Apparaten worden steeds zuiniger, beleidsmakers zijn daar blij mee. Maar is dat wel terecht, gaan we zo de goede kant op? Of houden we onszelf voor de gek? Volgens het IEA (Internationaal Energie Agentschap) moet meer dan 50% van de beperking van CO2-uitstoot die nodig is om de internationale klimaatdoelen van 2030 te halen van energiebesparing komen. Met die besparing door verbeterde efficiëntie is de (Europese) politiek nu al een hele tijd bezig, maar het totale energiegebruik van de Europese huishoudens is tussen 1990 en nu alleen maar verder gestegen.
Ook OliNo besteedt veel aandacht aan energie-efficiëntie en doet onderzoek naar zuinigere apparaten. Elders werkt men aan top-10 websites waarop meestal voor verschillende grootte-categorieën (type personenauto, of schermdiameter van televisies) de zuinigste modellen op een rijtje worden gezet. Maar in die categorieën zit ‘m juist een van de redenen waarom ondanks alle inspanningen van de afgelopen decennia het totale energiegebruik van consumenten maar blijft stijgen.
Apparaten worden wel zuiniger, maar bevolkingsgroei, de trend naar kleinere (lees: meer) huishoudens, een explosieve groei in het aantal apparaten dat de gemiddelde consument bezit en last-but-not-least het steeds groter en luxer worden van veel van die apparaten leiden toch tot een toename van het stroomverbruik. Het is niet onomstreden, maar sommige wetenschappers beargumenteren dat zelfs het feit dat een zuiniger apparaat goedkoper in het gebruik is uiteindelijk leidt tot meer gebruik en meer apparaten.
Een jaar geleden hield de Eceee, de Europese raad voor een energie-efficiënte economie, een congres over deze problematiek, getiteld ‘Is efficient sufficient?’ Het probleem volgens de Eceee is dat zelfs de meest succesvolle voorbeelden van energiebeleid, zoals dat om koelkasten zuiniger te maken, hooguit leiden tot een stabilisatie van het energiegebruik van dat type apparaten. Nog nooit hadden zoveel mensen een tweede koelkast als nu, en nog nooit waren ze gemiddeld zo groot. Waarom zou je je voormalige eerste koelkast ook wegdoen, als je nieuwe exemplaar toch nauwelijks stroom verbruikt en dus voor weinig meerkosten zorgt? Stabilisatie dus, terwijl het IPCC er zoals bekend vanuit gaat dat minimaal een hele flinke reductie van het energiegebruik nodig is om al te groot onheil af te wenden.
In veel andere gevallen (televisies bijvoorbeeld) kan het (Europese) beleid niet eens voorkomen dat het energiegebruik blijft stijgen. In elektronicazaken vertelt de ‘deskundige medewerker’ je met droge ogen dat je, als je bank meer dan twee meter van de televisie af staat, toch wel minstens een schermpje van zo’n 100 centimeter nodig hebt om een beetje genot te kunnen beleven aan een mooie film, of Den Haag Vandaag. Net voor de introductie van het energielabel voor televisies (volgende maand!) is het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van televisie kijken in de EU 70 TWh (precies, terawattuur!). Naar verwachting zal dat stijgen naar 90 TWh in 2020. Inderdaad, ondanks het energielabel, de strenge eisen aan het stand-by-verbruik en de opkomst van de o zo zuinige led-lcd tv.
Het in verschillende milieunormen (o.a. EU energielabel, Energy Star) toegestane maximale stroomverbruik van televisies is gerelateerd aan het schermformaat: hoe groter de tv’s worden, hoe meer ze mogen gebruiken. Ter verduidelijking: een 42-inch breedbeeldtelevisie heeft een schermoppervlak van 48,6 dm2. (Bron: Television Sets (TVs): Recommendations for policy design, August 2011, Anette Michel, Eric Bush, Barbara Josephy; TIG (Topten International Group), Paris.)
Ondanks de sombere toon van bovenstaande zijn er heus wel oplossingen. Die vereisen creativiteit, durf en stevig aanpakken op Europees niveau. Deelnemers aan het Eceee-congres deden onder andere de volgende voorstellen:
- voor een bepaald product moet een absolute grens aan het maximale energiegebruik gaan gelden, een ‘sufficiency limit’, onafhankelijk van formaat en functies. Fabrikanten mogen dan best met een nog grotere tv of nog luxere dubbeldeurs ijsblokjesdispensers komen, als ze maar zorgen dat dat niet tot een hoger energiegebruik leidt. Eigenlijk net als bij het veelbesproken ‘gloeilampenverbod’: gloeilampen worden helemaal niet verboden, als iemand een gloeilamp uitvindt die binnen de toegestane zuinigheidsgrenzen valt mag hij zo een winkeltje openen. Technologie-neutrale wetgeving noemen ze dat: alleen het resultaat telt, op welke manier daar te komen mag de fabrikant zelf bedenken. Het ‘lampenbeleid’ is dan ook veel minder betuttelend dan wakkere kranten ons willen doen geloven.
- omdat het huidige beleid dat zich richt op apparaatcategorieën niet succesvol blijkt, zou er een limiet op het totaal toegestane elektriciteitsverbruik per huishouden kunnen komen. Staatsterreur? Communisme? In landen als Frankrijk en Italië is het heel normaal dat huishoudens een lager energietarief betalen als ze kiezen voor een aansluiting die minder stroom doorlaat. Tegelijk je oven en wasmachine aandoen kan dan bijvoorbeeld niet. Van zo’n systeem (beperking aan kVA) overgaan naar een systeem met een maximum jaarverbruik (beperking aan kWh) lijkt niet zo’n grote stap. De echte neoliberalen onder ons kunnen dan zelfs gaan fantaseren over een vrije kWh-rechten markt: Wie weinig overbodige luxe-apparatuur heeft kan geld verdienen aan z’n buurman met jacuzzi in de tuin.
Een typische televisie in de jaren vijftig…
…en een typische televisie in de jaren 2000. Let ook op het aantal kijkers per toestel
Uiteindelijk zou een wat meer gedurfde politieke koers kunnen leiden tot een ‘2000 Watt society’, een idee uit 1998 van de technische universiteit van Zürich. Volgens die visie zou elk individu in de westerse wereld in 2050 niet meer dan tweeduizend watt gebruiken, wat neerkomt op bijna achttienduizend kWh per jaar (niet alleen elektriciteit, maar het totaal van alle gebruikte energie). Weinig? Veel? Nu loopt een gemiddelde Europeaan op 6000W (jaja, de Amerikaan doet het dubbele), maar in de jaren 1960 werd die 2000W in Zwitserland, toen toch ook al geen arm land, nog gehaald.
Meer goed nieuws: uit recent Engels onderzoek blijkt dat welzijn op persoonlijk en maatschappijniveau veel meer gekoppeld is aan relatieve dan aan absolute consumptie. Dat betekent dat die mooie wereld met blije mensen en een schoon milieu juist bij lagere – maar eerlijker verdeelde – consumptie in het verschiet ligt.
Peter van der Wilt is onderzoeker bij Milieu Centraal. Hij schrijft dit stuk op persoonlijke titel.
51 reacties op “Is efficiënter goed genoeg?”
Interessant artikel! Wat je beschrijft is het ‘rebound-effect’. De toegenomen efficiëntie van apparaten maakt het mogelijk om er meer of grotere van te gebruiken (zie TV, auto…).
Van de 2000 Watt society had ik nog niet eerder gehoord, interessant concept waar ik zeker meer over ga lezen. Ik ben benieuwd naar dat vermogen van ons huishouden. Wel jammer dat dat vermogen niets zegt over de ‘embedded energy’ die we kopen als we een dienst of product aanschaffen.
n.a.v. de opmerking van Jeroen hierboven:
de 2000W is inclusief ‘embedded energy’; het is niet direct een getal dat je met je eigen energierekening kunt nagaan. De gemiddelde Europeaan gebruikt nu dus ongeveer 6000W continu, en dat zou dan naar ongeveer 2000W toe moeten. Hoe kun je dat getal narekenen? Volgens het CBS werd in Nederland in 2010 3495 PJ aan primaire energie gebruikt.
3500 PJ per 17 miljoen inwoners = zeg 200.000 MJ per inwoner. Per jaar. Dat betekent 0,0065 MJ per seconde.
Dat is 6500 J/s, dus 6500W. Om het ideaal van 2000W (dat schijnt overigens ongeveer te zijn wat de gemiddelde wereldbewoner nu gebruikt) te benaderen moet er dus wel meer gebeuren dan alleen energiebesparing in huis.
@Peter,
Klopt. Ik kom ongeveer op dezelfde cijfers.
Volgens het CBS vebruikt nederland 3260 PJ per jaar. Dat is 3,26E+18 J. Een jaar heeft 31536000 seconden. Nederland heeft dus 1,03374E+11 W dus 103 GW. nodig voor energie productie. Nederland heeft 16.669.112 inwoners. Een nederlander verbruikt dus 1,95571E+11 J per jaar. Per seconde is dat 6202 J. Dat is gelijk aan 6202 W.
De volgende vraag is waar komt dat dan vandaan?
We zitten momenteel 99% fossiel te stoken. Dat is binnenkort afgelopen. Hence, we gaan automatisch naar 2000W of 10W persoon. Uiteraard niet vrijwillig.
En dan draaien we vrolijk enigszins ritueel een spaarlamp in. En tot grote tevredenheid hebben we 40W bespaard op de 6kW.
Een leuke documentaire bij dit onderwerp is een journalist die een jaar lang ruim onder de 2kW norm ging zitten http://www.imdb.com/title/tt1280011/
Mijn conclusie tot nu toe is : besparen is ritueel, en geeft je een goed gevoel. Maar wat er eigenlijk moet gebeuren is energie opwekken uit duurzame bronnen. En daar word je op alle mogelijke manieren tegengewerkt.
@Wim: Je laatst opmerking klopt echt niet, besparen is ook echt nodig, op die manier hoef je nl. veel minder (duurzaam) op te wekken.
Besparing wordt naar mijn idee harder tegengewerkt door de commercie dan zelf opwekken (Koop! Nu! Een! Nieuwe! Ipad! Anders! Hoor! Je! Er! Niet! Bij!). Duurzaam opwekken heeft momenteel helaas inderdaad niet de steun van de mensen om je heen (want *die* kiezen de overheid) maar tegengewerkt? Je kunt zomaar zonnestroompanelen plaatsen, een zonneboiler, een warmtepomp, niemand houdt je tegen.
@Peter: Bedankt voor de toelichting, ik maakte uit het stuk niet op dat de embedded energy ook meegerekend werd. Heel interessant gegeven. Ik vraag me af hoe bv. zaken als de auto (elektrisch of hoe dan ook aangedreven) in dat 2000W-plaatje past, als je *alle* energie-input meeneemt.
@ Wim,
ik zou besparen niet enkel ritueel noemen, eerder iets essentieel. We zullen er immers nooit (en zeker niet op korte termijn) in slagen om al onze energie (of een groot deel ervan) echt duurzaam op te wekken. Als andere aardbewoners ons consumptiepatroon er op gaan willen nahouden zal het nog veel langer duren (en waarom zouden Chinezen, Brazilianen, … niet het recht hebben om evenveel energie te gebruiken als ons?).
Zolang onze energieconsumptie stijgt is het heel waarschijnlijk dat het aandeel van de duurzame energieproductie niet zal stijgen maar de productie van zowel duurzaam geproduceerde als niet duurzaam geproduceerde energie beiden zal stijgen (er is nog een pak steenkool).
Zolang we niet met een overschot aan duurzaam geproduceerde energie zitten, is besparing dus essentieel.
Bovendien is investeren in besparing globaal genomen nog steeds veel rendabeler dan investeren in alternatieven.
Dat het in het artikel beschreven effect een groot probleem is en veel van de besparingsinspanningen teniet doen, dat zal je mij niet horen ontkennen.
Mensen die zuiver om het geld energie besparen zijn inderdaad niet duurzaam bezig. Zij zullen dat geld immers vaak gebruiken voor nog een vliegtuigreis, een grotere televisie, een grotere auto, een nieuwe smartphone, …
Maar mensen die het uitgespaarde geld b.v. gebruiken om 4/5 te gaan werken en in hun vrije tijd wat in de tuin te werken, op fietsvakantie te gaan (zonder vliegtuig), te schenken aan duurzaam ontwikkelingswerk, … doen echt wel een goede zaak voor het milieu.
Het probleem zit hem dus zeker niet in het concept van energiebesparing, wel in het consumptiepatroon van veel mensen die streven naar steeds meer, steeds groter, steeds verder, steeds …
Er dient gestreefd te worden naar echte vormen van besparing, en die gaan gepaard met een moeizaam proces van mentaliteitsverandering en besef dat het leven veel meer is dan consumeren en dat welzijn en geluk helemaal niet hetzelfde is als welvaart en consumptie.
Interessante gerelateerde artikelen: http://www.lowtechmagazine.be/2008/06/2cv-citroen.html; http://www.lowtechmagazine.be/2009/11/evolutie-duurzame-energie.html; http://www.lowtechmagazine.be/2011/01/rantsoenering-van-energie.html; http://www.lowtechmagazine.be/2011/02/gloeilamp-is-niet-slecht-voor-het-milieu.html#more; http://www.lowtechmagazine.be/2009/01/ledverlichting.html)
@ Renaat
“Mensen die zuiver om het geld energie besparen zijn inderdaad niet duurzaam bezig. Zij zullen dat geld immers vaak gebruiken voor nog een vliegtuigreis, een grotere televisie, een grotere auto, een nieuwe smartphone, …”
Wat een onzin logica! Wat heeft de motivatie van het duurzaam bezig zijn nu in godsnaam te maken met of je wel of niet duurzaam bezig bent?? Get real: de meeste mensen in de wereld doen dingen voor geld. Anders zou toch iedereen in een Fair Tradewinkel kopen?
En dan de logica dat die besparing meestal wordt gebruikt voor grotere TV en vliegtuigreis; dat heb je zeker gelezen in een studie van hoogleraar Diederik Stapel.
Je streven van mentaliteitsverandering is mooi en lovenswaardig maar hou er rekening mee dan 90% van de wereld bevolking er anders over denkt of eigenlijk helemaal niet over denkt (met name in ontwikkelingslanden waar de meeste mensen wonen en de consumptie het hardst groeit).
Dus wees blij met iedereen die wil besparen; zelfs als het voor het geld is. En mijn besparing gaat naar de Seashepherd Society :-).
@ Thorwald,
bespaar mij je denigrerende opmerkingen over mijn logica, het is immers niet omdat jij de achterliggende redenering niet begrijpt, dat ze ook onzin is. En neen, ik heb dat niet van hoogleraar Diederik Stapel maar beschik zelf over een stel goedwerkende hersenen en een behoorlijk portie kennis over dit thema.
Hoewel ik met mijn redenering het accent anders leg, sluit ze trouwens aan bij het bovenstaande artikel. Ik kan je trouwens ook aanraden de artikels te lezen waar ik naar verwijs om mijn redenering beter te begrijpen.
Om het kort toe te lichten. Mensen die energie besparen zuiver en alleen om geld te besparen, zullen dit geld vaak op zo’n manier investeren dat de energiebesparing volledig teniet wordt gedaan door toenemende consumptie. De uiteindelijke energiewinst (en milieuwinst in het algemeen) is in die gevallen onbestaande.
Dus neen, ik ben niet tevreden met mensen die hun huis isoleren en met het uitgespaarde geld twee keer per jaar naar Azië vliegen of een energieverslindende Amerikaanse koelkast kopen. Waarom ben ik niet tevreden? Omdat ze uiteindelijk helemaal geen energie besparen want de energie eenvoudigweg op een andere manier gebruiken.
Mijn inziens is er tegen deze logica weinig in te brengen, maar als u over een superieure intelligentie beschikt, dan kan u mijn misschien uitleggen wat er mis is met die redenering zonder simpelweg en zonder verdere onderbouwing te beweren dat deze onzin is.
(En als mensen het uitgespaarde geld aan bepaalde goede doelen geven, er verdere energiebesparende investeringen met doen, … dan ligt dat natuurlijk anders. Maar dat had ik ook al gezegd in mijn eerder schrijven, dus eigenlijk val ik in herhaling.)
Beste Renaat,
Ik zal proberen het nog duidelijker te maken.
Waar ik het NIET mee eens ben is je conclusie dat mensen die duurzame dingen doen om vooral geld te besparen die besparing vaak gebruiken om niet duurzame dingen te doen. Ik vermoed dat als je denkt in duurzaamheid, je dat op alle fronten toepast.
En mensen vliegen ver weg omdat ze reiservaringen willen opdoen, de zon opzoeken, gaan skieen, whatever. En ze kopen een idioot grote koelkast omdat ze dat mooi vinden of indruk willen maken op de buren. Ik vermoed echter dat iemand die duurzaamheid praktiseert (zeg zonnecellen of warmtepomp) niet snel een Amerikaanse koelkast zal kopen.
Maar zelfs als je zegt, ik wil een bepaalde levensstandaard, inclusief vliegen, dan is je footprint toch kleiner als je bijv. je huis duurzaam verwarmt dan wanneer je dat niet zou doen. Ja, het zou NOG duurzamer kunnen maar ja, dat is ieder z’n keus.
Alle kleine beetjes helpen en financiele prikkels zijn vaak de meest effectieve manier om duurzaam bedrag te introduceren in de maatschappij, vooral bij mensen die van huis uit niet in duurzaamheid denken. Ik denk dat als we in Europa dezelfde benzineprijzen hadden als in Amerika, hier ook nog veel meer dikke zware auto’s zouden rondrijden.
Heel veel mensen passen hun consumptiegedrag aan, aan hun inkomen. Of anders gezegd, inkomen is meestal de beperkende factor voor consumptiegedrag. Het is dan ook niet onlogisch dat mensen die meer geld overhouden door energie te besparen dit geld op een andere manier uitgeven. Ik denk dat we geen van beiden over cijfers beschikken die betrouwbaar weergeven wat mensen juist doen met het uitgespaarde geld? Dus wie van ons beiden het meest gelijk heeft, kunnen we niet aantonen.
Maar als ik b.v. kijk naar de gevolgen van LED-verlichting dan blijkt toch wel degelijk dat de opkomst van LED-verlichting ook heeft geleid tot toenemende verlichting en daarmee het mogelijke milieuvoordeel op zijn minst gedeeltelijke (en misschien zelf volledig) teniet heeft gedaan.
Dat financiële prikkels een belangrijk middel zijn, daar twijfel ik niet aan. Maar moeten deze financiële prikkels positief of negatief zijn? Het antwoord op die vraag hangt weer samen met het antwoord op de vraag wat er met het geld zou gebeuren als de financiële prikkel positief is.
Als ik dan kijk naar de financiële positieve prikkel die gegeven wordt bij de aankoop van minder vervuilende wagens, dan denk ik te kunnen stellen dat dit geen milieuwinst oplevert.
Hetzelfde fenomeen is trouwens ook soms (niet altijd) waar te nemen bij het beter isoleren van huizen waar de betere isolatie gebruikt wordt voor comfortwinst (het hele huis altijd lekker op temperatuur) en niet voor minder energieverbruik.
Ik heb natuurlijk niets tegen die comfortwinst, maar wil wel de illusie doorbreken dat elke vorm van energiebesparing sowieso een goede zaak is voor het milieu, want dat is het eenvoudigweg niet.
Mensen die beweren dat elke vorm van energiebesparing tot milieuwinst leidt, die houden geen rekening met de toenemend ander milieubelastend gedrag. En hoewel wij geen van beiden weten hoe sterk dat speelt, staat in ieder geval vast dat dat een reëel fenomeen is. Er zijn zelf genoeg mensen die op dit forum reeds gepost hebben en dat zelf ook openlijk toegeven dat ze het uitgespaarde geld gebruiken om meer te consumeren, met het vliegtuig op reis te gaan, ….
(energie)besparing kent een dubbele betekenis in het pas verschenen Naar een schone economie in 2050 is dat voor transport omschreven als:
– minder of ander gebruik van transportmiddelen;
– verbeteren van de energie-efficiëntie van transportmiddelen.
http://www.ecn.nl/docs/library/report/2011/o11076.pdf
Volgens Jevons paradox (1865) http://en.wikipedia.org/wiki/Jevons_paradox zorgt energie-efficiëntie voor meer verbruik. De auto is daar een treffend voorbeeld van. Per km is het verbruik in 100 jaar niet wezenlijk veranderd http://www.withouthotair.com/ Doch met de groei van de afgelegde afstanden blijft het verbruik stijgen. Een betere titel van dit stuk is efficiëntie op zich zorgt nauwelijks voor energiebesparing Nu wordt de indruk gewekt dat efficiëntie wel voor een (belangrijke) bijdrage zorgt.
Het laatste voorstel terugkeer naar het energieverbuik 50 jaar geleden, dus een vermindering met zo’n 70% is wel heel drastisch. De omschrijving wat meer gedurfde politieke koers is wel erg zwak uitgedrukt. Dit voorstel is alleen uitvoerbaar met omvangrijke dwangmiddelen.
Het energieverbruik per persoon neemt toe, dus ook zonder bevolkingsgroei of kleinere huishoudens. Die zorgen enkel voor een versterking van die groei. Een verbruiksgrens per huishouden versterkt de groei van kleine huishoudens en is alleen al daarom ongewenst. Een grens is aantrekkelijker, maar is dat uitvoerbaar?
Ook de voorgestelde bovengrens voor het energieverbruik per apparaat draagt weinig bij. Het voorkomt slechts uitwassen en heeft meer een symbolische funktie. Zeker als die grens ruim is en niet regelmatig wordt verlaagd. De potsierlijke A+, A++, A+++ … labels zijn een voorbeeld van weinig toeltreffend beleid. Verbazend dat iemand van Milieu Centraal zoiets voorstelt.
Voor het totale energieverbruik is de bevordering van de verlaging van het gemiddeld verbruik per apparaat en het aantrekkelijk maken van de aanschaf van de meest zuinigste apparaten met een lagere heffing e.d. veel effektiever. Daag fabriekanten uit tot verdere verlaging van die benedengrens. Dan kan de bovengrens en vooral het gemiddelde sneller omlaag!
@Renaat,
Niet enkel ritueel?. Dus wel grotendeels een ritueel?
We verbruiken natuurlijk veel te veel energie, terwijl dat helemaal niet nodig is.
Andere aardbewoners hebben eenvoudigweg het geld niet om zoveel energie te gebruiken. Uiteraard is besparen essentieel. Maar hoeveel gaat dat opleveren per bewoner? 100W op 6000W? Daar zit mijn probleem.
De energie consumptie blijft stijgen. Dat is inherent aan het gedrag van de wereldbevolking en de groei economie.
De alternatieven zijn duur: Wind met molens en zon met PV of CSP. De hamvraag is dan ook waarom het zo duur is. Stel wind en zon is goedkoper dan fossiel. Hoe zou de wereld er dan uitzien?
Mensen kiezen voor luxe. Dat is inherent aan de species. En binnen het luxe plaatje past nu eenmaal niet bezuinigen, laat staan op energie. Die auto kan groter, de TV kan groter en ga zo maar door. Het punt dat van der Wilt aankaart is dan ook voor weinigen interessant. Laat staan dat we naar 2kW pp gaan.
“De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens.” En zo lees ik ook deze post.
“Er dient gestreefd te worden naar echte vormen van besparing, en die gaan gepaard met een moeizaam proces van mentaliteitsverandering en besef dat het leven veel meer is dan consumeren en dat welzijn en geluk helemaal niet hetzelfde is als welvaart en consumptie.”
Helaas, de enige manier om de mentaliteit te veranderen is GELD. En inderdaad, van GELD word je niet gelukkig.
@Thorwald,
Argumenten in de orde grote “Wat een onzin logica! Wat heeft de motivatie van het duurzaam bezig zijn nu in godsnaam te maken met of je wel of niet duurzaam bezig bent??” vind ik ook niet steekhoudend. Erger nog het is geen argument, maar een scheldpartij. Ik vind dat niet gepast op een forum waar argumenten en tegenargumenten elkaar opboksen zonder daar persoonlijke verwijten te maken.
@Wim: Je schrijft:
“Uiteraard is besparen essentieel. Maar hoeveel gaat dat opleveren per bewoner? 100W op 6000W? Daar zit mijn probleem.”
Besparen op alle gebieden kan er _makkelijk_ een kwart tot de helft afhalen. Er wordt nog zoveel energie verkwist dat het niet leuk meer is. En dan heb ik het niet over een spaarlampje, nee, dan heb ik het over autovrije steden, geen vlees eten en niet elk jaar een nieuwe ipad. Voor veel mensen ondenkbaar. Maar is het ondenkbaar omdat het onmogelijk is, of is het onmogelijk omdat het ondenkbaar is?
“De alternatieven zijn duur: Wind met molens en zon met PV of CSP. De hamvraag is dan ook waarom het zo duur is. Stel wind en zon is goedkoper dan fossiel. Hoe zou de wereld er dan uitzien?”
De alternatieven zijn helemaal niet duur, de fossiele bronnen zijn te goedkoop! Als we eerlijk tegen onszelf zouden zijn en de kosten van alle gevolgen van het gebruik van fossiele brandstoffen in de prijs zouden verwerken dan zouden we ze allang uitgefaseerd hebben. Maar de mensen is sterk in het zichzelf voor de gek houden en dus zal deze situatie nog wel even voortbestaan ben ik bang.
Maar jij hebt een goedkopere oplossing voor duurzame energie-opwek begrijp ik? Kun je daar meer over vertellen? Wellicht is het leuk om er een artikel op Olino over te schrijven.
@ Wim.
Realistisch verhaal.
Wat betreft:
“De alternatieven zijn duur: Wind met molens en zon met PV of CSP. De hamvraag is dan ook waarom het zo duur is. Stel wind en zon is goedkoper dan fossiel. Hoe zou de wereld er dan uitzien?”
Het valt me op dat zonne energie (tot voor kort) voor de meeste mensen niet echt betaalbaar was zonder subsidie. Nu blijkt dat het toch goedkoper kan. Het kon daarvoor waarschijnlijk ook goedkoper maar ik vermoed dat de fabrikanten vragen ‘what the market can bear’. Hetzelfde zie ik bij warmtepomp systemen. De apparatuur is vele male duurder en volgens mij is dat is niet alleen verklaarbaar door de kostprijs en marges en/of gebrek aan massaproductie.
Een HR CV ketel is ondertussen een commodity. Een warmptepomp een investering in duurzaamheid en lange termijn besparing.
(maar tenzij je goed je huiswerk doet worden de verkeerde verwachtingen gecreerd wat betreft terugverdientijd!)
Wat betreft m’n argumenten richting Renaat, ik had me wat diplomatieker kunnen uitdrukken maar schelden wil ik het niet noemen. Zand erover?
@Renaat,
“Mensen die beweren dat elke vorm van energiebesparing tot milieuwinst leidt, die houden geen rekening met de toenemend ander milieubelastend gedrag.”. Het lijkt de groenerekenkamer wel. Maar het is wel een feit helaas. Groen, eco en bio zijn tot marketings tools gedegradeerd. Maar als de consument er voor kiest, met wat extra winst voor de fabrikant, dan zijn de gemoederen weer gesust. Het lijken wel aflaten.
@Roland,
Die 2050 rapporten word ik moe van. Het zijn goede voornemens, en daar blijft het dan ook bij. Greenpeace heeft ook zo’n ding geschreven, maar wil daarover absoluut niet in discussie. Wel een typerende naam overigens wat precies de kern raakt : Energy [r]evolution. Laten we die r maar weglaten denk ik aan het eind.
De overheid is er ook mee bezig. http://www.duurzaamheidsoverleg.nl/NL_krijgt_nieuwe_energie.pdf
@Jeroen,
“Makkelijk” tot 50% besparen? Dan zit ik nog steeds op 3kW. En haal de bovengenoemde norm niet van 2kW. Ik vind dat een goed streven, maar makkelijk staat niet in het woordenboekje van de doorsnee Nederlander in deze context. Die vinden dat niet makkelijk, laat staan leuk. Heb je “No impact man” al gekeken? Uiteraard niet verkrijgbaar bij bol, maar hij staat wel op de torrent.
De fossiele bronnen zijn te goedkoop. Daar zijn we het over eens. Erger nog, ze worden kunstmatig laag gehouden.
“Maar de mensen zijn sterk in het zichzelf voor de gek houden en dus zal deze situatie nog wel even voortbestaan ben ik bang.” Precies! Totdat het op is. Dan kijkt men dwaas om zich een waarom die jaarafrekening zo hoog is, en waarom er bij de benzine pomp er extra digits zijn bij gekomen.
Het artikel komt zeker op Olino. Als het helemaal af is.
@Torwald,
Goed punt! Massaproductie voor energie voorzieningen. PV gaat die kant al op. CSP uiteraard niet.”(maar tenzij je goed je huiswerk doet worden de verkeerde verwachtingen gecreerd wat betreft terugverdientijd!)”. En dat heet marketing.
Verder, zand erover.
Goed artikel. Is wel een probleem dus, maar ja we moeten wat !
Overigens is wel degelijk fors te besparen op energie. Kijk naar b.v. electrificering van het vervoer, met als voorbeeld de electrische bus met wielnaafmotoren, waarbij nagenoeg alle overbrengingen zijn verdwenen, want je praat over direct drive met een rendement van 95%. De electriciteit komt voor een klein deeltje uit het opladen van kleine accu’s en voor de rest uit een beperkte dieselmotor die met een vast toerental loopt en via een generator electriciteit levert aan de accu. Bovendien remt de bus alleen via de electromotor en wordt dus energie/electriciteit opgewekt en in de accu gevoerd. Per saldo verbruikt zo’n bus 70 tot 80 % minder brandstof en is het onderhoud veel goedkoper. Bovendien kun je de dieselaggregraatmotor nog vervangen door een brandstofcel en waterstoftanks bovenop en kun je de nog te gebruiken energie halen uit duurzame energie !
Dat is nog eens besparen niet ?
Brandstofcellen en waterstof als brandstof is op dit ogenblik nog niet realistisch in de praktijk. Theoretisch kan het zeker en er zijn ook zeker werkende exemplaren van zulke systemen te vinden, maar dat maakt ze nog niet betaalbaar (of milieuvriendelijk) als men naar het totale plaatje kijkt.
Even de knuppel in het hoenderhok. Ik behoor ook tot de grote groep mensen die niet graag het gedrag aanpast, maar best wel minder wil verbruiken. En ik ben ook best bereid daar meer voor te betalen. Zowel in aanschafprijs van een zuinig product als in een hogere energieprijs, zeker als voor de meerprijs extra maatregelen worden bekostigd. Bovendien levert een besparing in verbruik dan extra veel winst op…
Is het erg dat ik niet minder comfort/gemak wil? Het lijkt alsof de meeste mensen hier dat wel erg vinden. Maar het gros van de Nederlanders zal meer op mij lijken en weinig aan het gedrag willen veranderen. Daarom zou ik eerder mijn peilen zetten op innovatie/stimulering van producten die het verbruik inperken zonder al te veel aan gemak in te boeten en op een betere energieproductie en opslag.
Ik denk zelf namelijk dat het niet al te lang duurt voordat bv. zonnepanelen voor veel mensen aantrekkelijk zijn om aan te schaffen en zij dat dan ook in groten getale willen doen. Als er dan ook een voordelige, betrouwbare en simpele en vooral ook milieuvriendelijke manier komt om de geproduceerde energie op te slaan, dan wordt het energieverbruik wellicht geen issue meer. Wellicht in de vorm van het opslaan als waterstof? Dan komt er een moment dat men gewoon het dak vol met panelen heeft en kan verbruiken wat men wil. Zonder dat er fossiele brandstof wordt gebruikt. En zonder dat men op het electriciteitsnet aangesloten hoeft te zijn.
Leuk, 1 vandaag, laatste topic. Texel is in 2030 al energie neutraal!
Er staat welgeteld 1 windmolen, en er is 1 boer die panelen heeft aangeschaft om zijn aardappels te koelen.
Ik ben benieuwd.
@HoopH,
Lees ik hier een diesel motor die elektriciteit moet opleveren?
Dat lijkt me geen duurzame oplossing. Waar komt straks de diesel vandaan?
Een elektriciteitscentrale komt amper aan de 50% efficiency. Op voorwaarde dat er een WKK koppeling is, waarvan de energie in de zomermaanden vrijwel niet nodig is.
Hoe kan een bus beter presteren dan een energie centrale????
Graag even een linkje.
@Renaat,
Waterstof is vrij eenvoudig te produceren met elektriciteit. Opslag is nog een probleem, maar dat is weer een economisch probleem. En daar strand het weer op.
@Ikke,
Precies mijn punt. Ik zat net even Muse te luisteren. Sluit prima aan bij dit onderwerp. Lyrics : http://www.azlyrics.com/lyrics/muse/megalomania.html
De muziek http://www.youtube.com/watch?v=hi7jdqF_3Wg
Dat is precies de richting van de mainstream. Maar kan de onderstroom de hoofstroom beïnvloeden? (Begint een beetje filosofisch te worden)
@Jeroen Haringman,
“Besparen op alle gebieden kan een kwart tot de helft afhalen” Argumenten, welk onderzoek komt tot een halvering komt, of is het slechts een wens? Geen vlees eten hoe doen we dat op vrijwillig basis?
“autovrije steden” de meeste auto km worden in toenemende mate buiten de steden afgelegd en hoe gaat het dan met bevoorrading? Autovrije steden zijn aantrekkelijk voor de leefbaarheid, maar niet echt voor een halvering van het energieverbuik.
“De alternatieven zijn helemaal niet duur” In het CE rapport “Directe en indirecte kosten kernenergie hoger dan gedacht” komt zon-pv niet voor – veel te duur! – en dat geldt ook voor zeewind die nog wel vergeleken worden.
De in dit stuk genoemde besparingen zijn of niet bruikbaar of niet effektief. De als laatste genoemde, een vermindering van ons energieverbruik tot 1/3, is geen serieus voorstel en verzwakt het stuk. Terug naar de jaren vijftig? Jammer dat tussen de goede stukken op deze site dergelijke stukken staan, enige selektie op kwaliteit zou heel prettig zijn.
Zo slecht is het niet om aan de orde te stellen dat het totale energieverbruik nog steeds toeneemt, ondanks dat veel apparatuur efficiënter wordt? Wat daar als oplossingen voor kunnen zijn, is ofwel het verbruik indammen ofwel de energieproductie verbeteren/verduurzamen. Dan lijkt het me prima om wat te brainstormen en balonnetjes op te laten van mogelijke oplossingen. Ook, misschien wel juist, moeilijk realiseerbare ‘out of the box’-denk oplossingen.
En niet alle oplossingen zijn zo irreëel. Zoiets als het voordeliger maken als je kiest voor een aansluiting met een beperkter maximale mogelijke gelijktijdige verbruik. Een eerste, kleine, stap daarin is al gemaakt met de introductie van het capaciteitstarief. Dat is nu nog een ‘hardwarematige’ keuze, maar als men gewend is aan het idee dat een grotere aansluiting duurder is, en de benodigde apparatuur beschikbaar is, zou dat ook softwarematig in kleinere stapjes kunnen.
Het is een interessant artikel. Klein puntje van kritiek vind ik, dat er wordt gezegd; We moeten minder stroom per persoon of huishouden gebruiken. Haal dan eerst de subsidi weg bij de (industrie) groot verbruikers. Nu wordt je (in Nederland) nog steeds beloont als je meer stroom verbruikt. Eigenlijk zouden we dat om moeten draaien. Dat gaan ze niet doen, omdat men bang is dat industrie vertrekt en het ten koste gaat van de werkgelegenheid. ik ben het niet helemaal eens met de stelling dat het weinig doet om energie zuinige apparaten op de markt te zetten. Ik ben blij dat men verder door ontwikkeld op zuinige apparatuur. Grote koelkasten en vriezers zijn in de regel (in verhouding) energie zuiniger dan kleine apparaten. Ik bedoel daar niet mee een Amerikaanse koelkast met ingebouwde tv en ijsblok machine, maar een nofrost A+++ apparaat. Als er een grote massa wordt gevroren of gekoeld, dan is er minder energie nodig om de temperatuur te behouden. Op de langere termijn ligt dan het energie verbruik (in verhouding) lager. Een koelcel voor een 1 persoon huishouden is wat overkill, dat begrijp ik. Jammer dat er snel wordt geoordeeld, dat mensen doordat apparaten zuiniger zijn er meer of grotere modellen van in huis nemen. Ik ben het daar niet in alle opzichten mee eens. Heel veel mensen kijken echt wel of een koelkast zuinig is en met een feestje of een bbq in de zomer wordt de oude koelkast bij geschakeld om er voor te zorgen dat etenswaar niet bederft. Echter deze koelkast zal dan slechts een paar dagen per jaar in werking zijn, daarna de stekker er uit! Die hele grote koelkast past vaak niet in de keuken. Juist door alle tips ben ik zeer veel energie gaan besparen en investeerde ik in zonne panelen. Daardoor kunnen we niet met vakantie, maar gaan de energie kosten niet veel verder stijgen. Er zijn tegenwoordig meer 1 persoon huishoudens, waardoor er energie stijging plaats vind. Voorheen waren de gezinnen groter, dus meer mensen voor 1 tv die ook samen deden met 1 koelkast, 1 centrale verwarming, etc. Bevolking is gegroeid. Meer mensen reizen verder naar het werk, ook is er een toename van 2 verdieners ten opzichte van het verleden, logisch dat er meer energie in transport plaats vind. Door dit weer om te buigen is er meer dan alleen een mentaliteit verandering nodig. Ook wij hebben “m… de nieuwste ipad. Waarom? De pc was niet meer te maken) en met de ipad kan de tv gids er uit (daar is een app voor) en gaan de boeken digitaal. En heel belangrijk hij verbruikt weer minder stroom. Ik snap dat het merendeel van de mensen niet zo met het energie vraagstuk bezig zijn als de olinowers. Deed ik eerst ook niet. Natuurlijk ligt de verantwoording voor het grootste gedeelte bij de mensen zelf. Gelukkig zien de meeste mensen het geweldige beleid van de overheid. Die laat zien hoe het moet en geeft het goede voorbeeld. Als de euro gered is komt alles goed en gaan we weer verder waar we gebleven waren. Terecht dat we zelf verantwoording moeten nemen, maar degene die daar een hoofdrol in speelt laat het in mijn ogen hopeloos afweten, immers hoe meer je verbruikt des te meer korting krijg je van de overheid. Ik denk niet dat het lang gaat duren voordat het verbruik zal gaan stabiliseren of zelfs gaat zakken. De kosten om je energie rekening te betalen wordt steeds moeilijker, waardoor men gedwongen wordt om er zelf iets aan te gaan doen.
En dan komen we weer uit bij de overheid.
Wat kunnen die?
Voorlichten, belasten en soepsidies.
De voorlichting luistert geen hond naar.
De belastingen hebben historisch gezien nauwelijks invloed. Zo was er het kwartje van Kok. En kwamen daardoor minder auto’s op de weg? Werd er bespaard? En zoals Ruud al zegt, mogen de grootverbruikers lekker doorstoken. Het tuinbouw tarief is weer goedgekeurd door ene Piet Broekharst. De burgers betalen 16ct/m³, de tuinbouw 0,82ct/m³! Leuker nog, als ze een WKK hebben betalen ze 0,00ct/m³. En wat hebben ze allemaal? Een WKK. En dan hebben we hier over gas. Elektriciteit heeft hetzelfde verhaal. http://www.tuinbouw.nl/files/3c%20NO%20Energiebelasting%202011-2012.pdf
Een enorme energie besparing is te halen uit het outsourcen van bijvoorbeeld de tuinbouw. Er zijn landen in deze wereld waar het wel warm is. En je dus niet hoeft te stoken.
En laten we wel wezen, in werkzoekend Nederland is er niemand die een tomaat, aardbei of asperge wil plukken.
En tenslotte de subsidies. Die gaan regelrecht in het zakje van leveranciers. Zodra je iets subsidieert of verzekerd weten de leveranciers er wel raad mee. De prijs omhoog.
Samengevat, het gaat om mentaliteitsverandering. En dat bereik je niet met een 2kW norm. Maar hoe dan wel???
De 2kW society stamt uit 1998. We leven nu in 2011. En er is echt nog niet veel veranderd dan wat groene logo’s op duurdere producten.
@Wim,
Even je verschillende bijdragen aanhalen:
“belastingen hebben historisch gezien nauwelijks invloed”
Verschil in belastingtarieven zorgen voor een duidelijke verschuiving naar zuinigers auto’s
“enorme energie besparing door uit het outsourcen van bijvoorbeeld de tuinbouw”
Weegt dat op tegen de vliegtuigbrandstof voor de bloemen uit Kenia?
“elektriciteitscentrale komt amper aan de 50% efficientie”
De nieuwe gascentrale komt boven de 60%. Het e-rendement van WKK is zo’n 35%, want WKK is vooral voor warmteproduktie en elektriciteit is een bijprodukt.
“2050 rapporten word ik moe van. Het zijn goede voornemens …”
Een goed toekomstrapport leert waar vooral onze aandacht naar moet gaan. Het jaartal zegt me weinig, wel beschrijvingen met weinig fossiel en met de huidige technieken zijn dan de mogelijkheden beperkt. Hoeveel besparing, hoeveel opslag, hoeveel biomassa zijn nodig, welke aktiviteiten moeten zeker minder en zo verder.
Best leerzame toekomstrapporten als blijkt dat vooral vervoer anders en zeker minder moet, terwijl nu de meeste aandacht, ook op deze site, vooral gaat naar energie voor gebouwen
@Jeroen Haringman,
Argumenten, welk onderzoek komt tot een halvering komt, of is het slechts een wens?
Ten eerste: ik zei “een kwart tot de helft”, niet “de helft”. Niet selectief quoten AUB.
Ten tweede:
* Ons stroomverbruik: verlaagd van 2000 kWh naar -200 kWh, mag ik dat als -110% rekenen?
* Ons gasverbruik: verlaagd van 800 tot 600 m3, 25% lager
* Ons waterverbruik: verlaagd van 70-80 m3 naar 50 m3, 30-40% lager.
* Autokilometers, Beginsituatie: 10000-12000km per jaar. Situatie nu: ± 8000 km per jaar met de trein, 2000-3000 km per jaar met een auto, 2000-3000 km per jaar met de fiets. Verschil in energie is lastig uit te rekenen, maar als ik verschil in CO2-uitstoot (39 gr voor trein, 120 gr voor gemiddelde auto) op elkaar deel kom ik op een verschil in energieverbruik van ongeveer een factor twee, dus 50% lager. En dit is nog zonder de idioterie dat auto’s onderhevig zijn aan mode en commercie en dus minder lang meegaan dan technisch zou kunnen.
* Voeding: volgens diverse bronnen kost een Joule voedingswaarde in vleesvorm vier tot tien maal zoveel fossiele energie-input als een Joule voedingswaarde in plantaardige vorm. Houd het op vier (conservatief), en stel dat een gemiddelde West-Europeaan een kwart van zijn voedingswaarde uit vleesproducten krijgt, dan is een besparing van minimaal 20% (en vrijwel zeker meer) mogelijk.
Ik kan nog even doorgaan over hoe ik niet één jaar met mijn consumentenelectronica doe maar minimaal drie jaar en liever langer (60% besparing), mijn geld niet in clusterbommen maar in duurzame energie investeer (1000000000% besparing? zeg het maar), hooguit eens in de drie jaar vlieg ik, en dan nog met de grootste tegenzin (besparing i.v.g. met de gemiddelde West-Europeaan 60-80%?), noem maar op.
Het is mogelijk, als je er anders naar kijkt dan je gewend bent.
Geen vlees eten hoe doen we dat op vrijwillig basis?
We hebben als mensheid de keus om iets aan het klimaat/milieu/energie probleem te doen. Als we het niet doen kunnen we problemen verwachten (vooral voor het armste deel van de mensheid, maar dat terzijde). Niets, of te weinig, doen is in mijn ogen geen optie dus je zou kunnen zeggen dat het niet vrijwillig is. Over wat er moet gebeuren om de gevolgen te beperken zijn veel verschillen van mening, maar het niet eten van vlees maakt een werkelijk enorme deuk in het fossiele energieverbruik van de wereld. Dat het stoppen met het eten van vlees nog veel meer voordelen heeft laat ik hier even buiten beschouwing.
Ik zou jouw vraag willen omdraaien: wie wil er nog vlees eten als je weet welke gevolgen het heeft? (geldt niet alleen voor vlees, hetzelfde geldt voor auto, elk jaar nieuwe ipod, etc.)
“autovrije steden” de meeste auto km worden in toenemende mate buiten de steden afgelegd
Is dat zo? Welke bron kan dat bevestigen? En zelfs als het waar is (het zou best kunnen) zou ik denken dat de trein heel veel van die autokilometers kan vervangen. Maar er is ook een indirect gevolg: met een eigen auto voor de deur pak je veel makkelijker de auto voor een rit die ook prima met een ander vervoermiddel afgelegd zou kunnen worden.
en hoe gaat het dan met bevoorrading?
Gewoon, net zoals nu? Autovrij betekent niet “geen wegen”. Ik zie autovrij als “geen parkeerplaatsen en geen toegang voor personenauto’s”.
Autovrije steden zijn aantrekkelijk voor de leefbaarheid, maar niet echt voor een halvering van het energieverbuik.
De leefbaarheid gaat er inderdaad op een onbetaalbare manier op vooruit, maar ik weet ook zeker dat het energieverbruik van het persoonlijk transport sterk daalt, toch echt wel in de orde van grootte van de 25-50% die ik noemde.
De als laatste genoemde, een vermindering van ons energieverbruik tot 1/3, is geen serieus voorstel en verzwakt het stuk. Terug naar de jaren vijftig?
Jammer dat veel mensen, jij kennelijk ook, een verandering gelijk als een achteruitgang zien. Met minder energie zullen sommige dingen misschien anders gaan dan je nu gewend bent. Maar is dat erg? Is het bv. erg dat als we minder reizen we meer tijd doorbrengen met de mensen dichtbij ons? Is het erg dat we niet elk jaar een nieuwe iphone hebben? Is het erg dat we gemiddeld minder en gezonder eten? Is het erg dat er op straat ruimte is voor *mensen* en niet voor auto’s?
“Terug naar de jaren 50” lijkt aan te geven dat je met een erg nauwe blik naar de zaak kijkt.
Jammer dat tussen de goede stukken op deze site dergelijke stukken staan, enige selektie op kwaliteit zou heel prettig zijn.
Dat ben ik op zich met je eens (zie dit stuk maar eens: http://www.olino.org/articles/2009/11/04/iets-doen-voor-het-milieu-mag-best-leuk-blijven waarop de auteur nooit bevredigend gereageerd heeft) maar dit artikel is prikkelend en volgens mij reeël – als we naar échte duurzaamheid zouden kijken. Maar dat doen veel mensen helaas niet.
@Wim: Mijn mening is simpel: zeuren op de overheid is zeuren op jezelf (en de mensen om je heen).
*Wij* kiezen die overheid en niemand anders. Wil je een andere overheid? Kies anders.
Simpel.
Is natuurlijk wel een goede stimulans voor lokale opwekking dmv zonnepanelen of windmolens. Van het net mag je een hoeveelheid X afnemen. Wil je meer? Prima, dan wek je het zelf maar op.
Denk alleen dat politici dit niet aandurven. Democratie heeft helaas ook nadelen.
@Jeroen,
Weer een staande ovatie hoe je de 25% tot 50% haalt, met consuminderen en zelf energie opwekken!
Nu de rest nog. En daar zit het probleem. Roland, Ruud en Wim willen er niet aan. Laat staan de doorsnee bevolking. Reden?
@starbase218,
Precies. Maar ik verlang ook niet naar een dictatuur. Ik mag alleen op een partij stemmen. En er is geen partij waar ik 100% achter kan staan. Politici zijn over het algemeen besluiteloos. Maar zijn dol op vergaderen zonder een knoop door te hakken. En als je beelden krijgt van de 2e kamer zit er over het algemeen geen hond. En als ze er zitten zijn ze met hun mobieltje aan het spelen.
Begrijp ik het goed als ik je reactie samenvat met “energie gaat op de bon!”
@Roland,
““belastingen hebben historisch gezien nauwelijks invloed”
Verschil in belastingtarieven zorgen voor een duidelijke verschuiving naar zuinigers auto’s”. De reden is eenvoudigweg om dat het voordeliger is een schone auto te rijden. En daar betaald de belastingbetaler aan mee.
““enorme energie besparing door uit het outsourcen van bijvoorbeeld de tuinbouw”
Weegt dat op tegen de vliegtuigbrandstof voor de bloemen uit Kenia?”
Ik zou zeggen, ga naar Rotterdam en Schiphol. Je wilt niet weten hoeveel er word geïmporteerd. Daar kunnen een paar bloemen en tomaten nog wel bij. Het gaat hier om energie besparen. En in Spanje, Griekenland hebben ze een prima klimaat voor onze groenten.
Dus er is een elektriciteitscentrale die 60% haalt??? Graag even een linkje. Vast weer een WKK die denkt hun warmte het hele jaar te kunnen slijten.
Nog even over de 2050/2030 rapporten. Ze geven aan waar het naartoe zou moeten gaan. Maar dan kom ik weer bij mijn kosten probleem.
Waarom is het in deze technologische wereld mogelijk om iPads te maken, maar is er niemand op het idee gekomen om het energie probleem aan te pakken voor een lage prijs?
@Jeroen Haringman,
Van Milieu Centraal verwacht ik iets praktisch, zeker nu het op persoonlijke titel geschreven is. Helaas tegenvallende voorstellen. Terug naar 1/3 van je huidige energieverbruik, edoch zonder enige toelichting. Waarom niet terug naar 1/4? Ook een bovengrens per huishouden wordt zo maar gesteld. Het meest zinnige is een bovengrens aan energieverbruik per apparaat. Symbolisch, het maakt overmatige verspilling onmogelijk, maar het leidt niet echt tot veel energievermindering (aangenomen dat die bovengrens niet echt scherp is).
Opmerkelijk dat bij de reakties deze voorstellen vrijwel onbesproken blijven!
Alleen al op de autosnelwegen wordt ongeveer de helft van het aantal km’s afgelegd. Met een vervanging van auto door treinkm verdwijnt maar een deel van deze vervoersenergie.
Vliegen is veel ongelijker verdeeld, zakenlui en wetenschappers vliegen nu bijna maandelijks, terwijl grote groepen van de bevolking niet of nauwelijks vliegen. Die ongelijkheid neemt alleen maar toe. Pogingen om een deel van het vliegverkeer te vervangen door de HSL kost het openbaar vervoer – dus alle treinreizigers – geld! Zo zot is het, daar hoor je weinig over.
200 KWh/jaar ik neem aan gesaldeerde verbruik. Een gemiddeld gezin verbruikt alleen aan sluipverbruik (veel) meer!
Juist bij het e-verbruik verwacht ik vanuit Milieu Centraal betere voorstellen, anders dan alleen een terechte! bovengrens!
@Wim,
– Wat is er mis mee als slurpers meebetalen voor zuinigers?
– “Het gaat hier om energie besparen. En in Spanje, Griekenland hebben ze een prima klimaat voor onze groenten”
en de energiewinst verdwijnt naar het (vlieg)transport. Wat is dan bespaard?
– Voor rendement gascentrale: http://www.engineeringnet.be/belgie/detailbelgie.asp?Id=6000
@Jeroen, ik wil even inhaken op je post nr. 26. zeuren op de overheid is zeuren op jezelf (en de mensen om je heen). Ook al kies je anders, dat wil niet zeggen dat jouw keuze ook een meerderheid vormt (democratie). Stemmen doe ik altijd, dan heb je ook het recht om mee te praten. Wat ik bedoel met mijn commentaar is dat onder andere jij mij mede hebt doen inzien dat het anders kan. We hoeven het in detail niet (altijd) met elkaar eens te zijn, de neuzen staan in elk geval dezelfde kant op. Mijn stelling is ook duidelijk dat we zelf verantwoordelijk zijn. Ik neem zelf mijn verantwoording en dat betekend dat we hier al ruim 25% omlaag zijn gegaan in alleen al het stroom verbruik (daar tel ik niet de stroom teruggave van de nieuwe zonnepanelen bij). Wat ik aangeef is dat de overheid nog steeds niet inziet dat de overstap naar duurzaam op een sneller tempo moet worden ingezet. Sterker nog, er zijn bedrijven (die ik ken), die nu niet investeren in duurzaam omdat ze anders in een andere tarief groep komen, waardoor ze veel meer kwijt zijn aan energie kosten. Zo begrijp ik ook niet dat ze er fossiele centrales bij willen zetten (ik reken daar ook kern energie onder). Als de overheid een beter voorbeeld geeft, dan zal het in elk geval niet lijden tot bewust aanzetten om nog meer te verbruiken. Als ik zie hoe de overheid zich heeft ingezet op bijvoorbeeld het rookbeleid, dan zie ik in mijn omgeving dat het wel werkt. 10 jaar geleden was het mogelijk om een sigaret op een perron op te steken. Nu is dat not done. Stel dat er net zoveel inspanning in een duurzame campagne wordt gestoken als wat ze gedaan hebben met het rook beleid, dan komt er denk ik toch wat meer in beweging dan er nu is bereikt. Misschien wel een leuk item, net als bij het roken… hoe veel jaar sterf je eerder als je langs een zeer drukke weg woont, met flink wat zware industrie in je woon omgeving. Het is eigenlijk toch te triest voor woorden, dat hier keihard wordt aangetoond dat duurzaam gewoon werkt en dat deze informatie nauwelijks aandacht bij de overheid en de media krijgt. Een bestuur crisis bij een bekende voetbalclub dat is pas nieuws!
Ik begin het een beetje te begrijpen. De overheid vangt minimaal 111G€ per jaar aan energie belasting, uitgaande van 10ct/kWh. Brandstof accijnzen liggen volgens mij nog wat hoger. 25% gaat naar de huishoudens, de rest naar de grootverbruikers zoals tuinbouw en hoogovens. Maar die betalen geen energie belasting. Dus iets van 75G€. En dan moeten we 18G€ bezuinigen in 4 jaar! Ik zou zeggen meteen die energiebelasting op 10ct voor grootverbruikers. Misschien word mijn tomaat en paprika iets duurder. Hoewel telers krijgen geen drol voor groenten, dat blijft allemaal bij de supermarkt ketens hangen.
Zoals Ruud al aangeeft gaan de grootverbruikers pas investeren als energie meer gaat kosten. Je moet de energievraag oplossen bij de grootverbruikers, en niet bij de kleinverbruiker zoals Peter voorstelt.
@Roland,
Inderdaad de slurpers ook laten meebetalen. Daar is niets mis mee, maar het zou kunnen zijn dat daardoor een aantal slurpers failliet gaan.
Het laten rijden van een goederentrein vanuit zuid Europa lijkt me veel minder kosten dan het warm stoken en verlichten van glastuinbouw met enkel glas. Als ik Jeroen goed lees heeft hij min 200kWh per jaar aan verbruik. Hij levert dus meer dan hij verbruikt.
Het is inderdaad een mooie STEG centrale. 60% prachtig. Daar kun je energie mee besparen. Helaas is hij 400/600MW wel piep klein. En er zijn plannen om in Nederland 6GW aan molentjes te plaatsen. De kaart van het het Nederlandse Net is ook een chaos. http://www.randstad380kv.nl/d/f/NetKaart_metlegenda_A4_NL.jpg . In 2007 schijnt Dodewaard weer 1,7GW te kunnen leveren. ?
Verder is niet duidelijk hoeveel GW er door een verbinding kan. Ik hoop dat het bij TenneT wel duidelijk is. NorNed is al lang klaar maar niet volgens de info van TenneT in 2007.
Wow wat een argumenten/cijfers.Wij(2pers)zitten op 3kwh pdag gemiddeld We hebben 1hoofdstop(25amp),verdeeld over 3x16amp.Wasmach+stofzuigen+ tv+comp samen gaat goed.Jammer alleen dat de zonnepanelen het weer op 0kwh zet.Restant zonneenergie gebruiken we voor verwarming.Gewoon doen.Mvg Jan.O,bijna vergeten,we zijn de laatste jaren niet op vakantie geweest en geld gaat op aan de zorgverzekeringen(bij jullie niet?).
De overweging of je, voor wat betreft de milieubelasting, producten beter van hier uit de kas kunt hebben of uit zonniger streken kunt halen, is weer een typisch geval van ouderwets niet out-of-the-box denken.
Een aantal jaar geleden is er namelijk al een energieleverende kas ontwikkeld. Deze kas werkt als een soort zonnecollector, waarbij het licht dat nodig is voor de plantengroei wordt doorgelaten en de warmte die gebruikt kan worden voor energielevering wordt opgevangen. Deze kassen leveren meer energie dan ze verbruiken. Natuurlijk zijn de bouwkosten van zulke kassen veel hoger dan van conventionele kassen, maar het levert ook een behoorlijke besparing op. Als deze technologie enigszins gestimuleerd wordt (eventueel door subsidies, maar wellicht ook door simpel de stijgende energieprijzen), dan is daar veel meer winst te behalen dan met moeizame kleine besparingen bij particulieren.
Ook zijn er tegenwoordig kassen die worden gekoppeld aan fabrieken en energiecentrales. Zij gebruiken bijvoorbeeld de restwarmte van de fabrieken en de CO2 die wordt geproduceerd. Want planten in kassen hebben vaak niet alleen behoefte aan licht en warmte, maar vooral ook aan CO2. Dat is voor kassen dus een kostbare grondstof in plaats van een problematisch afvalproduct. Door kassen aan CO2 producerende fabrieken te koppelen, sla je dus twee vliegen in een klap. Dit is in mijn ogen op zijn minst (voordat fabrieken en energiecentrales overgaan op duurzame energie) een goede en betaalbare tussenoplossing.
Dus denken in creatieve oplossingen voor de toekomst levert vaak meer op dan een keuze tussen twee problemen uit het verleden.
Mooie voorbeelden waarom energiebesparing (nog) niet lukt:
@Wim,
“energievraag oplossen bij grootverbruikers, niet bij kleinverbruiker” Waarom niet beide?
“.. een goederentrein vanuit zuid Europa lijkt me veel minder kosten dan het warm stoken en verlichten van glastuinbouw met enkel glas”
Per boot kost veel minder, maar wil/kan de konsument daarop wachten?
Of toch vliegen want “een paar bloemen/tomaten kunnen er nog wel bij”?
@Ikke,
Oplossingen uit het verleden, daarom verbruiken we dus steeds meer (fossiele) energie!
– Transport zeker per vliegtuig vergt nog steeds veel energie, mede door belastingvrijstelling.
– Subsidie voor de energieleverende kas? Schrap het lage grootverbruikstarief en zo’n kas wordt ook zonder subsidie aantrekkelijk.
– “moeizame kleine besparingen bij particulieren” besparen, maar dan wel de ander!
Roland, ik pleit ook niet voor zomaar weer een subsidie, ik zie de ‘stimulans’ ook veel breder. Zoals ook het simpel duurder worden van de energie, wat bijvoorbeeld kan gebeuren door het afschaffen of verlagen van de voordelige grootverbruiktarieven. Overigens is het tegenwoordig zo dat voor electriciteit geldt dat de kassen meer terugleveren aan het net dan ze verbruiken; het gas dat ze verbruiken wordt tegenwoordig een stuk efficiënter verbruikt dan vroeger.
@Jan 1095 kWh vind/jaar ik heel netjes.
@ ikke,
De tussen oplossing om centrales te koppelen voor CO2 lijkt me onzin. Maar beter dan niets. Bovendien heeft veel tuinbouw al hun eigen energiecentraletje. Dat kan makkelijk uit want dan hoeven geen 0,82ct/m³ te betalen. Kan snel uit. En het idee dat mijn verse groenten met uitlaatgassen van een gasturbine worden gedeeld lijkt me niet erg smakelijk. Bovendien doet de WKK niets in de zomer.
Erger nog, ik was laatst in een kas en vroeg de teler waarom hij leeg stond? Altijd interessant om te weten. Het antwoord : Het is te warm in de zomer.
Het idee van energie zuinige kassen is natuurlijk prima.
LTO is daar ook mee bezig http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/landbouw-en-tuinbouw/energiezuinige-kassen
Maar dan heeft de tuinbouwer de keuze tussen hoge investeringskosten of nog even doorgaan met fossiel.
@Roland. Stel 1 op de 10.000 is grootverbruiker. Die zijn makkelijk in kaart te brengen. En verbruiken het grootste deel. Uiteraard moeten beide, maar je moet ook kijken wat je eerst moet aanpakken.
Inderdaad het huidige energiebelastings model zorgt er voor dat de grootverbruikers door gaan op de huidige weg. Ze hebben daar ook een accountant. En de bank zegt ook niet, hier is een bak vol geld voor de groene investering.
Er zijn 2 vormen van efficientie. Die voor de portemonnee, en die voor CO2. En daar zit het probleem.
@Ikke,
Tuinders gebruiken gas voor elektriciteit (WKK), maar als ze de vrijkomende warmte niet benutten, omdat de e-prijs hoog is en de gasprijs laag is, is dat voor het milieu onzinnig; wel aantrekkelijk voor hun inkomen! De overheid kan met heffingen flink sturen als ze zou willen. Net als de gloeilamp kunnen energieslurpers uit de markt worden gehaald. Daar hebben we de overheid voor.
@Wim,
1095 kWh/jaar gesaldeerd. Ik zie niet hoeveel de zonnepanelen leveren.
Beide vormen van efficientie. voor de portemonnee, en voor CO2 moet je natuurlijk zomogelijk bundelen. Een CO2 heffing kan helpen.
Het beleid is geloofwaardiger als de grootgebruiker met voorrang wordt aangepakt, bovendien kan die overstappen op alternatieven. Maar hoe breder de aanpak hoe beter natuurlijk.
Een geloofwaardig en effektief beleid overtuigt meer dan vage verhalen.
@Roland,
Volgens mij is de 3kW/dag zonder saldering. Jan?
“Een geloofwaardig en effektief beleid overtuigt meer dan vage verhalen.”
Ja, maar hoe kan een overheid dat beleid maken. Over het algemeen is het een goede bedoeling met heel veel uitzonderingen. Want belangen organisaties beginnen te piepen zonder uitzondering.
Samengevat, de overheid heeft veel inkomsten als ze bijvoorbeeld geen uitzonderingen maken voor de LTO. En zo zijn er nog wel een paar.
Ik zou het niet erg vinden als er wat kas bouw verdwijnt en daar zonne panelen komen te liggen van het type 0,70€/Wp.
Roland, er zijn diverse voorbeelden van het combineren van een energiecentrale met glastuinbouw. Eén grote centrale koppelen aan een aantal glastuinders is veel efficiënter dan iedereen een apart energiecentraletje en ook efficiënter dan een aparte electriciteitscentrale en een aparte warmteproducerende centrale. Bijvoorbeeld bij Capelle is een wkk centrale die warmte en CO2 aan 140 tuinders levert en electriciteit aan het net.
Hoewel dit natuurlijk nog steeds het verbruik van fossiele grondstoffen is, wat uiteindelijk in de toekomst voorkomen zou moeten worden, levert het combineren van zulke bedrijven per saldo op een relatief eenvoudige manier een behoorlijke relatieve vermindering van verbruik en uitstoot op in vergelijking met losse ‘machineparken’. En het is een methode die niet noodzakelijk veel meer kost. Met een relatief lage meerprijs is hier dus veel winst te behalen.
Het is natuurlijk geen verlaging tot nul, maar als je tegen lage kosten een behoorlijke verlaging kunt bewerkstellen, vind ik dat toch een prima ontwikkeling als tussenoplossing. Het is natuurlijk niet de voorhoede van de besparing, maar ik ben van mening dat het effectiever is dat iedereen 10% minder energie verbruikt, dan dat 10% van de mensen en bedrijven het verbruik halveert en de rest niets doet.
Klopt Wim,t’is 0kwh na saldering, nu nog wat aan 900m3 gas pjr doen. Iemand goede ideen?
@Wim,
Ja, regelgeving met veel uitzonderingen is duur in uitvoering, mist effektiviteit en werkt soms averechts, doordat de kosten de opbrengsten overtreffen en lokt uitwijkgedrag uit.
Simpel, gemakkelijk uitvoerbaar, weinig uitzonderingen … dus!
@Ikke,
De meeste milieuwinst bij glastuinders is te halen uit een veel hoger gasprijs, zodat verspilling vermindert en de vernieuwing niet wordt vertraagd.
“… effectiever dat iedereen 10% minder energie verbruikt, dan dat 10% het verbruik halveert”
Beide zijn nodig. Koplopers zijn nodig om te versnellen en brede besparing is nodig om effektief te zijn. Zij kunnen elkaar juist versterken, dus niet of, of maar en, en!
Roland, helemaal mee eens dat het een conbinatie moet zijn van voorlopers die de innovatie op gang brengen en daarnaast kleinere stappen voor de grote middenmoot, waar die innovaties in vaak minder extreme vorm maar wel in grotere aantallen worden uitgevoerd. Daarom vind ik dat je besparingen die bv 10% besparing voor de grote groep betekenen niet moet bagateliseren. En dat dat ook nuttige stappen zijn op weg naar een veel lager verbruik van fossiele brandstoffen.
Jan, waar gebruik je het gas voor? Met zonnecollectoren is natuurlijk al het een en andeer te bereiken. Een warmtepomp als vwarming zal waarschijnlijk in dit geval wat overkill zijn. Misschien dat je eventueel een pelletkachel kunt nemen zodat je wellicht de hele gasaansluiting kunt opzeggen? Maakt in elk geval het verbruik van fossiele brandstof lager.
@Jan,
Met 900m³/jaar aan gas doe je het ook al heel er netjes.
Warmtepomp, stoken op PV, pellets etc. Veel te vinden bij Olino en Renewable-energy-now, en Solarwebsite.
@Roland,
“Simpel, gemakkelijk uitvoerbaar, weinig uitzonderingen … dus!” Gewoon doen, goed voor staatskas en het milieu.
Nog een leuke regeling gevonden om het gasverbruik te stimuleren:
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/milieubelastingen/vraag-en-antwoord/wanneer-kom-ik-in-aanmerking-voor-teruggaaf-van-energiebelasting.html. Dus nog even lekker doorstoken als je 5000³m/y niet haalt. Isoleren, doe niet zo raar.
De stroom energie belasting prijs ligt 0,01€ Dus daar kunnen de stroom verbruikers ook lekker doorstoken. Stimuleren die dat energie verbruik.
@Ikke,
\besparingen die 10% besparing voor de grote groep niet bagateliseren\ Waar kan ik die zien, zijn er vorbeelden waar ook elek gebruiker meedoet, mogelijk het brandstofverbruik maar dan van nieuwe auto’s?
Meestal zie ik een stijgend verbruik.
Roland, ik doel op bv de roca3 centrale. Wat ik daarbij intersessant vind, is dat met alleen al het simpelweg op een handige manier combineren van gebruikers, een behoorlijke besparing optreedt. Het verbruik van zo’n gecombineerde installatie zorgt zonder verdere ingrijpende innovaties al voor zo’n 20% besparing tov een losse elctriciteitscentrale en losse tuinbouw installaties. Omdat zulk soort ideeen weinig extra investering vergen, behalve het wat slimmer nadenken over hoe je dingen kunt combineren, kun je daarnaast ook nog energie steken in innovaties die op termijn het verbruik van fossiele brandstoffen extra omlaag brengen.
Over brandstofverbuik van auto’s, het aantal km over de weg neemt inderdaad nog flink toe, maar daarnaast zie je wel dat er veel meer relatief zuinige auto’s komen. Ook bij de grote groep mensen die bv voor het werk veel km maken, is het tegenwoordig veel meer geaccepteerd om een zuiniger auto te nemen. Daarnaast is er een voorhoede die interesse heeft in bv electrische auto’s. Alleen zijn die voor veel mensen nog niet praktisch en is het energieverbruik ook nog niet heel laag. Al heb je dan wel het voordeel dat je voor die electriciteit molens etc kunt gebruiken.
Ikke, heeft die roca3 centrale in 2010 niet langdurige problemen gekend? Bij gebruik van een centrale voor CO2 en/of warmte produktie daalt het e-rendement aanzienlijk. In tijden dat er niet tegelijk vraag is naar elektriciteit EN warmte EN CO2 levert dat behoorlijke verliezen. Voor de tuinders is dat geen probleem, daar zij het gas heel goedkoop krijgen en de elektriciteit duur kunnen slijten.
Met elektriciteit uit wind of zon vervalt dat probleem, maar zit je wel met dure installaties en uitgebreide transportstelsels. In mindere mate geldt dat ook als de (warmte)vraag daalt.
Zuidige auto’s zijn vooral aantrekkelijk bij hoge brandstofprijzen en grote verschillen door overheidstarieven in aanscafkosten van auto’s
Vroeger had je een TV met aan-en-uitknop.
Vroeger had je een opwind wekkertje
Vroeger had je één radio
Vroeger had je één vaste telefoon (stroom via het telefoonnet)
etc.
Nu heb je vaak meerdere TV’s (en zonder randapparatuur ben je niks), die op standby blijven
Nu heb je in huis 4 wekkerradio’s
Nu heb je een Dolby Surround En Nog Veel Meer Toeters systeem
Nu heb je Dect (op stroom), een Router (op stroom) GSM’s (heel vaak leeg en opladen.
Must we go on?
Besparen is dus echt noodzakelijk, maar de industrie maakt het niet direct gemakkelijker. Maar zonder al te veel moeite ga ik komend jaar ca. 500 kWh besparen
@Paul Beelen: duurzaamheid is voor veel fabrikanten dan ook een manier om meer te verkopen… en dát is dus weer niet duurzaam. Echter, er valt me één ding op. Je zegt “vroeger had je dit, nu heb je dat”. Ik heb al wel langer het idee dat we in Nederland veel teveel op elkaar willen lijken. Heeft de een iets, dan moet de ander dat ook hebben. Echter, spullen kosten tijd. En als je minder tijd hebt, moet je bvb ook een auto hebben om toch binnen korte tijd van A naar B te komen. Het is een soms wat verstikkende race, die richting een niet-duurzame samenleving gaat. Echte duurzaamheid gaat wat mij betreft samen met inzien wat je gelukkig maakt, en inzien dat dat niet een lading spullen zijn, en dat minder bezit uiteindelijk soms tot meer geluk kan leiden.
Een vraagje over efficientie en rendement.Zijn de radiatoren v/d bekende merken werkelijk efficienter geworden(zoals op de websites staat),of is het reklame?Mijn radiatoren zijn meer dan 20jr oud.Wie weet wat?M.v.g.Jan
Tja…
Het komt er dus op neer dat we met 7.000.000.000+ aardbewoners in steeds groter tempo de snel slinkende bronnen van deze planeet (niet alleen energie) aan het verbruiken zijn. En ook in landen waar het consumptie patroon duidelijk lager ligt dan bij ons zie je dat ook daar meer geconsumeerd lijkt te gaan worden.
Er zijn dus twee mogelijkheden:
Óf je gaat zinniger om met wat we hebben en kijkt hoe dat zo eerlijk mogelijk verdeeld kan/zal/mag/moet worden
Óf je zal er voor moeten zorgen dat de groei van de wereldbevolking in zo kort mogelijke termijn wordt afgezwakt en omgebogen naar een krimp van de wereld bevolking tot bv 2-4 Miljard maximaal.
In het eerste kan de westerse wereld nog veel doen – en ik denk dat een combinatie tussen besparing en alternatieve opwekking de weg is die te gaan is. Het lijkt mij een illusie dat alleen inzetten op besparing veel zoden aan de dijk zal gaan zetten, en gezien in het licht van fossiele brandstoffen die binnen redelijke korte termijn op zullen raken, zullen we iets moeten doen.
Belangrijk voor mij is dat je nadenkt over wat je doet. Ja, ik heb ook een computer een tv etc etc… maar ik loop niet meer achter de trends aan; ik heb mijn laptop nu bijna 3 jaar, en mijn werkstation zelfs meer dan 4 jaar. Op dit moment doen ze nog prima hun werk, en zolang dat zo blijft zal ik geen nieuwe meer aanschaffen. Als ze echt onherstelbaar niet meer werken zal ik pas tot vervanging overgaan. Ik probeer ook na te denken als ik iets wil gaan kopen of ik het ook echt wel nodig heb. Spullen die je niet koopt, hoef je later ook niet te recyclen…