In de serie “Energie besparen en duurzamer leven begint bij jezelf” heb ik in deel 1 beschreven hoe ik mijn gas- en energie verbruik drastisch naar beneden heb gebracht. In deel 2 beschreef ik waarom ik nog niet helemaal van het gas ben. Dit deel gaat verder hoe ik nog meer energie bespaard heb en de resultaten tot en met 2018.

Zie hier deel 1 van deze reeks.

1. Begin 2017: Kozijnfolie
2. Slimme LED lampen
3. Juli 2018: Warmtepompboiler voor te douchen
4. Oktober 2018: Doorstromer in de keuken
5. Oktober 2018: Warmtepompdroger
6. Opbrengst zonnepanelen tot en met 2018
7. Energieverbruik tot en met 2018
8. Keuken make-over: inductie kookplaat en combimagnetron oven
9. Slotwoord

1. Begin 2017: Kozijnfolie

Wij hebben “oud” dubbel glas en in de keuken is het iets kouder dan in de kamer vanwege de plaats van de Daikin Ururu Sarara airco. Dus hebben we kozijnfolie in de keuken voor het raam gemaakt.

Kozijnfolie is de makkelijkste isolerende folie voor het venster. Je hebt dit in enkele maanden terugverdiend. Je kunt het eenvoudig zelf met dubbelzijdig plakband op het kozijn vastplakken en het plastic vervolgens met een föhn strak spannen. Het kost inclusief dubbelzijdig plakband 2,50 euro per m2 en gaat enkele winters mee. Het plastic kan kapot gaan als je het aanraakt. Pas dus op met huisdieren of kleine kinderen. Na een paar jaar zal de folie wat vies en verweerd raken en minder doorzichtig worden.
Het kozijnfolie zorgt voor een stilstaande luchtlaag, die idealiter 1,5 cm dik is. Een dikte van minder dan 1 cm is te weinig, bij een dikte van meer dan 2 cm staat de lucht niet meer stil. Het is belangrijk om het folie zonder luchtlekken aan te brengen. Anders kan er warme, vochtige lucht uit de huiskamer tussen raam en folie condenseren, zoals bij een slecht aangebracht voorzetraam.
• Kozijnfolie kun je makkelijk zelf aanbrengen en is veel goedkoper. Daar staat tegenover dat het veel minder lang meegaat dan de warmt reflecterende folie die je op het glas plakt: je moet het na een paar winters vervangen.
• Kozijnfolie isoleert beter dan warmt reflecterende folie. Het geeft meer comfort en je bespaart meer op je stookkosten.
• Kozijnfolie zie je beter zitten dan warmt reflecterende folie en valt dus meer op. Sommige mensen vinden dat lelijk. Raamfolie die op het glas is geplakt is nauwelijks zichtbaar.
• Kozijnfolie kun je alleen met een droge doek schoonmaken en zal dus eerder vies worden. Folie die op het raam geplakt zit kun je net als een gewoon raam schoonmaken met een sopje, spons en trekker, maar gebruik geen schuurmiddelen.
• Kozijnfolie is vrij kwetsbaar, je kunt het makkelijk beschadigen. Met kinderen en huisdieren is dat minder handig. In ruimtes die je intensief gebruikt, of bij ramen die je regelmatig open wilt zetten, is kozijnfolie dus minder geschikt.
• Heb je dubbel glas? Dan haal je de kosten van folie die je op het glas plakt er niet uit. Kozijnfolie geeft wel een besparing die opweegt tegen de kosten.

Ook de badkamer en enkele slaapkamers hebben we de kozijnfolie toegepast. Vooral in de keuken en in de badkamer is het bij een koude winter te merken. Voor de prijs hoef je het niet te laten.
Kozijnfolie kost ongeveer € 2,50 per m2.
Kozijnfolie bij enkel glas heeft een warmte doorlating van 2.8 en bespaart ongeveer € 10,30 of 13 m3 gas per jaar per m2 kozijnfolie.
Kozijnfolie bij dubbel glas heeft een warmte doorlating van 2.0 en bespaart ongeveer € 3,10 of 4 m3 gas per jaar per m2 kozijnfolie.

2. Slimme LED lampen

Beneden heb we nu overal Hue LED lampen, waarvan een aantal kleur. Achter de TV hebben we een LED strip geplakt, zodat de muur mooi verlicht wordt. Het voordeel van slimme lampen is dat je deze kunt dimmen of op een bepaalde tijd minder fel laten branden. Dat zorgt ervoor dat ook het verbruik een stuk lager is. Zie dit tweakers artikel wat ingaat op het verbruik.

Je kunt zien dat een slimme lamp nog ongeveer 0.5 Watt verbruikt bij stand-bij. Beneden hebben we er 11, dus dit telt toch wel aan per jaar, wanneer je deze 24 uur per dag aan hebt staan. Dat is dan al bijna 50 kWh sluipverbruik per jaar. Wij hebben in de woonkamer een schakelaar, waarbij we alle lampen ineens aan of uit kunt zetten. En de andere lampen doen we ook met een schakelaar uit. Dus wij hebben dat sluipverbruik niet. En wij hebben bijna nooit de volle lichtsterkte nodig, dus bij ons zijn ze bijna altijd gedimd (dus minder dan de 9 Watt per lamp). Ik denk dat deze met onze dim-stand ongeveer 5 Watt verbruiken. Dat bespaart toch ongeveer 80 kWh per jaar bij 5 uur per dag branden. Met de Hue 2.0 Bridge is het trouwens mogelijk om bij het aanzetten van de stroom de lampen automatisch niet naar volle sterkte te laten gaan, maar op een zelf in te stellen kleur en/of dimstand.

In de hal hebben we 2 maal een GU5.3 LED spot van 6.5 Watt per stuk (vervanger van 50 Watt). Boven hadden we al een LED lampje van 0.5 Watt, wat ervoor zorgde dat we de gewone lamp daar bijna niet meer aan doen. Nu hebben we ook beneden zo een 0.5 Watt LED lampje in een stopcontact. Daar komt best nog wat licht vanaf. De lamp in de hal hebben we nu ook alleen maar aan wanneer het nodig is. Dit bespaart weer bijna 25 kWh.

Buiten hebben we een buitenlamp met bewegings-sensor. Deze sensor gebruikt 1.5 Watt. Bij altijd aan, is dit 13 kWh per jaar. Dus ook die doen we alleen maar aan wanneer het nodig is (‘s avonds even aan bij het uitlaten van de laatste ronde van de honden of als er iemand aan de deur is).

Met het niet aandoen van lampen waar het niet nodig is, geen sluipverbruik van lampen en dimmen van lampen kun je toch nog heel wat besparen, ondanks dat je al zuinige (LED)lampen gebruikt. Bij ons is de besparing toch al snel 170 kWh per jaar.

3. Juli 2018: Warmtepompboiler voor te douchen

De landelijke subsidie van de warmtepompboiler is omhoog gegaan van 500 euro (2016) naar 1250 euro (2018). Je kunt hier de huidige landelijke subsidie checken. De CV gebruikte ik alleen nog voor warm water voor het douchen. De overstappremie voor alleen elektriciteit bij de energieleveranciers is ook omhoog gegaan (ik kreeg een overstappremie van 100 euro). De CV als back-up was ook niet echt nodig geweest al die jaren. De berekening was dus positief om van gas los te gaan!
Voor de zolder was ik aan het kijken naar een warmtepompboiler voor muurbevestiging (ik heb een houten zoldervloer) die niet veel lawaai maakt, weinig stand-by verlies heeft en weinig luchtvolume benodigd. Uiteindelijk is het de Bulex Magna Aqua 150/2 geworden.

• 33 dB geluid op 2 meter afstand (lekker stil)
• 2 Watt stand verbruik (verwaarloosbaar)
• stand-by verlies van maar 19 Watt per uur (nog geen halve kilowattuur per dag)
• luchtvolume 80 – 140 m3/uur (dus ik kan gewoon lucht op zolder aanzuigen)
• max opgenomen vermogen van de warmtepomp: 350 Watt (dus op gewoon stopcontact)
• 1200 Watt elektrische weerstand (voor opwarmen van 55 graden naar 65 graden, maar gebruik ik niet)
• Koelmiddel R290 (milieuvriendelijker)
• 150 liter (meer als genoeg voor 2 personen)
Ik zuig gewoon de lucht van binnen (zolder) aan en de koude lucht wordt via het oude CV kanaal afgevoerd. Bij ons slaapt niemand meer op zolder, maar anders hadden we de warmtepompboiler ingesteld om alleen overdag het water te verwarmen. En wanneer het salderen afgeschaft is, is het ook verstandig om overdag het water te verwarmen. In de zomer kun je ook de koude uitgaande lucht op zolder uit te blazen. De zolder blijft dan koeler voor wanneer deze als slaapplaats gebruikt wordt. Maar aangezien de warmtepompboiler maar weinig verbruikt bij ons (gemiddeld 0,8 kWh per dag) en de COP hoger is bij een hogere invoertemperatuur, laten wij de afvoerlucht altijd naar buiten afvoeren via de voormalige CV pijp.

Het geluid van de warmtepompboiler in gebruik kun je hier horen. Het verbruik van de warmtepompboiler is bij ons gemiddeld 25 kWh per maand (2 personen, niet dagelijks douchen).

Met 1250 euro subsidie en aanschafprijs van 1435 euro inclusief verzendkosten is dit een netto investering van maar 185 euro. En aangezien ik de HR CV ketel verkocht heb (12 jaar oud) voor 180 euro, blijven alleen maar de installatiekosten over. En dat kun je goed zelf doen wanneer je handig bent.

4. Oktober 2018: Doorstromer in de keuken

In de keuken hadden wij een keuken boiler van 10 liter. Wij gebruiken in de keuken niet vaak de warm water kraan. En we gebruiken weer de vaatwasmachine, nadat ik die zelf gerepareerd had. Dus die keukenboiler gebruikt vooral energie voor het op temperatuur houden van de 10 liter water. Ik had al de temperatuur lager gezet een aantal jaren geleden. Maar het is beter om helemaal geen stand-by verlies te hebben. Dus heb ik een doorstromer voor in de keuken geplaatst. Deze kan gewoon op het stopcontact (3500 Watt) van de nu verwijderde boiler van 10 liter aangesloten worden, deze zat bij mij al op een aparte groep.

Dit heeft daarnaast als voordeel dat er veel meer ruimte over is in het keukenkastje, met afmetingen van 14,2 x 9,7 x 4,5 cm. De temperaturen zijn niet zo heel hoog en er komt maar een kleine straal warm water uit. Maar met de bijgeleverde perlator is de straal nog een beetje krachtig. Bij koud water moet je niet de kraan volledig opendraaien, want dan is er een heel krachtige straal die het water alle kanten laat opspatten wanneer je even niet goed oplet.
Uitgaande temperatuur (Bij waterinlaat met 15 °C) bij debiet:
• 1,5 liter/min 48 °C.
• 2,0 liter/min 40 °C.
• 2,5 liter/min 35 °C.
• 3,5 liter/min 32 °C.

In het algemeen warm genoeg en voor heel heet water kun je beter even een waterkoker gebruiken. Een gedeelte van het elektriciteitsverbruik van de warmtepompboiler heb ik dus weggestreept door geen stand-by verbruik van de keukenboiler.

5. Oktober 2018: Warmtepompdroger

Onze droger (C label) ging kapot. Aangezien we maar met 2 personen zijn, gebruikten we deze niet veel. Ik heb nog geprobeerd die zelf te repareren, maar helaas dat is niet gelukt. Dus toen toch een nieuwe droger besteld, maar wel een warmtepomp droger (A++ label). Jaarlijks energieverbruik is 230 kWh bij een standaardtest. Ter vergelijk, een C label droger heeft al snel een verbruik van 500 kWh. De warmtepompdroger die wij gekocht hebben kostte 347 euro (Beko DE8431PA0 WH Warmtepompdroger). Ik zie dat deze nu bijna 420 euro kost. Een droogbeurt is bijna 2 kWh bij een warmtepompboiler, er zijn zelfs nog A++ drogers, die nog minder gebruiken per droogbeurt.

Het beste is een droger zo weinig mogelijk te gebruiken en gewoon de was ophangen aan een waslijn of rekje (bijvoorbeeld buiten of op zolder), daarmee bespaar je veel energie. Mijn vrouw vind dit teveel moeite en de handdoeken worden lekker zacht in de droger. Truien en zo hangen we wel op, blijven ze langer mooi.

6. Opbrengst zonnepanelen tot en met 2018

Afgelopen jaar hadden de zonnepanelen de hoogste opbrengst sinds 2012.
20×245 Wp zontech.nl CHN245-60P op zuid-west (231 graden) met een 50 graden schuin dak, SMA SB4000TL-21 + Raspberry Pi.

De kolom Siderea is de referentie landelijke opbrengst voor Noord-Brabant.

7.Energieverbruik tot en met 2018

Zo, het is weer het begin van een nieuw jaar, goed om eens het energieverbruik over de jaren heen naast elkaar te zetten en te zien wat de trend is. Een grafiek zegt soms meer dan allemaal getalletjes.

Omdat er zoveel gegevens in de grafiek staan, zal ik het een en ander toelichten.

Vanaf 2006 gezin met 2 volwassenen 3 kinderen van rond de 15 jaar.
Voor meer achtergrond informatie zie “Energie besparen en duurzamer leven begint bij jezelf” deel 1 en deel 2.

Periode 2006-2011:

• Waterverbruik is rond de 195 m3 water per jaar.
• Gasverbruik varieert, maar zit in de orde grootte van 1900 m3 gas.
• Een gestage afname van het elektriciteitsverbruik van rond 5650 kWh naar 4150 kWh. Voornamelijk door vervanging gloeilampen door spaarlampen.

Periode 2012-2014:

• September 2012 zijn zonnepanelen geplaatst (20×245 Wp, 4900 Wp op Zuid-West 50 graden schuin dak). Deze hebben toch nog 900 kWh opgeleverd.
• In 2013 hebben de zonnepanelen ongeveer 4150 kWh opgeleverd.
• Het elektriciteitsverbruik is hoger, omdat ik heb geëxperimenteerd om het gasverbruik te verminderen door een sfeerkachel (COP=1) ’s avonds aan te doen. Dit heeft tot een minderverbruik van 300 m3 gas geleid en 700 kWh extra stroomverbruik
• November 2014 een airco aangeschaft voor verwarmen, dit heeft het gasverbruik meteen verminderd, ondanks dat deze nog geen 2 maanden meegeholpen heeft.
• Bijna het gehele gedeelte van elektriciteitsverbruik wordt afgedekt door zonnepanelen over 1 jaar gerekend

Periode 2015-2016:

• De kinderen zijn in 2015 een voor een uitgevlogen, dus het waterverbruik is sterk verminderd
• Het eerste jaar dat de verwarming geheel door de airco gedaan is, het gasverbruik is alleen nog maar voor warm water (nog maar 138 m3 gas in 2015 en 73 m3 gas in 2016)
• Sinds november 2015 een Kia Soul EV, welke ik voornamelijk op het werk oplaad, maar ook af en toe thuis.
• Het totaalverbruik is omhoog gegaan, omdat het verwarmen met gas vervangen is door verwarmen op elektriciteit (airco) en inductie koken. Toch wordt het (op 500 kWh na) afgedekt door de zonnepanelen.
• De elektriciteit exclusief laden en airco verwarmen is teruggelopen naar 2700 kWh, o.a. door een zuinigere koelkast en omdat de kinderen de deur uit zijn
• Voor verwarming is 1600 m3 gas vervangen door elektrisch verwarmen met de airco van rond de 1700 kWh per jaar. 1m3 gas levert ongeveer 8 kWh energie op, dus de energiebehoefte door verwarmen met de airco is afgenomen met 11.000 kWh

Periode 2017:

• 3 volwassen kinderen zijn dit jaar een tijd weer komen inwonen
• Het water-, stroom- en gasverbruik is hierdoor weer met een sprong toegenomen. Vooral het meer wassen, drogen, douchen en bij-verwarmen met gas op de bovenverdieping hebben zijn effect op het water- en energieverbruik
• Meer dan 1000 kWh thuis geladen met de Kia Soul EV

Periode 2018:

• Omdat de kinderen de deur weer uit zijn, is het water- en energieverbruik weer normaal
• Sinds juli 2018 een 150 Liter warmtepompboiler Bulex Magna Aqua 150/2, HR CV ketel verkocht en is de gaskraan dichtgedraaid (met de subsidie en verkoop CV ketel heeft de WPB niets gekost)
• Een warmtepomp droger aangeschaft, dus dit moet komend jaar weer stroomwinst opleveren
• De 10 liter close-in boiler in de keuken vervangen door een 3500 Watt doorstromer, omdat we tegenwoordig weer de vaatwasser gebruiken en daardoor weinig heet water nodig hebben.
• Ik hoop dat dit ervoor zorgt dat het stroomverbruik van de 150 liter WPB voor een groot gedeelte weggestreept kan worden tegen het stand-by verlies van de close-in boiler die weggegaan is. De WPB gebruikt vanaf aanschaf ongeveer 800 Watt per dag.
• Volgend jaar zal het gasverbruik 0 zijn en hoop geen afsluitkosten te krijgen
• De elektriciteit exclusief laden en airco verwarmen en WPB is teruggelopen naar 2500 kWh
• De zonnepanelen hebben in 2018 het meeste opgebracht sinds aanschaf (4800 kWh)
• Nog maar 250 kWh verbruik na salderen (bijna nul op de meter) inclusief EV thuisladen
• 500 kWh terug geleverd na salderen (bijna nul op de meter) exclusief EV thuisladen
En voor wie de exacte cijfers wil weten over de jaren heen:

Wanneer ik thuisladen niet meereken, dan is mijn netto verbruik voor elektriciteit in kWh (elektriciteitsverbruik – zonnepanelen opbrengst – thuisladen) over de jaren heen:
• 2006: 5655
• 2007: 5327
• 2008: 5053
• 2009: 4364
• 2010: 4160
• 2011: 4154
• 2012: 3143
• 2013: 625
• 2014: 47
• 2015: 52
• 2016: -23
• 2017: 997
• 2018: -503

Vanaf 2014 ben ik dus voor elektriciteit bijna nul op de meter, behalve de uitschieter in 2017 (kinderen weer tijdelijk inwonend). In 2018 heb ik een negatief elektriciteitsverbruik

Voor de voetafdruk van energiegebruik in het huis is er een spectaculaire daling te zien, omdat ik steeds minder gas verbruik. Gasverbruik wordt omgerekend naar kWh door dit met een factor 8 te vermenigvuldigen. Wanneer ik thuisladen niet meereken, dan is mijn netto voetafdruk voor energie in kWh (gasverbruik * 8 + elektriciteitsverbruik – zonnepanelen opbrengst – thuisladen) over de jaren heen:
• 2006: 19735
• 2007: 20487
• 2008: 22509
• 2009: 19772
• 2010: 25424
• 2011: 17986
• 2012: 18130
• 2013: 13105
• 2014: 6685
• 2015: 1152
• 2016: 565
• 2017: 3089
• 2018: 649

Dus ik gebruik in 2018 dertig maal minder energie dan ik gebruikte in 2006 voor mijn huis. De gaskraan is in juli 2018 dichtgedraaid, dus ben benieuwd wat het dit jaar zal worden. Maar ik heb al een nul-op-de-meter woning, niet slecht voor een huis uit 1991

8.Keuken make-over: inductie kookplaat en combimagnetron oven

Van de combimagnetron maakte het oven gedeelte een hels kabaal, waarschijnlijk de ventilator. Dus we konden nog alleen maar het magnetron gedeelte gebruiken. We hebben ook een losse (grote) oven, met daarboven een gasfornuis. Op het gasfornuis hadden we een losse 2-pits inductie kookplaat gezet.

Op die inductiekookplaat koken we al die tijd op, in combinatie met combimagnetron, oven en airfryer. Nu toch maar besloten om de keuken licht te verbouwen.

• Combi-magnetron verkocht via marktplaats (magnetron functie is nog prima te gebruiken en het is een grote magnetron)
• 2-pits inductie kookplaat verkocht via marktplaats
• Nieuwe grote combimagnetron gekocht (Sharp R-931 BKW), past precies in kastruimte boven koelkast
• Hierdoor is de grote aparte oven niet meer nodig en kan deze ruimte gebruikt worden voor extra kastruimte (mijn vrouw heeft er een mooi gordijntje voor gemaakt)
• Het gasfornuis verwijdert en hiervoor een inbouw 1-fase inductiekookplaat (4 kookzones) teruggeplaatst
• Een nieuwe zwarte afzuigkap (de oude afzuigkap maakte lawaai)

Doordat de oven verwijderd was, konden we het stopcontact van de elektrische oven gebruiken voor de inductiekookplaat. Aangezien er maar 1 stopcontact (3500 Watt) was en de meeste inductiekookplaten 7200 Watt zijn, hebben we speciaal gekeken naar 1 fase inductiekookplaten. Uiteindelijk hebben we gekozen voor de Siemens EU611BEB1E, die heeft 17 kookstanden, kun je op een gewoon stopcontact aansluiten en de vermogensstand instellen (3500 Watt). Je kunt alle 4 de kookzones gebruiken, alleen niet tegelijk op maximaal vermogen. Maar we gebruiken niet heel vaak meer dan 2 kookzones en wanneer iets aan de kook is, zet je het toch kleiner. We hadden geluk, net was er een cash-back actie van Siemens van 50 euro, dus de inbouw inductiekookplaat heeft net geen 300 euro gekost. Het gat van het gasfornuis was net te klein, dus we hebben nog 1 cm rondom uit het aanrechtblad moeten zagen. De inductiekookplaat klemt vanzelf en er kan geen vocht tussen lopen (rubberen afdichting), dus afkitten is niet nodig. Dat de inductiekookplaat 17 standen heeft is fijn, want de vorige losse 2-pits inductiekookplaat kon je net niet nauwkeurig genoeg regelen (maar 10 standen).

9.Slotwoord

Ik hoop dat je weer wat ideeën hebt gekregen wat je zelf allemaal aan energiebesparing kunt doen. Dat ik 30 keer minder netto energie gebruik dan in 2006 met een relatief lage investering, welke zich ook nog zelf terugverdiend, is mooi meegenomen. De zonnepanelen en airco voor verwarmen heb ik nu al terugverdiend.

Zuinige Rijder