Een tijd geleden kwam ik bij toeval uit bij een interview met de lector “Energie en de Gebouwde Omgeving” verbonden aan de Haagse Hogeschool. Op zich was het een interessant interview met vele wijze uitspraken. Echter een uitspraak triggerde mij wel: “Met de huidige manier van elektriciteit opwekken is een warmtepomp echter veel slechter voor het milieu dan een gewone gasketel. Zelfs de CO2-uitstoot van een warmtepomp is groter dan die van een ketel!”. Mijn buikgevoel gaf onmiddellijk aan dat hier iets niet klopte. Laten we dat eens uitrekenen. Meten = weten. En wat blijkt: Een moderne HR-gasketel produceert meer dan 2.5 x zoveel CO2 / kWh warmte in vergelijking met een hoog rendement warmtepomp.
Het interview
Het interview is gehouden met Laura Itard, lector Energie en de Gebouwde Omgeving, verbonden aan de Haagse Hogeschool.
Het interview. Bron: de Haagsehogeschool
CO2-uitstoot gasketel
Om de CO2-uitstoot van een gasketel te bepalen is het van belang om te kijken hoeveel warmte en CO2 er vrijkomt bij de verbranding van aardgas.
Gronings aardgas levert bij verbranding gemiddeld een energetische waarde van 31,65 MJ/m³ (onderwaarde) aan energie. Dit komt overeen met ongeveer 8,8 kWh/m3. Bij een gemiddeld omzettingsrendement van centrale verwarming blijft hiervan 7 kWh over. Bij de verbranding van 1 m3 (1 bar, 0 °C) aardgas komt ca 1,8 kg CO2 vrij. Dit betreft uitsluitend de CO2 die aanwezig is in aardgas zelf en die vrijkomt bij verbranding. Dit is echter maar een gedeelte van de totale hoeveelheid CO2-uitstoot die aardgas als product veroorzaakt. Volgens de well-to-wheel methodiek wordt alle CO2 die ontstaat bij het opsporen, produceren, reinigen, transporteren, op druk brengen en opslaan van aardgas, toegerekend aan de CO2-uitstoot van aardgas. Dat kan zo’n 20% bedragen, daarmee komt de uitstoot op 2,2 kg CO2 per m3 aardgas. Bron: wikipedia
Daarmee komen we dan op een uitstoot van 2200 gr CO2/ 7 kWh = 314 g CO2 / kWh warmte bij een gasketel
Een moderne gasketel
Rendement HR-Gasketel
Vaak lees je dat een moderne HR-gasketels een rendement kunnen halen van 109%. Echter de ketel kan dat rendement alleen halen bij zeer lage uitgangstemperaturen (rond de 40 graden) in combinatie met speciale LTV-radiatoren. De meeste huizen in NL zijn nog voorzien van oudere radiatoren die ongeschikt zijn voor deze lage temperaturen. In de praktijk wordt bij de meeste huizen in Nederland dit hoge rendement dan ook niet gehaald. Vandaar dat in bovenstaande berekening gerekend wordt met een meer realistisch rendement van 80%.
CO2-uitstoot warmtepomp
Laten we dit nu eens vergelijken met warmtepomp. Een warmtepomp draait volledige op elektrische energie. Deze elektriciteit moet natuurlijk eerst opgewekt worden en in Nederland gebeurt dat nog hoofdzakelijk met fossiele brandstoffen. Hierbij komt dus CO2 vrij. Echter het voordeel van een warmtepomp is dat deze zeer efficiënt zijn. Ze hoeven namelijk alleen warmte te verplaatsen uit de lucht of de grond naar het woonhuis.
Er bestaan verschillende type warmtepompen:
Je hebt lucht/water warmtepompen. Deze warmtepompen halen hun warmte uit de buitenlucht. Moderne lucht/water warmtepompen kunnen een COP-factor halen van 3.0 tot 4.0. Dit is geen theoretisch getal maar gebaseerd op werkelijke metingen. Een COP-factor van 4 betekent dat er voor elk deel elektrische energie die er in de warmtepomp gestoken wordt, er 4 delen warmte uit komt. Dit komt omdat een warmtepomp geen warmte hoeft te creëren maar alleen warmte te verplaatsen. Eigenlijk ben je dus de buitenlucht aan het afkoelen om daarmee je huis te verwarmen.
De meest efficiënte warmtepompen zijn van het type brine/water of co2/water. Deze halen de warmte uit de grond en hebben een COP-factor van 5 (B0/W35) of hoger.
Aangezien er in het interview een vergelijking gemaakt wordt met hoog rendement gasketels zal ik in de berekening ook rekenen met hoog rendement warmtepompen.
In het officiële document PROTOCOL MONITORING HERNIEUWBARE ENERGIE Update 2010 van Agentschap NL zijn de getallen de vinden van de gemiddelde CO2-uitstoot van de Nederlandse elektriciteitscentrales per kWh.
De CO2-uitstoot per kWh van Nederlandse elektriciteitscentrales
Het blijkt dat gemiddeld 581 g CO2/kWh uitgestoten wordt bij de productie van elektriciteit. Als je dan ook nog eens de verliezen meeneemt die optreden bij het transport naar de eindgebruiker kom je uit op 608 g CO2/kWh.
Bij een warmtepomp met een COP van 5 komen we dan uit op 122 g CO2-uitstoot per kWh warmte.
Een brine warmtepomp
| CO2-uitstoot van gasketel vs warmtepomp | |
|---|---|
| Gasketel | 314 g CO2 / kWh warmte |
| Brine warmtepomp (COP 5) | 122 g CO2 / kWh warmte |
Duurzame energieopwekking
Op dit moment wordt het grootste gedeelte van de elektriciteit in NL opgewekt middels gas (61%) en kolen (24%) en is het aandeel duurzame energie nog erg laag (6%).
Nederlandse elektriciteitsproductie (2005). Bron: Energieraad.
Zodra het aandeel duurzame energie gaat toenemen zal het de hoeveelheid CO2/kWh die geproduceerd wordt bij het maken van elektriciteit ook gaan afnemen. Zie ook het artikel Integratie van windenergie in het Nederlandse elektriciteitsysteem in de context van de Noordwest Europese elektriciteitmarkt waarin te zien is dat de CO2 emmissies in Nederland gaan dalen bij het grootschalige gaan toepassen van windenergie in het Nederlandse elektriciteitsysteem.
Hierdoor wordt het nog gunstiger om je huis te verwarmen middels een warmtepomp in vergelijking met een HR-gasketel.
Contact gezocht
Toen uit mijn eigen berekening bleek dat de resultaten haaks stonden op de uitspraken van de rector heb ik contact met haar gezocht met de vraag hoe de verschillen verklaard kunnen worden.
Uit de email wisseling met haar bleek dat de uitspraak alleen geldig was voor warmtepompen met een laag rendement. Ze hadden gerekend met warmtepompen met een COP van 2.5, dat scheelt een factor 2.
Verder ging ze in haar berekening ervan uit dat de HR-ketel een rendement heeft van 95%. Echter dat is alleen waar indien je de ketel op een zeer lage water temperatuur laat werken in combinatie met LTV-radiatoren. De meeste mensen in Nederland hebben nog traditionele radiatoren die een hogere watertemperatuur nodig hebben om voldoende warmte af te geven. Deze hogere temperaturen hebben onmiddellijk een negatieve impact op het rendement van de HR-ketel.
Conclusies
Een moderne HR-gasketel produceert meer dan 2.5 x zoveel CO2 / kWh warmte in vergelijking met een hoog rendement warmtepomp (COP 5). Verder zal zodra het aandeel duurzame opgewekte elektriciteit in Nederland toeneemt de warmtepomp alleen nog maar gunstiger uit de bus komen qua CO2-uitstoot ten opzichte van een HR-gasketel.
60 reacties op “Warmtepomp vs gasketel”
Voor dit soort berekeningen hebben we bij het Nationaal Expertisecentrum warmte de Uniforme maatlat ontwikkeld. Daar kan je de berekeningen doorvoeren. Zie http://www.agentschapnl.nl/programmas-regelingen/uniforme-maatlat. Het resultaat hangt af van de aannames, maar de warmtepomp is iets beter dan de HR-ketel of iets slechter, afhankelijk van de norm. De COP van 5 is erg gunstig. De COP getallen nemen niet de hulpenergie mee en worden in de praktijk niet gehaald. Je moet met de SPF rekenen, dat is de seasonal performance factor. Daar zit ook de pompenergie in voor de bron. Dan is een SPF van 3,5 heel redelijk. Voor de kentallen van de elektriciteitsvoorziening is ook nog veel spreiding. Het protocol is een goede bron, maar in de bouwnormen staan slechtere waardes voor de uitstoot van elektriciteit. Voor praktijkprestaties van warmtepompen is er nu een Europees project http://www.sepemo.eu/. Het voordeel van warmtepompen ontstaat bij verduurzaming van de elektriciteitsvoorziening. De huidige 9% duurzame elektriciteit is niet verwerkt in de kengetallen van het protocol monitoring hernieuwbare energie. Het kengetal dat in dit protocol staat geeft aan hoeveel de uitstoot is van de fossiele elektriciteitsproductie en niet van de gemiddelde elektriciteitsproductie.
Wat de lector goed heeft gedaan is twee vergelijkbare systemen vergelijken. Een HR ketel met HTV vergelijken met een warmtepomp met LTV is appels met p… Om de effecten goed te kunnen vergelijken moet je van een zelfde warmteafgifte systeem uitgaan. Erg nuttig om dit uit te pluizen. Hoe ziet het plaatje er uit als je de rekenexercitie van de lector opnieuw uitvoert? Dit valt in de categorie onbeantwoorde vragen. Net als bij mij nog steeds de vraag onbeantwoord is of je met een huishouden alleen ’s avonds gestookt wordt, je beter af bent met een LTV die 24 u aan staat.
Deze Lector houdt van forse uitspraken, zoals de ECP aanscherping is zinloos, want deze vermindert het energieverbruik niet. Bij warmtepompen neemt ze een gem. COP van 2.5 en van elektriciteit uit fossiele bron. Dan is de aanschaf van een dure warmtepomp niet zinvol.
In de praktijk is een COP van 4 zeker haalbaar, al wordt het bij het gebruik bij warm water moeilijker. Naar verhouding gaat in nieuwbouw steeds meer verwarmingsenergie naar warm water, zeker zolang daar warmtewisselaars ontbreken.
Slechte voorbeelden van warmtepompen helpen ook niet!
http://www.teusvaneck.nl/documents/publicaties/warmtepomp.pdf
In onze metingen zijn we afwijkingen in COP van wel 1,7 tegengekomen
http://www.vakbladwarmtepompen.nl/uploads/LR%20Warmtepompen03.pdf
Dit is wel een beetje verwarrend. Het lijkt er nog het meeste op dat beide partijen de berekeningen een beetje in hun eigen voordeel hebben beinvloed door nogal gunstige, of ongunstige rendementswaarden in te voeren. Kunnen we nu dan wel concluderen dat een warmtepomp CO2 bespaard wanneer de COP hoger is dan 2? Dat lijkt me haalbaar.
En hoe zit het met het argument dat warmtepompen CFK’s bevatten en daardoor dus ook slecht voor het milieu zijn?
Het lijkt verdacht veel op de kernenergie discussie: hoe meer meningen je erover hoord, hoe verwarrender het allemaal wordt. Dit artikeltje helpt, dat moet ik toegeven.
Maarten
@Maarten van Casteren,
“hoe meer meningen, hoe verwarrender” Warmtepompen zijn in de praktijk gebruikelijk, dus het is niet “een mening”, maar ook ervaring. Wat Jeroen niet noemt is het gebruik voor koeling. Bij vervanging van oude koelmachines is de (milieu)winst veel groter dan bij verwarming.
Met steeds beter geisoleerde panden en veel glazen gevels, is daar veel winst te halen zelfs met elekticiteit uit kolencentrales.
De uitspraak: “Het voordeel van warmtepompen ontstaat bij verduurzaming van de elektriciteitsvoorziening” negeert die ervaring.
Een warmtepomp is de juiste oplossing op om lokaal(woonhuis) niveau
te besparen op de energiebehoefte. Dit is een aanloop/investering die toekomst gericht is. De wijze van elektriciteit opwekken zal in de toekomst ook alleen maar duurzamer worden.
Deze weg moeten we inslaan omdat onze gasvoorraden niet hernieuwbaar zijn en we dus niet kunnen wachten tot het te laat is. Blijven investeren in een infrastructuur voor gas is daarom zinloos.
Door het verdwijnen van de gasaansluiting, blijft alleen elektra over om ons huis te verwarmen en ons warmwater te bereiden. Nu al zien we dit bij nieuwbouwwijken. Uiteraard zou dit zonder gebruik van aardwarmte en zonenergie resulteren in een bijzonder hoge energienota.
Dit is exact de reden waarom in een land als Zweden waar elektriciteit de belangrijkste bron van energie is, maarliefst 90% van de nieuwbouwwoningen wordt voorzien van een warmtepomp.
Daar kent de hoge investering van de warmtepompinstallatie nu al een korte terugverdientijd.
Om deze reden is het belangrijk om juist nu te investeren in kennis over dergelijk technieken. We zien nu al dat hier steeds meer aandacht aan wordt besteed door energiebedrijven, provincies en gemeenten.
Gebrek aan kennis zou ons in de toekomst alleen maar hoge faalkosten en ongewenste vertraging brengen in onze voorbereidingen op de veranderende energiemarkt. Dus laten we alsjeblieft niet kijken naar het hier en ’t nu, maar minimaal 10 tot 15 jaar verder.
Het zijn simpelweg noodgedwongen stappen om de schaarser wordende fossiele brandstoffen geen economische strop te laten worden. Wanneer je als land niet investeert in “duurzame energie”, zou dit betekenen dat je jezelf economisch meer afhankelijk maakt.
Opmerkelijke reaktie van het Warmtefrontforum “.. laten we niet kijken naar het hier en ‘t nu… ” De bewering in het stuk negeren ze dus!
In sommige nieuwbouwwijken ontbreekt gasaansluiing. Koken gebeurt elektrisch dus met een hogere energienota. Verwarming gaat met stadsverwarming, waarvan ook de prijs betwist wordt. Voor die stadsverwarming komen bij de centrale nieuwe gasgestookte turbines, zoals in Diemen voor de stadsverwarming van Almere ruim 10 km verderop. Vreemd dat “Warmtefront”dat negeert!
Is de infrastructuur die er nu heerst klaar om massaal over te stappen op een warmtepomp? Ander punt, is dat ik op zich wel aan aardwarmte zou willen, maar het steeds moeilijker wordt om de investering te doen. Door de keuzes die de overheid nu maakt. Het is het zeer moeilijk om deze aanschaf te doen, omdat ik aan het einde van mijn geld steeds meer maand over begin te houden. Een oplossing kan zijn een lening van bijna 0% voor de investering van een warmtepomp en uiteraard andere duurzame voorzieningen. Je krijgt meer werk gelegenheid en je hebt als overheid meer zekerheid dat dit geld (wel) wordt terug betaald.
Excuses voor mijn spelVOUTEN (nr. 8). Had het bericht verstuurd en niet gecontroleerd.
@Ruud (#8),
“Is de infrastructuur klaar om over te stappen op een warmtepomp?”
Welke infrastructuur; een warmtepomp is een lokale voorziening, bruikbaar als de ondergrond geschikt is.
Echte infrastructuur is er niet nodig, maar wel extra capaciteit, waarschijnlijk. Zeker als we ook allemaal een elektrische auto willen gaan rijden en een grote TV in de huiskamer willen. Maar zelfs als je die extra elektriciteit met gas opwekt bespaar je nog met warmtepompen en elektrische autos, dus dat werkt wel. En ‘carbon capture’ is veel makkelijker met een grote schoorsteen, dan met een paar honderd duizend kleine schoorstenen en uitlaatpijpjes, dus dat wordt dan ook een optie.
Hoe je er ook naar kijkt, warmtepompen en elektrische autos zijn een goede investering. Het zou inderdaad goed zijn als dat van overheidswege meer zou worden gestimuleerd. Misschien inderdaad ook wel goed voor de economie.
@Maarten van Casteren,
De overheid mag beginnen met een beter toezicht, zodat het aantal miskleunen daalt. Al eens naar de praktijk – zie #3 – gekeken?
Waarom alles tegelijk, warmtepompen lijkt me nu nuttiger dan e-auto’s
@ Roland, met de infrastructuur bedoel ik in hoofdlijnen wat Maarten van Casteren zei. Als je een warmte pomp inzet, kost dat meer stroom. Mooi zou het zijn, dat je dit zelf opwekt met zonnepanelen. Wat ik denk wat er zou kunnen gebeuren is, dat daardoor de belastingen op het net anders gaan verlopen dan nu, zeker als we dan ook de auto aan het stopcontact gaan opladen. Het inzetten van zonnepanelen voor de particulier wordt steeds aantrekkelijker en met de prijs stijging en schaarste van de gasvoorraden zal de warmtepomp ook aan zijn opmars beginnen. Is het Nederlandse netwerk dan berekend om dit op te vangen? Het zal nog triester worden als netwerken dit niet kunnen opvangen en daar door de rem op de energie transitie komt.
@Ruud: laten we in Nederland eerst maar eens vaart maken om het aandeel duurzame energie aanzienlijk te verhogen. Zelfs Duitsland is al ver voor op ons, en daar heeft het leidingnet nergens problemen mee qua capaciteit…. Nee-derland ziet weer gelijk spoken, het nee-gatieve 😉 overheerst weer…
just my 2 cents.
@roland Wij trachten een beeld te schetsen van het begrip duurzaam.
Voor veel mensen is duurzaam gelijk aan lagere energiekosten.
Duurzaam betekent echter dat we moeten kijken naar een groter plaatje op een langer termijn.
Verder weet ik niet wat u bedoeld met dat er dingen door ons worden “genegeerd”, omdat u reageert met onderwerpen waarover ik niet heb geschreven. Wij bieden slechts een platform voor eindgebruikers en
professionals om kennis met elkaar te delen.
Omdat wij een “warmtepompforum” beheren, houden wij ons niet bezig
met stads-(rest-)warmteprojecten en de daarbij horende energienota.
@Ruud (#13),
“Als je een warmte pomp inzet, kost dat meer stroom… dat je dit opwekt met zonnepanelen”
Een warmtepomp is vooral nodig in de winter, dan leveren zonnepanelen nauwelijks stroom!
Als een warmtepomp mede wordt benut om koelmachines te vervangen kan dat in de zomer veel stroom besparen, mogelijk nog aangevuld met de opbrengst van zonnepanelen. Dus het is niet altijd zo, dat een warmtepomp veel stroom kost.
@Warmtefrontforum (#15),
“Voor veel mensen is duurzaam gelijk aan lagere energiekosten”
Lagere energiekosten – al of niet met subsidie – bevorderen het energieverbruik . Waarom je dat duurzaam moet noemen, begrijp ik niet.
Dit artikel gaat over het huidige warmtepomp rendement, niet over 10 of 15 jaar!
@webhost warmtepompforum
Je gaat toch niet lopen te verkondigen dat een WP zo zuinig is HÉ!!!
Acht ja Ed Vissenberg allias warmtepompforum en zelf verkoper van warmtepompen heeft maar 1 belang! Zijn producten verkopen!!
Lees de rapporten van Teus maar eens 39% meer CO2 uitstoot(EPC woning 0,6) tov een gaswoning (EPC woning 1).
Uhh de huidige norm is dus 0,6! Dus zo’n woning 150m2 mag maximaal maar 700 M3 gasverbruiken!!!!!!
Dan is zelf een warmtepomp nog meer CO2 aan het uitstoten!
Verbieden de warmtepomp! De warmtepomp is WOEKERPOLIS VAN DE TOEKOMST!
Als de fabrikanten voor het GIW durfen te zeggen dat een warmtepomp een duurzaam product is! maar niet energie zuinig hoef te wezen! Dan sla je de plank echt mis!!!!
Op deze site kan je nog veel meer rapporten vinden en artikelen over warmtepompen!!
@Marcel,
Uit de rapporten van Teus van Eck blijkt dat de projectontwikkelaar bezuinigd heeft op goede ventilatie en isolatie
Het lijkt er dan ook op dat de slechte prestaties niet met de warmtepompen te maken hebben maar met het beleid van de projectontwikkelaar om zoveel mogelijk te bezuinigen op energiebesparende maatregelen tijdens de bouw.
@Marcel #17,
Ik begrijp dat je een negatieve ervaring hebt opgelopen doordat de installateur alleen componenten heeft geplaatst en geen systeem heeft geleverd. Wij verkopen warmtepompen en PV-panelen graag samen, zodat de oplossing ook echt groen is en dat systeem heeft een goed rendement, zowel voor milieu als ook economisch: je kunt dat uit de energiebesparing betalen en daar nog aan overhouden ook. Het belangrijkste is dat het goed wordt geïmplementeerd. Mocht je voor jouw ervaring behoefte hebben aan een gratis advies, geef maar een gil.
@Marcel #17,
Ook al andere stukken van Teus van Eck gelezen?
Dan is duidelijk, dat warmtepompen verbieden heel vreemd is, zeker met de ruime en goede ervaring in het buitenland. Dat hier soms beunhazen bezig zijn en het toezicht gebrekkig is, maakt dat niet anders.
Een goede warmtepomp is ook zonder hernieuwbare energie heel zuinig, vooral voor koeling en met weinig CO2 uitstoot. In veel nieuwe kantoren e.d worden warmtepompen veel toegepast.
@ Roland(16) ik begrijp dat je in de winter met zonne panelen minder stroom opwekt dan in de zomer voor je warmte pomp. Nu is het zo, dat ik in de winter ook meer gas verbruik dan in de zomer. Ik denk wel dat het opwekken van stroom lokaal makkelijker gaat, dan dat we blijven doorgaan met stoken van fossiele voorraden gas en olie. Beste allemaal: Ik doel ook een beetje op het feit, dat in het hele energie vraagstuk er telkens weer zaken worden opgehaald, dat we in de nacht niks aan die zonne panelen hebben en als het windstil is we met die molens niet vooruit kunnen, een warmte pomp stroom slurpt, enz. Het is lastig om het net geheel op hernieuwbare energie te laten draaien. Wat zo jammer is dat we er niet echt mee beginnen. Als een warmte pomp niet werkt, dan komt dat er vroeg of laat wel uit. Ik ben geen ervaring deskundige, maar misschien is een warmtepomp inderdaad voor een kantoor beter als in een apartement met 1 slaapkamer. Ik proef meer de sfeer dat een warmtepomp nu aan de prijs is, net zoals de zonne panelen een jaar of 10 geleden ook duurder waren. Elektrisch koken is schijnbaar ook duurder. Maar ja als de gasvoorraden op raken, we dus gaan importeren (als er dan nog gas verkrijgbaar is), wat doen die prijzen? Niels heeft wel een goed punt, we wonen in Nee derland. Ja wel een kolen centrale in de Eemshaven, ja wel een kerncentrale en nee geen zon, wind, warmte pompen en andere alternatieven.
@Ruud,
Vroeg of laat is het het gas op, en word onbetaalbaar. De LNG tankers komen nu al gas brengen. We gaan zelfs aan het schalie gas. http://beta.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1110325 . In Schoonebeek gaan we weer olie pompen.
Duurzame energie kan niet zonder buffers.
http://www.groenerekenkamer.com/node/1491
http://www.olino.org/articles/2009/04/02/windenergie-the-sky-is-the-limit
En die buffers moeten groot genoeg zijn om de seizoenen te overbruggen.
We moeten van Neederland naar Jaderland. Onze fossiele tradities opnieuw evalueren en met creatieve oplossingen komen en die realiseren.
@Ruud (#21) ,
Een warmtepomp heeft nu al zo’n goed rendement dat de omweg gas-elektriciteit-warmtepomp beter rendeert dan direkt gebruik van gas voor verwarming, ook al is een warmtepomp prijzig en vergt een goede afstelling. Gebruik je dezelfde warmtepomp ook nog in zomer voor koeling dan wardt deze notg aantrekkelijker. Het energieverbruik voor koeling stijgt heel rap! Koeling wordt ook in woningen populair!
Nog mooier is natuurlijk als we voor de elektriciteit niet/minder afhankelijk van fossiele brandstof zoals met zon-pv of wind. Zon-pv heeft het nadeel dat het nog steeds prijzig is en de opbrengst sterk seizoens afhankelijk. Wind is veel aantrekkelijker, maar dan moet er wel plekken zijn voor die molens Voor wind hoef je niet “de seizoenen te overbruggen” zoals Wim beweert.
Waarom binden we de nutsbedrijven niet aan een dalend max gebruik van fossiel, zodat ze de rest moeten aanvullen met hernieuwbare energie voor hun elektriciteits produktie?
Roland ik ben het helemaal met je laatste punt eens. @ Wim, ja ik weet dat we nu vloeibaar gas importeren en dat er met schalie gas plannen zijn, dat is ook mijn punt. Voor zover ik de berichtgeving heb begrepen moeten we importeren, omdat onze gasvoorraden bijna op zijn en wordt Nederland een soort van gas / doorvoer land, om er toch nog iets aan te verdienen. Het zou mooi zijn om zoveel als kan op duurzame energie in te zetten, zoals jij ook aangeeft. De technieken om energie te delven wordt steeds beter, ik denk wel dat de makkelijk te delven fossiele brandstof aardig op begint te raken. Ik geloof er niet in, dat we het niet voor elkaar kunnen krijgen om volledig op duurzame energie over te schakelen. Ik begrijp wel hoe de berekeningen van een warmtepomp worden vergeleken met de huidige gas verwarming. Maar als we dat gas importeren en transportkosten gaan stijgen, alsmede de vraag naar gas, dan zal de berekening weer anders gaan uitpakken. Daarom begrijp ik het beleid van de overheid niet. Wetende dat je nog meer afhankelijk gaat worden van andere partijen en nauwelijks verder inzet op duurzaam, om juist onafhankelijk te worden.
@Roland,
Hoe verklaar je dan een HR107 ketel?
Een elektriciteit centrale haalt amper de 50%.
Voor wind moet je ook lange perioden kunnen overbruggen. Pas bij 12m/s begint hij goed te werken. Op jaarbasis haalt wind 25% van het piek vermogen. Zon is nog erger met gemiddeld 10% van het piek vermogen. Dus Bufferen.
\Waarom binden we de nutsbedrijven niet aan een dalend max gebruik van fossiel, zodat ze de rest moeten aanvullen met hernieuwbare energie voor hun elektriciteits produktie?\
Omdat je nutsbedrijven niet kunt binden. Zodra je dat probeert, roepen ze dat ze failliet gaan. En dan doet de overheid meteen een stapje terug. En anders gaan ze staken. Dat wil je niet meemaken. Leve de privatisering. De kunst is om een fossiele/kern centrale zolang mogelijk aan de praat te houden. Als je de investering hebt afgeschreven levert het pas geld op.
Uiteraard kijk ik ook uit naar 0% fossiel voor energie. Maar om dat te bereiken moet je onder de investeringskosten van een kolen centrale gaan zitten.
@Ruud,
Officieel hebben we ruim voldoende, maar diverse signalen wijzen erop dat het op is. Als je aan schalie gas begint en in de noordpool gaat boren en ook nog eens deepsea drilling, krab ik me achter de oren. Als ik de energie deskundige op het journaal goed begrijp is LNG import uit Afrika en Qatar juist om minder afhankelijk te zijn van de geopolitiek. Een contradictio in terminis denk ik dan. Los het lokaal op. En dat kan alleen maar duurzaam.
Een voorwaarde is wel dat de investeringskosten laag zijn.
@Wim,
“.. haalt wind 25% van het piek vermogen. Zon 10% van het piek vermogen. Dus Bufferen”
Bufferen is nodig door de verschillen in vraag en aanbod, dat staat los van het rendement van 10% zon en 25% wind. Bij zon-pv kun je een hoger rendement halen met een hogere panelenprijs. De verhouding opbrengst/prijs is ook belangrijk!
Wat moet er verklaart worden? Een warmtepomp met COP 4 (elektriciteit centrale = 50%) heeft een rendement van 200%, terwijl een HR ketel tot de helft komt!
Autofirma krijgen ook voorschriften over de (zuinigheids) eisen van hun produkt, waarom zou dat bij nutsbedrijven niet kunnen?
@Jeroen van Agt
Als je het grote plaatje ziet zou je zien dat die dame echt wel weet waar ze het over heeft. Denk aan:
– Praktische invalshoek vs theoretische invalshoek.
– Economische invalshoek vs technische invalshoek.
Ik heb wel een linkje naar een goed onderzoek naar warmtepompen waaruit inderdaad blijkt dat de rendementen in de praktijk behoorlijk tegen vallen. Dat daarop uitzonderingen zijn weet ik ook wel.
Alleen kun je een verlieslatende warmtepomp niet vergelijken met een rendabele gas CV.
De opmerking van die dame dat het aanscherpen van de EPC norm niet nodig is komt waarschijnlijk voort uit de afweging aanpakken oud vs verhogen van de norm voor nieuw. Vanuit dat standpunt gezien heeft ze natuurlijk alweer heel erg gelijk.
Als je alleen al dat doet in NL wat rendabel is (tvt minder dan 5 jaar)
kun je veel meer besparen met veel minder kosten, dan je veroorzaakt met het subsidieren van dure oplossingen.
@Pat,
Warmtepompen worden vaak geplaatst zonder subsidie, omdat deze zich snel (minder dan 5 jaar)kunnen terugverdienen. Ja dan moeten ze goed ontworpen en afgesteld zijn, zoals vaker bij techniese apparaten!
@Roland,
“Bij zon-pv kun je een hoger rendement halen met een hogere panelenprijs. De verhouding opbrengst/prijs is ook belangrijk!”
De return of investment tijd is inderdaad de trigger om over te stappen op duurzaam.
Stel je gaat naar 100% duurzaam. Wind, Zon en rivier. Dan is het onmogelijk om zonder buffer een continue energie productie te realiseren. De zon schijnt niet altijd, de wind waait niet altijd en de rivier stroomt niet altijd. Dat moet je dus opvangen.
En je hebt het probleem dat bij 100% zon je een overcapaciteit hebt.
NL gebruikt tussen de 8 en 18GW. Bij 100% zon heb je dan een een centrale nodig van 18GWa. Maar die levert dan wel even 180GWp.
Geen duurzaam zonder buffers dus. Waar laat je 180GW?
Met de HR ketel heb je gelijk. Mits COP 4 ook daadwerkelijk gehaald word.
@Pat
Graag je linkje naar de in de praktijk tegenvallende COP resultaten.
Het subsidiëren van duurzame oplossingen moet meteen stoppen. De subsidies gaan meteen naar de leveranciers van duurzame oplossingen, en niet naar de mensen die ervoor kiezen.
leuke discussie
In mijn werk als energie-adviseur kom ik dit vraagstuk natuurlijk ook tegen.
Er zijn mensen die uit idealisme voor een oplossing kiezen, er zijn mensen die uit financiële overwegingen een opolossing kiezen en nog ander uitgangspunten.
Het uitgangspunt in de inleiding lijkt mij CO2 uitstoot per oplossing. Randvoorwaarde in het totaalproces(van well to wheel /lifecycle ed).
Dus het maken van het gas van bron tot restproducten, de installatie idem en de elektriciteitsbron van bron tot restproducten, de installaties onderweg idem dito.
Het lijkt mij inderdaad goed om daar de meest gebruikte installaties e.d. voor te kiezen.
Wat ik onderbelicht vind in deze discussie is de randvoorwaarden voor gebruik.
De efficiëntie van een warmtepomp vergeleken met een HR installatie onder dezelfde omstandigheden of in combinatie met elkaar.
Als de aanname is dat de warmtepomp de enige voorziening is
wordt uitgegaan van een woning die op lage temperatuurverwarming draait. Dan moet je hiervoor bij de HR ketel ook uitgaan. Anders moet je deze onderdelen ook weer in je CO2 berekening meenemen(isolatie/luchtdichtheid/ventilatie enz..)
Je moet ook het gebruik gelijk schakelen; dus gemiddeld aantal bewoners in een gemiddelde woning met gemiddeld gebruik.
En een gemiddelde seasonal performance natuurlijk.
Maar ja nu hebben we zoveel gemiddelden dat je mag gaan veronderstellen dat de bijbehorende spreiding misschien ook wel zijn invloed heeft.
Kortom exact wordt het nooit.
En hebben we morgen elektriciteitscentrales waarvan het grootste deel op windenergie draait(bijvoorkeur lokale afname) dan is de vergelijking ook weer anders.
Wat dan wel?
Gewoon blijven rekenen met zijn allen en alert zijn op wat invloed heeft en wat niet.
In mijn optiek is de woningeigenaar/gebruiker erg belangrijk
Die kiest voor een oplossing en kan daarbij kiezen om eerst de woning(de gemiddelde woning is geen nieuwbouwwoning) geschikt te maken voor ltv, met inachtneming van gebruik(nu en in de toekomst), comfort en gezondheid(al die airco’s van de gamma zijn ook niet goed voor je co2).
En wat is er op tegen als de installatie het begeeft en de woning is nog niet rijp voor ltv om dan toch een zo zuinig mogelijke ketel te nemen? En het geld wat je bespaart op de extra kosten van de warmtepomp en de extra electriciteit vanwege het onzuinig functioneren te steken in de windvogel, zonnepanelen enz..
En wat is er op tegen als je toch een goed geisoleerde woning hebt dit past bij de warmtepomp om een warmtepomp te nemen?
Neem dan wel een warmtepomp met een bron die oke is(juist het milieu is niet op te delen in een aspect maar moet als totaal meegenomen worden)
Rike de Boer
1epa
info@1epa.nl
Met adviezen als “gewoon blijven rekenen”, “een HR keel te nemen als die geld en elektriciteit bespaart” of “een warmtepomp te nemen in een woning waar een warmtepomp past” heb je geen adviseur nodig, dat kun je zelf ook bedenken. Misschien is dat de kern van het probleem, gebrek aan goede adviseurs, waardoor het zo vaak misgaat.
Interessant is ook de mening van MacKay:
“Limits to growth (of heat pumps)
we’d end up freezing the ground in the winter
So if we switch to ground-source heat pumps, we should plan to include substantial summer heat-dumping in the design, so as to refill the ground with heat for use in the winter
” Chapter 21.
Wat ik nog mis in deze discussie is de prijs van een warmte pomp.
Stel ik gooi mijn HR ketel eruit en ga warmte pompen. Wat gaat zoiets kosten? Na even googelen kom bij greenchoice.nl.
http://www.greenchoice.nl/thuis/zelf-opwekken/met-water/warmtepomp-kopen
16k€. Terugverdientijd 7 jaar is mogelijk afhankelijk van woning en gasprijs nu. Leuk! ik betaal nu nog 0,6k€/y. Dus kom ik op 26 jaar. Daar komt bij dat ik de pomp na 15 jaar moet vervangen. En dat verdubbeld de terugverdientijd.
Een airco kost 0,5k€. Die kan je ook prima koelen en verwarmen met grond water. Dan snap ik het niet meer. Weer een potje subsidie trekken waarbij de leverancier de subsidie opstrijkt. Een goeie trui kost 0,015k€.
@Rika,
“Gewoon blijven rekenen” is anticiperen op de fossiele brandstof prijzen in de toekomst. Sowieso gaat fossiel stijgen. Het word nu nog kunstmatig laag gehouden door de geopolitiek. Hoe lang is dat vol te houden?
@Wim,
Het evenwicht tussen warmte- en koudetoevoer is voorwaarde voor een goed werkende warmtepomp, zie verwijzing #3. Een slecht afgestelde warmtepomp verkort de levensduur!
Vooral de toenemende koudevraag maakt een warmtepomp rendabel. Betere isolatie en de mode van glazen gevels bevordert de verschuiving van warmte- naar koudevraag. Een warmtepomp voor meerdere woningen is uiteraard aantrekkelijker dan iedere woning een eigen pomp.
@Roland,
Juist, dus als er geen temperatuurverschil in de omgeving is dan heeft een warmtepomp geen zin. Stel ik pomp warmte weg in het depot waar mijn buurman juist koude opzuigt. Dan moet zijn warmte pomp op volle toeren draaien om er nog iets aan energie uit te halen.
Kan ik stellen dat de COP waarde afhankelijk is van het aangeboden temperatuur verschil naar de pomp? En daarmee volledig afhankelijk van het grondwater, dat ook langzaam alle kanten op stroomt.
Als ik kijk naar de kosten van een warmte pomp vind ik hem nu erg hoog. Ik heb een kort filmpje gezien over woningen van piep schuim (om het even on eerbiedig te zeggen). De isolatie was dermate goed, dat er eigenlijk geen verwarming nodig was. Stel je gaat voor drie dubbel glas en je past overal de juiste isolatie toe, waar maar kan om er uit te halen wat er in zit. Kost wel wat, maar nog steeds minder dan een warmte pomp. Hoe zal dat zich verhouden?
@Ruud,
Wel eens aan gedacht, maar van dit filmpje word ik vrolijk.
http://www.youtube.com/watch?v=78FIxvMM-OU
Vooral de “CV ketel” is humor. Daar kan geen warmtepomp tegenop.
Tijdens koude winterdagen druk je gewoon een blok EPS in je raam kozijn.
Dito bij hete zomerdagen. Maar met een EPC waarde van 0,3 lijkt me verwarming toch aan de kleine kant. Is de EPC schaal lineair of logaritmisch?
@ Wim: waarom zou je in de vrede een warmtepomp aanschaffen bij een energiebedrijf? Energiebedrijven bieden ook isolatie en zonnepanelen aan tegen bizar hoge prijzen.
Je koopt toch ook niet je auto bij het tankstation?
@Wim, dat filmpje heb ik dus ook gezien, geniaal zo’n huis. Dat is dus ook mijn punt. Isoleren kan zo goed, dat de kachel nog maar heel weinig hoeft bij te springen. Mijn vriendin heeft nog een mooie handtas waar deze kachel inpast!
@Harmen,
Omdat ze niet te koop zijn bij de GAMMA en de Praxis etc.
Ik heb een pomp nodig die 6kW aan kan. Net als mijn HR ketel. Waar kun je die dan wel aanschaffen voor een normale prijs?
Uiteraard word je genaaid bij een energiebedrijf als wilt besparen.
Een nutsbedrijf zit niet te wachten op energie bespaarders of particuliere energie producenten.
@Ruud,
Vriendinnen hebben altijd voldoende tassen, laarzen en schoenen!
De vraag is of ze een tas heeft die past bij de kleur van de verwarming en de bijbehorende laarzen.
Nou, Jeroen, je kunt geweldig manipuleren met cijfers. Als je voor een warmtepomp een CIOP van 5 hanteert, dan kun je voor de hr-ketel gerust 109 % hanteren. In de praktijk is het systeemrendement van warmtepomp plus de circulatiepomp om warmte uit de bodem te halen gemiddeld over het jaar voor verwarming en warm tapwater nooit 5 maar eerder de helft. Ik heb heel wat installaties bekeken en helaas veroorzaken bronpomp, start en stops en hoge temperatuur voor warm tapwater er domweg voor dat het toprendement van alleen de warmtepomp voor alleen de vloerverwaming bedorven wordt.
Verder moet je niet alleen bij aardgas maar ook bij elektriciteit de well-to-weheel gaan toepassen. In de getallen zit voor gascentrales ook niet de extra CO2 die je voor de hr-ketel toevoegt en kolencentrales hebben voor winning en transport ook verliezen plus nog eens de broeiverliezen onderweg. Laaura Itard is inderdaad een verstandige dame!
@Klass de Jong,
Nogal eenzijdig om het “toprendement” als gemiddelde te nemen! Met een COP van 2.5 en gas dat naar (energetische)verhouding goedkoper is dan elektriciteit, zou een warmtepomp geen geldbesparing geven.
De warmtepomp populariteit toont het tegendeel!
@roland
Wat Klaas zegt is kan ik op diverse punten bevestigen.
Laten we kijken naar de warmtevraag:
Verwarmen is tegenwoordig 50% van de warmtevraag en tapwater is de andere 50%. Juist bij tapwater is het rendement beduidend lager.
Je weet wel COP 0 – 35 is altijd een stuk beter als 0 – 55.
Dit effect treedt ook sterk op bij luchtwarmtepompen. Dan omdat het moment van de grootste vraag samenvalt met de ongunstigste brontemperatuur.
@Pat,
Een luchtwarmtepomp is bij vriesweer ongunstig, deze is meer geschikt voor bijstook.
Niet overal is de tapwatervraag zo hoog en bij gebruik van grondwater is het temperatuurverschil voor verwarming gering, waardoor een COP van 4 gemakkelijk haalbaar is leert de ervaring.
Ook voor woningen is WKO aantrekkelijker dan een stadswarmtenet
@Pat,
Waarom zou je tapwater verwarmen tot 55 graden? Zolang je het maar niet gebruikt om onder te douchen of voor de afwas is 45 graden al voldoende. Gebruik je water van 45 graden als buffer dan kan je via een warmtewisselaar prima koud drinkwater verwarmen tot bijna 45 graden op het moment dat je het nodig hebt. Geen enkele kans op schadelijke bacterieen en de warmtepomp heeft het een stuk makkelijker. Overigens ben ik het wel eens met je opmerking dat 50% van de warmtevraag warm water is. Dis is overigens prima op te lossen met een zonnecollector op het buffervat van de warmtepomp. Dan verbeterd deze verhouding al tot 75-25% en stijgt je SPF fors.
Jerry
@energiebewust,
Waar vind ik die warmtepomp met een COP van 7?
Een zonneboiler werkt helaas niet in de winter et de grootste warm tapwater vraag – vooral voor bad en douche! – en met een noodzakelijke bewaartemperatuur van boven 60 graden!
Het eerder door Pat genoemde linkje – #27 – is mij ontgaan, doch in de praktijk blijken de resultaten wisselend met een tapwater COP van 2.1 tot 4.4 Niet slecht voor 10 jaar oude warmtepompen!
http://www.intechks.nl/225301/Warmtepomp-bespaart-wel-energie,-maar-geen-geld.pdf
Ik zie een merk van warmte pompen dat een buffervat van 500 l. gebruikt om water in op te slaan van 35-45 graden. Als warm water nodig is gaat dit (systeem)water door een heat exchanger op het tapwater op te warmen. Lijkt me erg efficient. 500 liter moet genoeg buffer zijn voor gezin van 5. Water tot 55 graden warm maken en dan met koudwater mengen? Duh???
Gebruik je CO2 als warmte middel is nieteens een pomp nodig en minder probleem bij vries weer maar je dan dan in de zomer niet koelen.
Andere wp systemen zeggen dat ze vergelijkbare COP waarde hebben maar vergeten dan denk ik dat je het water in het opslagvat electrisch moet bijverwarmen !
Ja, je kan met cijfers alle kanten op.
Een warmtepomp functioneert optimaal bij lage temperatuur, net als de gasketel. Waarom dan rekenen met een warmtepomp bij lage temperatuur en de gasketel bij hoge temperatuur???
De meeste woningen in NL zijn ongeschikt voor een warmtepomp, dankzij de EPC-methode zitten we met een woningvoorraad met ondermaatse isolatie en bijbehorend hoog warmteverlies. De hoogste CO2-reductie haal je overigens niet met het toepassen van warmtepompen maar door bestaande woningen eindelijk eens fatsoenlijk te isoleren.
@Chris
Dat een slecht geisoleerde woning ongeschikt is voor ene warmtepomp ben ik niet met je eens. Veel belangrijker is een lagetemperatuur afgifte systeem dus vloerverwarming beneden. boven kan vaak wel worden volstaan met (te grote) radiatoren hoewel vloerverwarming hier ook beter is. Financieel is een warmtepomp juist aantrekkelijk bij een grote warmtevraag bij een lagere temperatuur omdat per energie eenheid een warmtepomp goedkoper is en milieu vriendelijk. Natuurlijk is dit niet volgens de trias energetica maar isolatie achteraf veel beter krijgen is lang niet altijd mogelijk. een warmtepomp plaatsen i.p.v. een CV ketel soms wel.
Jerry pieters
Ik heb helaas wat commentaren gemist de afgelopen maanden. Daarom nu dan meteen mijn antwoorden.
@ 45 Een warmtepomp met een COP van 7 vind je o.a bij mij thuis maar ook bij Jeroen van Agt.
Water opslaan boven de 60 graden is bij deze systemen niet nodig.Er wordt gebruik gemaakt van een heat exchanger systeem. zie ook commentaar 46.
Het tapwater is bij mij thuis steeds tussen de 42 en 46 graden waarbij de zonneboiler in de zomer de temperatuur in het 500 liter vat nog wel eens laat oplopen tot bijna 60 graden. In dat geval hebben we als gezin met twee kinderen genoeg energie in het vat zitten voor 2 bewolkte dagen.
Met COP kan je alle kanten op. Ik meet zelf inclusief de circulatiepompen van CV, proceswater, vloerverwarming en pompelektronica en dan kom ik op een jaar COP van 4.5 inclusief ALLE elektriciteit. Ook een cv ketel heeft elektriciteit voor elektronica en een of twee pompen nodig. Op 250 Kwh per jaar dit je dan al zo.
Jerry Pieters
@Jerry Pieters,
“met COP kan je alle kanten op” Dat is juist een duidelijke maat en dat kun je van veel “normen” helaas niet zeggen. Natuurlijk rekenen je alle noodzakelijke energie mee, dus kun je op COP 4.5 en niet 7.
Voor warm tapwater is helaas een opslag boven 60 graden nodig! De ervaringen met een warmtepomp in een slecht geisoleerd huis zijn soms dramatische