade, het prijsvoordeel opeens een nadeel. Ik besloot een nieuwe te kopen. (En die nieuwe dan, of niet te rijden in de winter, of te beschermen.) De VX-1 is een uitvinding uit Californië, en ja , daar hebben ze geen pekel. In Nederland kan je voor ongeveer 300 euro een beschermlaag laten aanbrengen onder de scooter. Aan te raden voor degenen met de cojones in de winter door te rijden.

Mijn nieuwe elektrisch motor, de Vectrix VX-1

Hoe rijdt het?

Iemand die al eens scooter gereden heeft, of een auto heeft met een CVT (Continue Variable Transmissie), weet al hoe het schakelloos rijden rijdt. De elektromotor doet nog een extra stap in het rimpelloos rijden. Je glijdt meer dan je rijdt. Vooral omdat er geen motorgeluid is. Nou ja, bijna niet. Er is een fluitgeluid toegevoegd aan de motor bij lage snelheden. Het klinkt een beetje als het optrekken van een nieuwe tram of metro. Al heel snel (>40km/h) overtreffen het banden- en windgeruis de motor. Een ander verschil is het koppel. In een ICE (Internal Combustion Engine) hangt het koppel samen met het toerental en de versnellingsbakverhouding. Elektrische motoren die op de naaf van het wiel zijn geïnstalleerd hebben een koppel dat vrijwel gelijk is over het gehele toerengebied. Vanuit stilstand is het optrekken niet echt vlot, In reviews wordt de VX-1 vergeleken met een 250 cc scooter. Daar ben ik het niet helemaal mee eens. Je trekt op met de gemiddelde versnelling van het overige (auto)-verkeer. Je kan goed meekomen, maar voorkruipen bij het stoplicht om net voor de auto’s te kunnen duiken, is iets wat je net niet redt. Je moet voor de auto komen te staan. Voor de stopstreep levert in Amsterdam in ieder geval bijna overal fanmail van het CJIB op.

De electromotor van de Vectrix

De kracht ligt na het optrekken. Het versnellen van 0-20 gaat vrijwel net zo snel als van 80-100. Daarin trekt de scooter zalig door. Het grote gewicht van 210 kilo maakt dat de scooter stevig op de weg ligt. Omdat het zwaartepunt laag ligt merk je van het gewicht niet veel in de bochten. Hij is erg soepel. Het hoge koppel duwt je makkelijk de bocht in en uit.
De controle over het motorvermogen is echt fenomenaal, je kan boterzacht optrekken, zonder gezeur met koppelingen. Er is geen enkele nervositeit in de motor. Dat maakt in het drukke stadsverkeer rijden een waar feest. Bij het in- en uitparkeren is die boterzachtheid geweldig, waar de motor fysiek tussenpast, kan hij ook met kleine stootjes tegen de “gas” handel komen. Zelfs de ICE scooters met CVT halen die controle niet over de scooter. Bij langzaam rijden merk je overigens pas echt dat ie zwaar is. Keren in een straatje met een helling / stoeprand is best lastig. De achteruit die er op zit (Draai vanuit stilstand de ‘gas’ hendel naar voren en je gaat (langzaam) achteruit.) is heerlijk bij het keren en ook bij het in/uit parkeren. Voor hen die niet zoveel spierkracht hebben is het een uitkomst, want dit ding is ZWAAR. Het gewicht is vooral merkbaar bij een noodstop. De Brembo-remmen zijn sterk en brengen je snel tot stilstand. Maar op een nat wegdek wil de scooter uitbreken. De wetten van de natuurkunde kan je maar beperkt voor de gek houden. Een ABS zou de VX-1 niet misstaan.
Als je het “gas” loslaat, rem je niet af op te motor. Je glijdt gewoon door. Afremmen doe je met de motor, of beter nog, door de “gas” handel terug te draaien. De elektromotor is nu een generator die je bewegingsenergie weer opslaat in de accu’s. Je remt ongeveer even hard af als dat je optrekt en ongeveer 70% van energie wordt in de accu opgeslagen. Dat verklaart meteen de grote actieradius in de stad.

Voorkant van de Vectrix

De remmen gebruik je alleen als je snel wil stoppen. Het grootste effect is dat het me ongelofelijk defensief liet rijden. De sport was alleen op de dynamo te remmen. Resultaat: Veilig en vooral bijna 100km uit een acculading halen in de stad. En een hoop frustie BMW’s achter je ….
En oh ja, als je regenererend stopt gaat ie niet achteruit als je stilstaat en toch nog je gashendel naar voren hebt staan. Je moet vanuit stilstand de handel naar voren zetten, voordat je achteruit kan rijden (Hoeveel testpersonen heeft dat gekost, voordat ze dat inbouwden?)
De VX-1 is begrenst op 105 km/u (op de teller, 99 km/u gps snelheid, 62 mph). De reden is dat de accu’s erg snel leeg zijn bij hoge snelheden. Door de snelle ontlading worden ze heet en dat is dan weer slecht voor de levensduur.
Een grafiekje om het te illustreren:

Het bereik van de Vectrix, uitgezet tegen de gemiddelde snelheid

Hier zie je dat bij snelheden boven de 80 km/u het verbruik met bijna een derde macht van de snelheid toeneemt. Dat wordt niet alleen maar door de weerstand van lucht en weg verklaard.
Tot 75km/u is het verbruik bijna lineair toenemend om daarna exponentieel te stijgen. Volgens deze grafiek zou je met 120 km/u minder dan 13 km kunnen rijden.

Dat verklaart de begrenzing. Het verklaart niet het waarom. De reden ligt in de Nikkel-metaalhydride-accu’s . Bij hogere stroom wordt de efficiëntie heel snel lager. Van zo’n 80% bij 40 tot minder dan 50% bij 100 km/u. Dat levert veel warmte op en een sterk verkorte actieradius. De warmte is niet alleen slecht voor het bereik, zoals gezegd, het verkort ook de levensduur van de accu’s. Je kan met de VX-1 op de snelweg en je kan een kilometer of 25 halen op topsnelheid (De opgave van Vectrix van 35 km klopt niet helemaal). Op de meeste wegen in de randstad is 100 toch al een zeldzaam gebeuren. Dus in stedelijke gebieden voldoet het prima. Als je op een rustige snelweg zit waar je 120 mag, voel ik me niet echt op mijn gemak. Het snelheidsverschil is best link en je hebt geen extra snelheid om je ergens uit te redden. Ik blijf meestal maar achter een vrachtwagen hangen. Heeft wel als voordeel dat je door de zuiging nog wat extra kilometers steelt! Persoonlijk vindt ik het handiger als de motor 120 km/u kan halen, voor noodgevallen, zodat ik zelf de afweging actieradius en levensduur kan maken. Het scooterframe zelf is gemaakt voor hogere snelheden,

Bij 100 km/u is de Vectrix trouwens goed, stabiel en matig zijwindgevoelig. De vering is een beetje aan de harde kant. Wat, gezien de kwaliteit van de Nederlandse wegen, niet zoveel uitmaakt. Ook is er de neiging om de banden hard op te pompen om zo de rolweerstand te verlagen. Dat maakt het comfort er ook niet altijd beter op.
De kuip beschermt je goed tegen de wind en in de regen wordt je, zolang je rijdt, niet nat. Hoewel de snelweg dus echt niet vermeden hoeft te worden, merk ik dat ik vooral provinciale wegen rij. Vooral omdat ik meestal zo’n 40 km naar mijn opdrachten moet rijden en dat je dat over de snelweg net niet haalt. Behalve als er file is, want met de combinatie van snelheid en regeneratief remmen, betekent dat vooral meer km te rijden op een lading! Als de accu’s leegraken sta je gelukkig niet in een keer stil. Er zijn drie indicatoren over je hoeveelheid energie aan boord. Een meter met hoeveel lading je nog hebt, een schatting van hoe ver je nog kan rijden met je huidige rijstijl en een lamp die gaat branden als je daadwerkelijk het einde van de lading nadert. De indicatoren zijn redelijk accuraat, met de nadruk op redelijk. De meter met lading bestaat uit 17 balkjes die lineair je hoeveelheid stroom weergeven. Een “bar” is ongeveer 3 km. De afstand-schatter is bij lage snelheden redelijk accuraat, maar bij hoge snelheden iets te optimistisch. Als de acculamp gaat branden heb je nog ongeveer 3 km rijden te gaan en zakt de topsnelheid en acceleratie langzaam. Als alles op nul staat kun je nog een aantal km met 30 km/u doorrijden. Daarna moet je ergens een laadpunt vinden. Het duurt 1.5 – 2 uur om 80% op te laden en nog eens die tijd om de laatste 20 % te doen. Eens per 10 uur rijden komt er een 4 uur egalisering- laadcyclus bij. Eigenlijk is de motor dan vol. Maar hierbij worden de zwakkere cellen geconditioneerd. Het is een kostenpost van ongeveer 1-4 kWh extra op een lading. Het zorgt er wel voor dat eventuele zwakke accucellen het accupakket niet overbelast en de levensduur ervan verkort. Verder is de VX-1 gewoon een motorscooter, met ruimte voor de spullen onder het zadel. Er past een helm in, maar de sloten, kettingen en het 25 meter verlengsnoer moeten ook mee en dan past een helm niet meer in de kofferruimte. Er is ook nog een afsluitbaar handschoenenkasje met een 12 v sigarettenaansteker. Je kan daarmee je telefoon opladen. Of je GPS. Handig! De motor is goed afgewerkt. Niet van de luxe als de T-MAX, maar degelijk en stevig.

Instrumenten paneel van de Vectrix

De nadelen en de kinderziektes.

Niet alles glimt in het ‘early adopter-land’. De VX-1 heeft een aantal kinderziekten. Gelukkig zijn in de afgelopen jaren de ergste ervan opgelost. Maar er zijn een groot aantal dingen mee die, als die bij een fossiel model zouden optreden, tot matige tot grote hoon zouden leiden. De actieradius, daar hebben we het niet over. Dat weten we en dat weet je als koper ook
Wat zijn de meest voorkomende kwalen:
Met stip op nummer een, de hoofdzekering. De VX-1 is een elektrisch voertuig. Dus heeft het een hoofdzekering. Eentje van 125 Ampere. Daar de motor op piek ongeveer 110 – 115 Ampere trekt is dat krap bemeten. Vooral omdat een van de veel voorkomende kwalen het “langzaam doorbranden” van de zekering was. Door de bijna-piekbelasting wordt de zekering heet en langzamerhand beschadigd hij, totdat hij op een willekeurig moment doorbrand.
Nou is dat niet zo eens zo erg. Hoewel. ALLES is elektrisch, dus bij een uitval van de hoofdzekering doet niets het meer. Meters, richtingaanwijzers, lichten zelf, regeneratief remmen, alles, zelfs de snelheidsmeter. Stel je voor wat dat voor effect heeft op een donkere provinciale weg met 80 km/u. … De remmen zijn goddank mechanisch en doen hun werk zeer goed. De VX-1 heeft geen alarmlichten. Die overigens dan ook niet zouden werken.
Goed, de theorie is dat de hoofdzekering niet kan doorslaan. Laat dat nu met de oudere software toch vaak gebeurt zijn. Omdat het niet zou gebeuren, zit de hoofdzekering op een absurde plaats. Je moet letterlijk de scooter uit elkaar nemen om de zekering te vervangen. Die is overigens niet of nauwelijks op voorraad en moet dus worden ingevlogen.
Met de laatste software-upgrade lijkt het probleem verholpen te zijn, maar in mijn ogen is dit een vrij ingrijpende designfout.

Software? Zei je software?

Ja software. De VX-1 is eigenlijk een accupakket met een laptop waar een scooter omheen is gebouwd. Dit is vooral, omdat het energie-, motor- en batterij-management erg ingewikkeld is. Het laden en ontladen moet met uiterste precisie gebeuren, want anders zijn de accu’s in korte tijd defect.
Het motormanagemen , maar ook de instrumenten, worden allemaal door de software geregeld. Een belangrijk gedeelte van het onderhoud zijn de software- updates. Naarmate er meer bekend wordt van het gebruik van de VX-1, wordt ook de software aangepast. Zo komen er steeds slimmere features in de VX-1.
Niet alleen dat; een compleet gebruiksprofiel wordt bijgehouden zodat Vectrix kan zien welk rijgedrag welke consequenties voor de motor heeft. Ik ben blij dat er geen GPS in het systeem zit. Privacy is ver te zoeken… Het maakt het wel makkelijker om problemen te vinden en te verhelpen.

Verbruik in het algemeen

Zoals je in de grafiek kunt zien hangt het verbruik erg af van je snelheid. Dat is zelfs meer dan bij ICE. ICE’s zijn efficiënter bij hoge snelheden en warme motoren. Dat maakt het extra verbruik minder zichtbaar. De meeste mensen kunnen zich het geval wel herinneren dat als je 10 uur met 160 door Duitsland rijdt je auto/motor eigenlijk helemaal niet zoveel meer verbruikt als gewoonlijk.
Elektrische voertuigen zijn genadeloos. De hoge efficiëntie maakt zowel omgeving als gewicht en snelheid snel zichtbaar in de actieradius.

De eerste maand

Na het ophalen van de VX-1 ben ik meteen gaan rijden. Ik ben een freelancer dus het meeste van mijn werk is op verschillende plaatsen. De opdracht waar ik op dat moment zat was in Amsterdam. Dat is hemelsbreed vanuit mijn woonplaats 40 km.
Volgens de gegevens van Vectrix is dat makkelijk te halen, mits ik niet harder dan 80 per uur rijdt. Over de snelweg met 100 haal je dus net niet.
De eerste twee laad / ontlaadt cycli moet je eerst de accu helemaal leegrijden en weer helemaal opladen. Dit conditioneert het batterijmanagementsysteem op de accu’s. De eerste malen zou de actieradius dus lager zijn om na die conditionering dus naar de aangegeven waarden te gaan.
Ik reed de Vectrix leeg tot de laatste bar. En laadde daarna weer helemaal op.

De afstanden die overigens door Vectrix opgegeven waren zijn (Uit de handleiding):

De eerste keer dat ik naar Amsterdam reed , een afstand van 40 km, met 30 km 70-80 km/u en 10 km 50 km/u wegen hield ik volgende de meter 4 bars en een range van 6 km over. Het conditioneren veroorzaakte eigenlijk geen verschil, de range leek vooral korter te worden totdat ik bijna stil kwam te staan, omdat de accu’s leeg waren 3 km voor het einddoel. Gelukkig kan je dan nog wel met 30 km/u voortsukkelen. Toch wel bezorgd, laadde ik de scooter weer op. En kwam toen tot de ontdekking dat conditionering niet inhield dat je hem tot de laatste bar leeg te rijden, maar dat je daadwerkelijk tot stilstand moest doorrijden. Daarna trok de range weer bij tot het niveau waarmee ik begon.

Na wat experimenteren kwam ik tot de volgende range.

^*Ongeveer, is niet het verkeer niet altijd mogelijk, overal regeneratief remmen

Nou ben ik wat zwaarder dan de 82 kg die Vectrix gebruikte. Ook is constante snelheid wat anders dan het gewone verkeer. Maar toch was ik wat teleurgesteld in de afstand. Het demo-model kon ik me herinneren had iets meer range.

Ook heeft de motor een aantal kleine slordigheidjes. (In vergelijk met de TMAX die zonder enig issue vanaf de aanschaf rijdt)
In een lijstje:

• De range is korter dan opgegeven.
• De scooter trilt irritant bij snelheden tussen 40 en 50. Het is een verticale trilling, geen “shimmy” die het sturen instabiel maakt. De scooter is stabiel, maar trilt op een erg nare snelheid, want het is net de standaard stads- cruisesnelheid. Op fora lijkt het idee te heersen dat het een interactie is van het gewicht van de bestuurder en de vering. De leverancier legt het probleem bij de voorband die er niet goed om ligt.
• De koplamp geeft erg weinig licht. Er zit een 35 Watt koplamp in met een extra 1 Watt lamp eronder waardoor de scooter net aan de Europese regels voldoet. Dat kan wel zo zijn, maar ik kan de weg met moeite zien in het donker. Laat staan als het regent met veel tegenliggers…
• Het grootlicht verlicht de bomen naar niet de weg. Is een kwesite van afstelling.
• De capaciteitsmeter is in het donker onleesbaar. Het LCD scherm wordt bij nachtverlichting verkeerd gepolariseerd, zodat je,als je er voor zit, niets kan zien. Als je er boven gaat hangen zie je het wel goed, maar dat is tijdens het rijden niet aan te raden.
• Er zit een sensor in het instrumentenpaneel die de helderheid aanpast aan het omgevingslicht. Kennelijk bestraalt hij zichzelf, want het licht oscilleert met een 6 seconden interval.
• Dit is meer een feature: Er zit een vertraging in het opladen dat je kan triggeren door de rechterrem in te drukken bij het uitzetten van het contact. Dan geef je de motor en accu de tijd om af te koelen, dat is beter voor de levensduur. Helaas lijkt het alsof het display uitvalt, alleen de ventilatoren draaien dan. Een melding en een aftelklok was wel aardig geweest. Of een vermelding in de handleiding. Als je de stoom verbreekt en weer aansluit start het opladen meteen. Ook dat wordt niet ergens vermeld. Ik dacht zelf eerst aan een defect.
• De lader heeft een sluipverbruik van 40 Watt. Dat is 1 kWh per dag!!! Of dit nu is omdat de accu’s druppel worden geladen weet ik niet, het wordt nergens vermeld. Wel is het zo dat als je de VX-1 een paar dagen laat staan, er een deel van de acculading weg is. Dat doet het vermoeden rijzen dat er geen druppellading optreedt. Vooral omdat er ongeveer 0.2 kWh per dag lijkt te verdwijnen uit de accu bij niet gebruik. Een ‘sluipverbruik’ voor een eco-product is wel heel wrang.
• Handschoenenkastje sluit niet helemaal goed af.

Eigenschappen Vectrix

De eigenschappen van de Vectrix:

Techniek en geld

Ik heb, voordat ik de motor aanschafte, een aantal berekeningen gemaakt om te kijken of de VX-1 inderdaad zo goedkoop zou zijn. Een van de verkoopargumenten is dat je veel goedkoper uit bent met een elektrisch voertuig.
Na veel rekenen is daar nogal wat op aan te merken. Het is niet dat het niet waar is, maar de verschillen zijn niet zo groot. Er wordt vooral geconcentreerd op het verbruik. En ja, dat is veel lager… De energiekosten, brandstof / elektriciteit, blijken maar een klein gedeelte van de kosten. De duurzame techniek lijkt zich van het zelfde soort statistiek te bedienen als de oude industrie. Jammer maar welkom in de echte wereld!

Geld

Het rekenen aan de kosten van je voertuig is niet simpel. Vele wegen leiden naar Rome.
Ik ben maar eens gestart om de kosten af te zetten tegen de andere voertuigen in het gezin.
We hebben een Honda Civic hybride en een T-MAX motorscooter.
De kosten daarvan heb ik in een open source spreadsheet gezet. Ik ga hier uit van de volgende aannamens:

Dit zijn de waarden van de drie voertuigen naast elkaar.

Er zijn een groot aantal aannames gedaan. Ik loop ze even door, zodat u als lezer weet wat de achterliggende gedachten zijn. En dat is meer dan de gemiddelde fabrikant u zal gunnen, vrees ik…. Voel vrij uw eigen waarden in te vullen als u van mening verschilt.

De nieuwprijs is de prijs die we betaald hebben, niet de catalogusprijs. Alle drie de voertuigen zijn nieuw gekocht. Rijklaarkosten zijn (Als niet uit-onderhandeld) meegenomen.

De afschrijving is gerekend over het aantal kilometers dat gemiddeld een soortgelijk voertuig kan rijden, gedeeld door het aantal kilometers per jaar dat we rijden met de voertuigen. De restwaarde is 0. De afschrijving is lineair.
Verzekering is all-risk, bonuskorting 75%. Alle andere kosten zijn gebaseerd op ervaring of de huidige prijzen. De benzineprijs is nogal fluctuerend. Ik heb het maar op EUR 1,50 gesteld.
Verbruik van benzine / elektriciteit heb ik energiekosten genoemd. En deze omgerekend naar verbruik per 100km.

De resultaten zijn verrassend. Met de gestelde km-rages kom je nauwelijks tot een verschil in km-prijs. Met afschrijving is het 31 ± 2 ct / km , zonder 21 ± 2 ct/km/
De Vectrix is dan wel het goedkoopst, maar dat is vooral door de manier waarop ik de afschrijving heb berekend. Het is vooral door de te verwachtte lange levensduur, door de simpeler techniek en minder bewegende onderdelen, exclusief de accu’s die minder lang mee gaan en waarvan ik verwacht minimaal een keer in het bestaan van de scooter deze te vervangen.
Duidelijker is in de grafieken te zien dat de energieprijs van het gebruik maar een klein gedeelte van de kosten zijn.

De kosten verhoudingen van een Honda Civic benzine auto

Groot gedeelte van de kosten zijn afschrijvingskosten. Energiekosten zijn ongeveer een derde.

De kosten verhoudingen een Vectrix VX1 elektrische motor

De T-MAX heeft een soortgelijk plaatje. De hogere wegenbelasting is goed te zien. Onderhoud is ongeveer evenredig met de Civic.

De kosten verhoudingen van een Yahama Tmax benzine motor

De VX-1 heeft een kleinere afschrijving, en een veel kleiner energie gedeelte. Dat is trouwens een beetje verraderlijk. De afschrijving van de accu’s is 13%, samen met de energiesectie is dat 22 %, meer dan het energiegedeelte van de T-MAX.

Efficiëntie vermogen

De berekeningen van het verbruik van elektrische voertuigen is een tikkeltje frauduleus. Met gaat meestal uit van het vermogen dat netto uit de accu geleverd wordt en zegt dan trots dat door de 90% efficiëntie het voertuig heel zuinig is. Daarmee laat men de efficiëntie van de accu’s buiten beschouwing. Met de huidige generatie Nikkel Metaalhydride accu’s is de efficiëntie bij laden / ontladen ruwweg 50% (70% * 70%). Het verbruik is dus ruwweg twee maal de opgave van de fabrikanten.
Een explosiemotor (ICE) gebruikt maar een klein gedeelte van de energie van de brandstof om vooruit te komen.
De maximale efficiëntie van een motor is 37% (bron: Wikipedia) In de praktijk komt een benzinemotor niet boven de 20% uit.
De elektromotor van de VX-1 is een as-motor, de motor zit zo te zeggen in het wiel en draagt de kracht direct over aan het wiel. De efficiëntie is hier over de 90%. Dat klinkt mooi. Helaas is het laden en ontladen van de batterij niet zonder verlies.
Bij het opladen kost het je 5.3 kWh om 3.7 kWh in de batterij te krijgen. Dat is een efficiëntie van 70%. Dit is ook bij het ontladen (gemiddeld), dus de totale keten efficiëntie is : 0.70*0.70*0.90 = 44%

Best case- scenario:
Je hebt opgeladen met duurzame elektriciteit: dan zit je op 44% efficiëntie.
Hoger dan de theoretische top van een ICE.

Worst case-scenario:
Als je oplaad vanuit een fossiele centrale met een efficiëntie van 40% kom je uit op 0.44*0.40 = 18%. Net zoveel als een benzine motor.
Gelukkig zijn moderne centrales veel efficiënter. Als je de mix van alle energiedragers bij elkaar neemt, kom je vermoedelijk netjes in het midden uit; zo rond de 30%. Bovendien zijn zelfs de oude fossiele centrales “schoner” aan de schoorsteen dan een motorfiets. (Fijn stof , stikstof verbindingen, etc).

In vergelijking, onze tweede motor is een fossiele motor, een Yamaha T-MAX. Qua kosten komt deze overeen met de Vectrix, (10.900 , ongeveer hetzelfde als de Vectrix als je de BPM van de TMAX weghaalt). Beide scooters wegen ook ongeveer evenveel. Alleen is het vermogen van de T-max hoger; 32 kW vs. 21 kW (44 pk vs. 28 pk)
Dat maakt de T-MAX sneller met een hogere topsnelheid; (170 vs 105) beide begrenst.

De T-MAX rijdt ongeveer 1 : 20, dus 0.5 kWh per kilometer. Dan is de VX-1 met 0,125kWh per kilometer 4 keer zuiniger !

Zelfs in het Worst case scenario heb je nog steeds de voordelen van minder fijnstof van motor en remmen. Bovendien verbruik je nog steeds minder primaire energie, daar de VX-1 0,125 kWh / km gebruikt en TMAX 0.5 kWh/ km. (Beide exclusief opwek- en transportkosten)
Kortom de VX-1 verbruikt 1,25 l per 100 km ( 1 op 80 ) benzine equivalent.

Berekeningen

Hier is de spreadsheet (formaat : Open Office ODS) waarin de berekeningen kosten motorvoertuig van het Vectrix artikel zijn gedaan. U kunt zelf de waarden invullen voor uw eigen gebruik. Dit document is vrij voor gebruik en distributie onder bron vermelding: www.olino.org

Algehele Conclusie

Rijden

Ik vind de VX-1 een zalige scooter die het uitmuntend en redelijk stil doet. Verbruik is laag en vrijwel geruisloos door de stad rijden is echt een belevenis. De fluittoon bij het rijden is genoeg waarschuwing voor de medeweggebruikers.
Voor stedelijk gebied met stadssnelwegen is de VX-1 ideaal. Wil je langere afstanden afleggen dan is de laadtijd in combinatie met de actieradius een probleem. De range die opgegeven wordt wordt niet gehaald ook bij zeer beschaafd rijgedrag. De 110 km die geclaimd wordt wordt eigenlijk nooit gehaald. Over de snelweg haal je 20 km , in de stad ruim 90. Bij mix van stad en provinciaal verkeer kom je ongeveer 40-45 km.

Comfort

De vering en banden zijn hard dus op hogere snelheden en slecht wegdek is de scooter wat oncomfortabel. Je hebt wel een zeer goed contact met de weg en hij ligt als een tank op de weg. De achteruit is erg nuttig bij keren en parkeren. Het gebruik van het terugdraaien van de “gas” handel om te remmen / achteruit te rijden is zo geniaal, dat ik me afvraag hoelang het zal duren voordat ICE scooters het gaan toepassen. (Hoewel ICE scooters afremmen op de motor. Je regenereert dan helaas geen energie)

Handleiding

Die lijkt in veel gevallen verouderd en incompleet te zijn. Veel zaken heb ik via de diverse fora opgezocht. En een aantal dingen door gewoon proberen. Aangezien de handleiding elektronisch als pdf wordt aangeleverd, begrijp ik niet helemaal waarom deze niet is bijgewerkt.

Laden

Hoewel veel steden claimen bezig te zijn met laadpunten, zijn er eigenlijk nergens laadpunten waar je wat aan hebt. Waar ze wel zijn moet je werken met pasjes die op een of andere manier nergens te krijgen zijn. Ook daar is nog een lange weg in te gaan. Je bent afhankelijk van de vriendelijkheid van bedrijven en mensen die je bezoekt . Tot dusverre nooit een probleem geweest. Uitgaansgelegenheden en parkeergarages lijken me een goed startpunt voor oplaadpunten. Ik kan momenteel de VX-1 niet gebruiken voor een avond uit in Amsterdam omdat ik nergens kan opladen. Forensen is geen probleem. Bij kantoren kan je altijd een kabel uit een raam hangen. Er is niets dan enthousiasme van de omgeving.
Een tip: Koop een goed 25 meter verlengsnoer. Het wordt door Vectrix afgeraden, maar zonder dat kan je eigenlijk nergens opladen. De motor is vooral bedoeld voor landen als de US waar contactdozen meestal aan ieder gebouw buiten beschikbaar zijn. In Nederland is dat zelden het geval. Thuis hebben we voor minder dan 20 euro aan materiaalkosten een buitenstopcontact gemaakt. De scooter staat in de voortuin en wordt daar s’ avonds opgeladen.
De VX-1 consumeert ongeveer 5.3 kWh voor een volledige lading, helaas heeft de lader na het laden een sluipverbruik van 40 Watt. Wat voor een ecoproduct natuurlijk een gotspe is. Erger nog, als de ventilatoren draaien na de laadcyclus om de accu’s te koelen, verbruikt hij ook 40 Watt.

Kosten

De cijfers en kosten waarmee Vectrix en de duurzame goegemeente schermen worden niet gehaald. De VX-1 is marginaal goedkoper in gebruik t.o.v. een fossiele motorscooter. De energiekosten zijn laag, maar samen met het reserveren voor het vervangen van de accu’s kom je op eenzelfde bedrag uit als een ICE scooter. De hoge aanschafprijs maakt de vrijstellingen van belastingen ongedaan. Vanwege de besparing hoef je het dus niet te doen. De VX-1 komt bij gewoon gebruik niet veel goedkoper uit. Zelfs op nachtstroom is het maar een paar tientjes per jaar goedkoper t.o.v. piekstroom.

Milieu

Wat onverlet blijft zijn de milieuvoordelen: Minder fijnstof door de motor en het feit dat je de remmen niet vaak gebruikt. Mits opgeladen met duurzame energie, is de VX-1 daadwerkelijk beter voor het milieu. Met kolenstroom geladen maakt het er in ieder geval niet erger op. Het voordeel bij stadsverkeer is zelfs nog groter, omdat bij korte ritjes ICE motoren nog meer vervuilen dan normaal. Dit omdat de koude motor / katalysator slecht verbrand / katalyseert. De VX-1 verbruikt/vervuild in de eerste km net zoveel als in de 30ste.

Waar te gebruiken

Voor mensen die in het Randstedelijk gebied worden is de VX-1 een geweldige motorscooter die goed voldoet. Dat je auto’s er niet uit kan trekken bij het stoplicht maakt het rijden iets onhandiger. Eigenlijk moet je de VX-1 zien als een brommer met wat extra kracht (en licentie) voor op de snelweg.
Buiten de steden is de actieradius meer een probleem en het niet kunnen halen van 120 km/u onhandig en in mijn ogen gevaarlijk op de snelwegen buiten de randstad. In de landelijke gebieden is de actieradius daadwerkelijk een groot probleem en kan je beter van de snelwegen weg blijven. Maar buiten de steden zou ik de VX-1 dan ook niet aanraden, daarbinnen absoluut wel.