Overzichtsartikel lampmetingen

Geplaatst door Marcel van der Steen in Energiebesparing, Ledlampen, Spaarlampen 185 Reacties»

Hierbij een artikel dat een overzicht geeft van interessante gemeten waardes van verschillende typen lampen. Het blijkt dat er nogal eens wat verschillen zitten tussen wat velen schrijven op het internet en wat ik werkelijk meet. Vandaar dat ik het als toegevoegde waarde acht deze informatie te publiceren.

Vanaf september 2008 meten we met een geautomatiseerde opstelling, de BigMama genaamd.

Als jouw lamp er niet bijstaat, is het misschien eens interessant deze te laten doormeten.

Doe er je voordeel mee!

/wp-content/uploads/2008/articles/lampmeetopstelling_thumb.jpg

De te meten parameters

Het is de bedoeling dat ik een tabel presenteer die een selectie interessante parameters bevat. Hiermee kun je snel door de tabel gaan en je keuze maken welke lamp je interessant lijkt. Ik zal ook een tabel ter download aanbieden waarin alle gemeten parameters staan, zodanig dat je met openoffice of excel zelf kunt filteren.

Voor presentatie in dit artikel heb ik gekozen voor de volgende parameters:

  1. efficiency, in lumen/Watt. Dit is voor mij de belangrijkste parameter, en hoe hoger het getal des te efficienter licht wordt gegenereerd door de lamp. We willen tenslotte dat de lamp licht genereert, en niet zozeer veel warmte (want dan gebruiken we wel een kachel).
  2. keurtemperatuur in Kelvin. Dit geeft aan of het een gezellige warme kleur is oftewel een koele witte kleur; 4000 K of meer wordt al snel felwit, 3500 is een beetje een grensgeval, en beneden de 3100 K is lekker warmwit.
  3. stralingshoek in graden. Dit geeft een indruk of je praat over een spotje (gefocusseerd licht, dus een hoek van minder dan 30 graden), of een breedstraler (hoeken van meer dan 60 graden).
  4. lichtstroom in lumen. Deze parameter geeft aan hoeveel licht de lamp genereert. Hier kan goed vergeleken worden met andere lampen.
  5. CRI-Ra. Een kleurweergave index. Dit geeft aan oin hoeverre het licht van een lamp in staat is kleuren natuurgetrouw weer te geven. Des te hoger dit getal, des te beter de kleuren natuurgetrouw weergegeven worden. 100 is maximaal. Een waarde van 80 wordt gehanteerd voor gewoon gebruik (boek lezen, alledaags gebruik binnenshuis). Voor specifieke werkomgevingen als in magazijnen of buitenverlichting mag deze waarde best lager zijn.

De tabel

Hierbij dan de tabel. Door op de naam te klikken wordt je doorgelinkt naar het originele artikel.
De lampen zijn gegroepeerd per fittingtype. Sorteren kan door op de parameters bovenaan iedere tabel te klikken.

[overview{lampen-overzicht}]

185 reacties op “Overzichtsartikel lampmetingen”

Pol,
Wij van OliNo meten normaliter een gehele lamp. Dat is ook hier punt van discussie. Een Tl kaal is niet een lamp en heeft geen functie in praktische verlichting. Daar moet een kap omheen (die verlies levert). Voor sommige TLs is het daarbij nog erg van belang dat ze warmte genoeg om zich heen hebben, anders halen ze hun efficientie bij lange na niet.
Dan heb je leds. Als ik een ledlamp pak of een led TL buis, dan zit daar een serie leds met een plastic of glazen buis omheen. Deze zorgt ook voor verlies, en nemen we gelijk mee in de totaalmeting. Een enkele led zou best wel eens 91 lm of meer kunnen geven per Watt, alleen dan moet ook deze alleen gemeten worden en onder specifieke omstandigheden (bijvoorbeeld bij een junctietemperatuur van 25 graden, wat het in applicatie ook nooit is).
Ik kan je conclusie dus niet onderschrijven, noch verwerpen. Gewoonweg omdat we zo niet meten. We hebben ook geen plan om dit te gaan meten, omdat we bij de praktijk willen blijven.

@Pol,

Er is nog een verschil. Een Led-TL heeft geen armatuur nodig met reflectoren om ervoor te zorgen dat het grootste gedeelte van het licht recht omlaag gaat (daar waar er behoefte aan is). Dit komt omdat de leds 1 richting op stralen.

Bij een TL, die van nature zijn licht rondom straalt, moet dat wel. Vandaar dat je bij een TL wel de armatuur moet meenemen in de berekening. Je hebt er immers niets aan dat de binnenkant van je armatuur goed verlicht wordt (dat licht komt immers niet meer op het bureau wat onder de TL staat).

Dus om het helemaal eerlijk te houden moet je een LED-TL en TL in zijn armatuur meten om zijn de echte lumen output te bepalen. Dat is ook precies wat we doen bij de metingen van OliNo.

Overigens kun je niet zomaar elke TL gaan vervangen door een LED-TL met behoudt van de bestaande armaturen. Dit komt omdat de totale lumen output van een TL hoger is dan de meeste LED-TL’s. En op een kantoor omgeving is het wel van belang dat je voldoende lumen op elke werkplek krijgt.

Het is dus van belang dat je bij het berekenen van het lichtplan voor een kantoor gebruikt maakt van de eulumdat files van de lampen die je op het oog hebt. Zo’n lichtplan laat precies zien hoeveel armaturen je nodig hebt om voldoende licht te krijgen op de werkplek.

Gelukkig kun je voor de meeste lampen op de OliNo site deze eulumdat file zo downloaden.

Ja, dat snap ik. Maar dan zit je volgens mij met het volgende probleem;

De efficiëntie meten van een TL buis die in een armatuur zit is moeilijk omdat dit afhankelijk is van het armatuur.
LED-TL’s zijn niet armatuurafhankelijk omdat de armatuur geen licht reflecteert van de LED’s. Bij TL wel.

Kan er dan geen meting gedaan worden van eco TL buizen van philips (of ander merk) in een armatuur die de beste reflectie vertoont onder de dezelfde hoek als de LED-tl ?

Ik kan dit hier niet vinden.

Bij spots is dit gemakkelijker, maar met kogellampen wordt toch zonder armatuur gemeten ?

Ik hoop dat je mijn probleem een beetje begrijpt;
Er zou ergens een goede vergelijking moeten staan tussen de verschillende lichtbronnen (gloeilampen, spaarlampen (TL) en LED verlichting), omdat bij vervanging van bestaande verlichting door iets beter ook meestal gehoopt wordt op minimum dezelfde lichtopbrengst en een beter rendement.

Pol,
Op deze website staan een aantal metingen aan TL buizen. Vooral in een gewoon armatuur zonder reflector en met een spoel als ballast. Dat is al informatie.
Dan kunnen we het nog hebben over het toepassen van een elektronisch VoorSchakelApparaat. Ik heb een keer gemeten aan een TL buis en zag dat de effeciëntie verhoogde van 40 lm/W naar 45 lm/W (12.5 % meer), en dat de totale lichthoeveelheid verhoogde met 20 % (dus ook het opgenomen vermogen verhoogde wat, ongeveer 7.5 %).
Verder is die 40 lm/Watt gemeten in een TL-bak, maar ik mag van de opdrachtgever deze gegevens niet publiceren in een artikel. (Dus doe ik dat niet. Veranderen doe ik ook niet en zeker niet de gegevens van deze opdrachtgever zelf gebruiken, want dan heeft vergelijken absoluut geen zin.)
Een goede vergelijking is mijns inziens het gebruik maken van een gangbare lamp in een gangbaar armatuur en deze dan gebruiken om de lichtverdeling en totale lichthoeveelheid te bepalen. Dat is voor led-TL eenvoudig, omdat de buis op zich al compleet is. Voor een gewone TL is dat meer afhankelijk van de TL-bak, en in deze comment zie je de resultaten zoals ik die gemeten heb. Helaas kan ik deze specifieke resultaten niet publiceren.

Veel informatie met betrekking tot de effectieviteit van verlichting inclusief (betrouwbare!) fabrikantdata is te vinden via het lichtberekeningsprogramma Dialux (gratis te downloaden.
De betreffende lichtbronnen inclusief armaturen is op te nemen in de berekeningen. Indien hoogwaardige armaturen worden toegepast is een efficientie van 95% ten opzichte van de lichtbron (bijvoorbeeld TL5)zonder meer haalbaar. Wij ontwerpen verlichtingsinstallaties in utilitaire bouw op basis van deze gegevens en meten na oplevering het lichtniveau in de praktijk. Hieruit blijkt dat de fabrikantinformatie van grotere leveranciers betrouwbaar is. Het is natuurlijk wel zaak goede armaturen bij de lichtbron te kiezen.

Bij de meeste lampmetingen uit dit overzicht kun je een eulumdat file downloaden (je vindt de download link onderaan in de tabel).

De eulumdat file kun je rechtstreeks inlezen in het lichtberekeningsprogramma Dialux.

Beste Marcel,

Test de spaarlampen van Ikea eens zou ik zeggen. Bij de vele vestigingen in NL staan ze er met dozenvol. Zelf heb ik er een aantal met E14 (kleine) fitting.

Wat ook interessant zou zijn: hoe doet Hollandsch Glorie Philips het ten opzicht van de rest?

Groet,

Peter Rikken, Deventer.

Beste Marcel,
Vroeg me af of je die eulumdat bestanden zelf maakt..
Wil voor mijn afstudeerproject een zeer efficiente verlichting gebruiken om de interne warmtelast en het energie verbruik te drukken. Daarvoor wil ik in Dialux de led-tl(85lm/W K5650) invoeren. Dus als je zelf die bestanden maakt, zou ik je willen vragen deze tl-buis voor me te willen berekenen.
Nu heb ik de TL5 van Philips toegepast met een waarde van 3300lm met 39W dus efficientie van 84,61lm/W. maar met de led zou de duurzaamheid nog omhooggaan.

vr. groet, Johan

Er zijn een hoop gegevens nodig om een eulumdatfile te vullen. Ik noem er een paar: totaal lumen, opgenomen vermogen, kleurtemperatuur, lamptype, lichverdeling over de ruimte, afmetingen lamp en afmetingen lichtoppervlakte of lichtruimte, gedeelte van het licht dat naar beneden gestraald wordt (100 % voor downlighters en minder dan dit voor rondomstralers), bedrijfsnaam, lampnaam, meetdatum, meetspecialistnaam. Al deze parameters meet ik van een lamp waarmee ik een eulumdatfile kan vullen. Dat is veel werk.

Al oriénterend op zoek naar MR16 LED lampjes loop ik tegen de volgende informatie op:
De 12 volt halogeenpitjes (plus trafo)kunnen niet straffeloos worden vervangen door MR16 LEdjes, omdat dan (op den duur) de trafo eraan gaat.
Verklaring: de halogeenpitjes zijn parallel geschakeld, de LED pitjes dienen in serie geschakeld te worden.
Er wordt aan gewerkt, even geduld a.u.b.
Bekend?

Vr. groet

Gerben Lenstra

Philips verkoopt sinds kort bij de formido gloeilampen die 30% zuiniger zijn, voor E 2,80 ongeveer.
Ze hebben ook gloeilampen die 50% zuiniger zijn, maar deze zijn bijna 10 euro.

Ik heb de 60W 30% zuinigere lamp getest. Hij geeft hetzelfde licht als een normale 60W lamp. Het licht is precies het zelfde en prima dimbaar.

Zouden jullie deze lampen ook eens kunnen testen? En ik ben heel benieuwd naar de techniek er achter. Zit er een klein halogeen lampje in de lamp?

Jonathan,
Ik heb onlangs de Philips 30% efficientere lamp doorgemeten. Ik doe mijn best deze binnenkort op de website te plaatsen. Dan kun jij mooi vergelijken, want de gewone gloeilampen staan er al op.
Verder ken ik het principe niet, maar van halogeen ben ik kwa efficiency niet gecharmeerd, want de metingen geven aan dat de halogeentjes minder efficient zijn dan de gloeilampen.

Jonathan, klopt dit zijn halogeen lampen welke geplaatst zijn in de Philips modellen. De lichtstroom is trouwens ook iets lager. Wat betreft de 50% lagere energie verbruik heeft Philips de halogeen omgezet naar 12V om zo de efficientie te verhogen (vandaar ook de hogere prijs en een veel zwaardere lamp). Dit zijn fantastische producten nu de gloeilamp eruit gaan. Ikea heeft deze producten ook zijn wel een stuk goedkoper dan bij de Formido trouwens.

Ik heb zo’n lamp doorgemeten. Ik heb even geen tijd om deze te publiceren, maar komt zeker. Het is een lamp die heet: Philips Eco Classic 30W dimmable. Ik heb het vermogen P gemeten, en dat was idd 30.4 W. Verder de PF was 0.98, dus OK. Verder de lichtopbrengst was 445 lumen, wat de efficientie brengt op 15 lm/W. Dat is niet bijster hoog.
De kleurtemperatuur was 2508, dit is diep warmwit. De stalingshoek was 287 graden, dus een rondomstraler.
Zoals gezegd, deze wordt nog gepubliceerd, alleen heb ik even geen tijd om dit te doen (vele andere lampen gedaan die binnenkort gepubliceerd worden).
Van de efficientie ben ik niet gecharmeerd.

Geachte heer v.d.Steen,
Complimenten voor Uw overzicht, ik kijk er regelmatig naar of er weer nieuwe lampen bijgevoegd zijn. Ik heb ook het rapport over onafhankele metingen van LED producten van VSL (Dutch Metrology Institute) gelezen. Zij klemen de enige in Nederland te zijn met een internationaal erkende accreditatie om lamp specificaties te kunnen bepalen. Hoe moet ik dit nu zien tegen over jullie werk?
Verder is mijn vraag (wat ook uit het rapport van VSL sterk naar boven is gekomen)of jullie ook de lichtopbrengst van de LED applicaties t.o.v. de oude lichtbron (gloeilamp of spaarlamp of TL) kunnen vermelden.
Graag zou ik ook zien dat jullie Tl8 en Tl5 applicaties (lampen met haar verschillende systemen) in de lijst zouden opnemen, kan dat?
Alvast bedankt voor je reactie.

@Stef,

Naar aanleiding van je vraag over de gloeilamp, spaarlamp of TL. Deze hebben we allemaal doorgemeten en kun je vinden in bovenstaande overzicht.

De gloeilamp staat onderaan in de lijst van lampen met E27 fitting. Hetzelfde geldt voor de halogeenlamp, deze kun je vinden bij de GU10 fitting. De spaarlampen staan ook bij E27.

De beste manier om de lampen onderling te vergelijken is door te kijken naar de efficientie, uitgedrukt in lumen / watt.

Hier zie je dus ook dat de beste spaarlamp (70 lm/watt) een vergelijkbare efficientie heeft als de beste LED lamp (67 lm/watt) , beide ongeveer 7 x zo efficient als een 40W gloeilamp (10 lm/watt). Een halogeen lamp haalt slechts 7 lm/watt.

Geachte hr. v. Acht,
Bedankt voor Uw reactie. Ik bedoel gewone TL8 en TL5 in verschillende applicaties zoals met standaard ballast of met electronische ballast. Sorry, zal aan mij liggen maar ik zie ze in het overzicht hierboven niet. Bv. een huidige TL5 in een applicatie met een electronische ballast kan geeft volgens mij meer dan 100lm/watt.
Efficientie is een van de zaken die in de vergelijking een rol speelt. Lichtopbrengst per applicatie is echter een belangrijke andere. Als ik op dit moment een gloeilamp, spaarlamp of TL vervangt door een LED vervanger is de kans groot dat de lichtopbrengst maar 10 tot 25% van de oude lamp is. Dat betekend dat ik voor de zelfde lichthoeveelheid 4 tot wel 10 LED applicaties moet plaatsen.
Veel mensen hebben dat niet in de gaten, kosten maar ook de efficientie wordt hiermee beinvloed. Mijn mening is dat U dit wel degelijk moet melden wilt U onafhankelijk en zuivere informatie geven. Als je dan gaat kijken wat de terugverdientijden worden t.o.v. de lichtopbrengst dan wordt het toch een ander verhaal.
Ik hoop dat U die gegevens in Uw lijst gaat opnemen.

@Stef,

Helaas wordt de 100 lm/watt waarde nooit gehaald met TL omdat je ook veel lichtverlies hebt in TL armatuur zelf. De hoge lumen waarden die fabrikanten vaak afgeven zijn gemeten een zogenaamde integrerende bol zonder armatuur. Zodra je een TL in een armatuur plaatst gaat ongeveer de helft van het licht verloren door reflecties en absorptie.

We hebben ook een normale TL doorgemeten, zie hiervoor het artikel Osram Lumilux L36W/840 dubbel in inbouwarmatuur. Hier kun je zien dat van de opgegeven 6700 lumen (voor twee TL’s), slechts 3362 lumen overblijft. Dit levert een efficiëntie van 38 lm/W.

Verder wil ik erop wijzen dat een 40W gloeilamp prima vervangen kan worden door een equivalente LED -of spaarlamp die evenveel licht afgeeft. De LED -of spaarlamp is hierbij 7x zo efficiënt. Binnenkort komt hierover een uitgebreid artikel op OliNo die uitlegt waar je allemaal op moet letten als je een 40W gloeilamp wilt vervangen door een vergelijkbare LED -of spaarlamp. Kijk maar eens in het overzicht hierboven bij het fitting type E27. Je zult zien dat er zelfs spaarlampen zijn die evenveel licht afgeven als een 100W gloeilamp.

Het artikel waar ik op doel heet “Hoe vervang ik een 40W gloeilamp door een LED of spaarlamp” en komt op donderdag 9 April op de OliNo website. Hier is alvast de teaser…

Een vaak gestelde vraag op OliNo is waar je op moet letten als je een gloeilamp wilt vervangen door een zuinige LED -of spaarlamp. In dit artikel laat ik zien waar je op moet letten als je deze energiezuinige lampen wilt gebruiken als vervanging voor de bekende gloeilamp. Wist je dat je in een periode van 3 jaar ongeveer 35 euro kunt besparen op de elektriciteitkosten per lamp?

Geachte hr. v. Acht,
Bedankt voor Uw reactie. Ik kan Uw Osram T8 meting niet beoordelen op de vergelijkbare metingcondities als dat U TLLED lampen meet.Verder denk ik dat de lampen set die U gemeten heb echt in de onderkant van de TL markt zit. Volgens mij zijn er T8 en T5 lampen verkrijgbaar met ingebrachte reflectoren waardoor de lichtabsorptie sterk verkleind wordt, samen ingebouwd in een armatuur electronisch aangestuurd, een licht efficientie geven van 100lm/w en de lichtopbrengst uit de applicatie geeft wat je verwacht als consument.
Heeft U het rapport over onafhankele metingen van LED producten van VSL (Dutch Metrology Institute) gelezen?
De conclusies zijn duidelijk. Daarom mijn eerste vraag (wat ook uit het rapport van VSL sterk naar boven is gekomen)of jullie ook de lichtopbrengst van de LED applicaties t.o.v. de oude lichtbron (gloeilamp of spaarlamp of TL) kunnen vermelden. Als het blijkt waar te zijn dat als ik een gloeilamp, spaarlamp of TL vervangt door een LED vervanger en de lichtopbrengst maar 10 tot 25% van de oude lamp is, betekend dat wel dat ik voor de zelfde lichthoeveelheid 4 tot wel 10 LED applicaties moet plaatsen.
Dat is op dit moment ook mijn ervaring.
Doet U ook schakel en duur proeven? Ik vraag mij af of de levensduur die geclaimd wordt van de LED lampen gerealiseerd worden.

@Stef,

Al onze metingen worden op een identieke manier uitgevoerd, ook de Osram T8 meting. De metingen gebeuren via een computer aangestuurde meetrobot die volgens een goniometrische methode de lamp doormeet. Meer informatie over onze meet apparatuur kun je vinden op onze meetapparatuur pagina.

We hebben nog geen TL lampen tegengekomen die in een TL armatuur 100 lm/wat produceren. De getallen die je noemt zijn metingen aan kale TL lampen zonder de verliezen in de TL-armatuur mee te nemen. Kijk maar eens naar een folder van gangbare TL armaturen van een zeer bekende lampen fabrikant. Op pagina 2 onderaan staan de LOR (Light Output Ratio: The ratio of the light output of a lighting fixture to the total light output of the individual lamp it houses.) waardes van de armaturen genoemd. Die liggen in een range van 0.49 – 0.69. Met andere woorden, er is een verlies van 31 – 51 % aan licht t.o.v. de buis alleen. Dat is ook precies wat we meten op onze meetopstelling. We meten alleen het licht wat daadwerkelijk uit de TL armatuur komt.

In bovenstaande overzicht kun je, zoals eerder aangegeven, ook lampmetingen vinden van gloeilampen en halogeenlampen. Uit deze metingen blijkt dat een 40W gloeilamp 10 lumen/watt haalt. Een vergelijkbare LED -of spaarlamp haalt ongeveer 70 lumen/watt. Met vergelijkbaar, bedoel ik ook dat de lampen exact evenveel licht (lumen) met een vergelijkbare kleurtemperatuur (K) afgeven als de 40W gloeilamp. Morgen komt hierover een artikel op OliNo. Hou de OliNo site dus goed in de gaten.

Vanwaar de vraag over schakel proeven voor LED? Heeft dat invloed op de levensduur? Heb je daar bron informatie over?

Het is wel bekend dat de temperatuur van de LED zelf (de zogenaamde junction temperatuur) een grote invloed heeft op de levensduur van de LED lamp. We zien dan ook dat de betere LED lamp fabrikanten een goed lamp design maken door ervoor te zorgen dat de LED junction temperatuur binnen de grenzen van de door de LED fabrikant opgegeven waarden blijft.

Helaas zijn er ook lampen op de markt met een slecht LED lamp design waar geen rekening is gehouden met de temperatuurhuishouding van de lamp, deze lampen hebben dan ook zeer bedroevende levensduur.

Geachte hr. v. Acht,
Bedankt voor Uw reactie. Ik weet niet of U onderstaand artikel kent van http://www.Neosave.nl, volgens mij ook redelijk onafhankelijk (ze verkopen alle merken TL en kijken continu naar LED TL) en die zeggen eigenlijk exact wat wij als cosumenten tot nog toe beleven met LED verlichting, of mijn werkplek is onvoldoende verlicht, of de lichtopbrengst is na een jaar meer dan gehalveerd, exact wat het rapport over onafhankele metingen van LED producten van VSL (Dutch Metrology Institute)zegt.
Is dat rapport en onderstaande volgens U allemaal onzin?

LED verliest van TL voor werkplekverlichting

Op internet lijkt LED de hemel in geprezen te worden, maar:

“LED verliest van TL verlichting als we het hebben over werkplekverlichting”

Uitgangspunten bij de vergelijking van LED TL met TL verlichting is het specifieke gebruik in werkplekverlichting.
De vergelijking gaat niet over Leds voor zaklampen of tuinverlichting.
Led is voor alles wat te maken heeft met lage wattages duidelijk de winnaar.

Waar we naar kijken bij de vergelijking led met TL verlichting
Hoeveel bespaar je met LED in vergelijking met TL
kan LED wel voldoen aan de norm voor werkplekverlichting NEN-EN 12464-1
We kiezen voor objectieve vergelijking door overheids instanties

Norm voor werkplekverlichting vanuit ARBO overweging
Voor werkplekverlichting is de hoeveelheid licht nog altijd belangrijker dan het energie besparing effect in verband met de gevolgen van te weinig licht voor de gezondheid. Dit is dan ook vastgesteld in de norm NEN-EN 12464-1.

Wat is de norm werkplekverlichting NEN-EN 12464-1?
Minimale waardes voor de werkplek volgens de norm:

Op de plek waar de taak moet worden gedaan (meestal het bureau) dient minimaal 500 lux te zijn.
Tevens dient de ruimte er omheen minimaal 200 lux te zijn.
Eisen aan de kwaliteit van licht zijn dat de RA (CRI) minimaal moet voldoen is 80
Let op:
de aangegeven waardes zijn minimum waardes en in verband met lichtterugval van de lichtbron zal ook naar die terugval gekeken moeten worden en is alles wat onder het minimum zit is onacceptabel vanuit ARBO overwegingen. (zie halfwaardetijd)

Hoe meet je lux?
Bij het doen van een luxmeting dient de afstand van de lichtbron (LED, TL T8 of T5) en de werkplek overeen te komen met de werkelijke afstand waar de lamp gaat branden (de huidige armaturen, meestal zal die afstand in kantoren tussen de 1.74 en 1.97 liggen maar het is raadzaam de werkelijke afstand te nemen).

Wikipedia lichtmeter zegt hierover het volgende:
“Naarmate de afstand van de lichtbron tot het te verlichten voorwerp groter wordt, neemt de verlichtingssterkte in het kwadraat af. Daarom moet voor een juiste meting van de verlichtingssterkte de luxmeter op werkhoogte worden geplaatst.”

Opgave lumen bij LED
Bij de overweging om energie te besparen op werkplekverlichting kan men niet uitgaan van de opgegeven waardes door de leveranciers van de leds.
Zie hiervoor Where some of those really impressive lumen per watt figures for LEDs come from!
De alinea legt uit wat die lumen werkelijk betekenen maar het hele stuk bevestigd dat LED voor een aantal zaken goed is maar niet voor algemene verlichting.

Test dus eerst zelf op de werkplek met de huidige armatuur wat de lux op de werkplek is en wat de hoeveelheid lux in de omliggende ruimt is.

LED test door de overheid USA
Vanuit de overheid in de USA is er constant onderzoek naar LED wat onafhankelijke meetgegevens levert voor de consument. Deze instelling is vergelijkbaar met Senternovem in Nederland.

In de PDF CALIPER_ROUND_5 laatste pdf staat het volgende over de vergelijking tussen LED met T8 en T12 armaturen. (blz 10 en 11 van het PDF)

Vrij vertaald naar het Nederlands:
“De resultaten tonen aan dat LED TL nog niet kan concurreren met TL verlichting in output en efficiency voor deze toepassing.
In het algemeen, LED TL als retrofit is niet competitief in TL armaturen als vervanging voor TL lampen op dit moment. Maar, de beter presterende LED TL kan goed zijn voor specifieke toepassingen waar TL verlichting niet gebruikt kan worden zoals, koude omgeving, ruig terrein, of lage wattage noodzaak.”

In de vergelijking heeft men gekozen voor de T8 en de T12.
Indien men zou kiezen voor T5 zou het verschil nog groter worden.
Met de Neosave adapter kan bij een 1.5 meter armatuur met een conventioneel voorschakelapparaat een energie besparing van 58% behaald worden.

LED, gerichte lichtbundel
Om ook in de rest van de ruimte te komen tot een minimale verlichting van 200 lux zoals verijst in de norm voor werkplekverlichting is er met het gebruik van Leds nog een ander specifiek probleem dat lichtstroom van led sterk gericht is.

Dit heeft wel het voordeel dat reflectie systemen niet nodig zijn voor Leds en ook geen verdere winst opleveren maar tevens zorgt dit kenmerk van led dat de rest van de ruimte nauwelijks verlicht word.

Test dus ook hoeveel lux naast de direct door LED verlicht plek.

CRI waarde werkplekverlichting
Het onderdeel RA (CRI) van de werkplekverlichting stelt als minimum waarde 80 RA.

Hier een stuk vrij vertaald uit engels talige wiki.
“ de lage CRI (RA) van de huidige leds.
De huidige generatie van Leds, die meestal blauwe led chip + gele phosfor, heeft een CRI van ongeveer 70,
wat veel te weinig om uitgebreid toegepast te worden bij binnenshuis verlichting.”
Er zijn Leds die wel een betere RA hebben maar die zijn veel duurder.
Van belang is dus uit te vinden welke Leds er in de LED TL gebruikt worden om uit te kunnen vinden wat de RA waarde is om te kunnen voldoen aan het minimum.

De vraag wat de RA van een T5 is kan makkelijk uit de folder van de desbetreffende T5 gevonden worden.
In het geval van een goede T5 is die 85, bij de slechte tref je waardes onder de 80 aan. Dit in tegenstelling tot een echte Full Spectrum TL die een CRI heeft van 96.

LED onderzoek nederlandse overheid
In Nederland is er vanuit de overheid via senternovem een test gaande naar LED bij gemeentes voor straatverlichting.
De toepassing is anders maar zeker ook interessant voor de vergelijking van de werkelijke opbrengsten van LED. De gegevens worden door de leveranciers zelf geleverd en die kunnen de datasheets aanpassen als er betere gegevens zouden zijn.
Interessant bij deze sheets is dat in deze producten meestal de specificaties vermeld worden die ook van belang zijn voor werkplekverlichting zoals gebruikte Leds, CRI, terug val lichtopbrengst etc.

De website van Senternovem over de test

Hier volgen een paar opgaven van led leveranciers in de test
Philips = 44.26 Watt per lumen tot 47.02 Watt per lumen, geldt wel voor een IP66 armatuur hierdoor iets verlies?
Berekening aan de hand van de opgave van Philips:
810 lumen met een verbruik van 18.3 Watt = 44.26 lumen per Watt tegen 104 tot 111 lumen per Watt bij T5.
3240 lumen met een verbruik van 68.9 Watt = 47.02 lumen per Watt tegen 104 tot 111 lumen per Watt bij T5.

Heel opvallend is dat bv Lioris b.v. (een kleintje) beweerd 120 lumen per Watt te leveren, wel een heel eind meer dan Philips? Let hier vooral op uitspraken als levensduur > 50.000 maar bij garantie staat dat ze slechts 2 jaar op productiefouten als garantie geven. Zie hiervoor bv datasheet van Attiva BV, Attiva maakt gebruik van Osram leds.

Ook een bijzondere van Innolumis Public Lighting, die zegt bij lumenoutput van het systeem: Niet vrijgegeven maar later stellen ze een lichtterugval minder is dan 10% bij 80.000 uur maar lichtterugval waarvan dan?

Werkplekverlichting en halfwaardetijd
Een ander punt wat voor werkplekverlichting van belang is om te kunnen blijven voldoen aan de minimale eisen van 500 en 200 lux is de halfwaardetijd.

Dit zegt wiki: over halfwaardetijd bij LED.
“Halfwaardetijd
De halfwaardetijd is het aantal uren dat een LED kan branden totdat hij nog maar de helft van het licht uitstraalt. Bij eenvoudige gekleurde LED’s is deze tijd zeer lang, maar bij LED’s die fel wit licht uitstralen kan die tijd tussen 5000 en 50000 uur liggen. Dat betekent dat wanneer een goedkope witte LED als achtergrondverlichting constant aan staat, deze na een aantal maanden nog maar half zo fel is. De halfwaardetijd hangt af van de gekozen materialen en constructie van de LED. De halfwaardetijd wordt overigens zelden opgegeven door fabrikanten van witte LED’s. Een LED kan bewust op een lagere stroom gezet worden, om de halfwaardetijd te verlengen.”
Bij de specificaties van goede T5 is die waarde bij 20.000 uur 90% en bij 25.000 uur 89%.

Conclusie vergelijking LED en T5
Meten is weten.

Om gefundeerd over te kunnen stappen op energiezuinige verlichting waarbij de keuze ligt tussen T5 of LED TL is de aanschaf van een energiemeter en een lichtmeter (luxmeter) van wezenlijk belang om in ieder geval de minimale eisen voor werkplekverlichting te kunnen controleren.
Daar meestal de benodigde gegevens over rendement, RA (CRI) en levensduur niet worden vermeld en het vaak niet duidelijk is of de waardes op de Ledjes of op de gehele LED TL van toepassing zijn is zelf meten de enige manier om de waardes te controleren. Tot nu toe zijn er ook nog geen LED TL met keurmerken zoals KEMA of TÜV bij ons bekend die uitspraken over de LED TL zouden kunnen verifiëren.

Gezien alle bovenstaande punten en onderzoeken door gerenommeerde overheid instellingen, is LED waarschijnlijk over enkele jaren de toekomst maar is LED niet alleen vanuit energiebesparing en hogere kosten dan de T5 maar vooral ook vanwege de norm voor werkplekverlichting niet een reële keuze.

Een collega van ons verkocht LED TL en is er mee gestopt vanwege terugval van lichtopbrengst van 75% binnen 1 jaar.

Een nog niet aangegeven probleem bij de installatie van LED TL is de vaak slechte CosPhi, dit gaat een rol spelen indien meerdere LED TLs worden opgehangen. De kosten voor aanpassing van de elektrische installaties moeten dan ook worden meegenomen in de overweging.

Leuke site. Misschien wel aardig om ons nieuwe LED-straatverlichtingsarmatuur te laten doormeten.

Ik zag overigens dat er nogal wat mensen op zoek zijn naar LED-lichtbronnen. Deze kunnen wij leveren. Ook customer design. (Zie onze website)

Met vriendelijke groet

Helder Light bv

Jeroen Brouwer

@Stef,

Je geeft aan dat Neosave als onafhankelijk geschouwd mag worden, echter ze doen zelf geen metingen en verkopen alleen TL lampen. Dat lijkt me geen objectieve bron.

Meten is weten, daar zijn we het helemaal met elkaar eens. ALLE gepubliceerde waarden in het lampenoverzicht zijn daadwerkelijk door ons gemeten. Op basis van deze gemeten waarden kun je mooi vergelijken hoe de verschillende lampen presteren.

Je opmerking over de ARBO norm klopt helemaal. Het is van groot belang dat een werkplek voldoende licht heeft. Werken achter een bureau met onvoldoende licht is zeer vermoeiend en ongezond. Hierdoor kun je in een bestaande kantoor situatie meestal niet zomaar de “oude” TLs vervangen door LED-TL. De nieuwe LED-TL is weliswaar veel efficiënter (lumen/watt) dan een traditionele TL, maar de meeste TLs geven (nog) wel meer licht (lumen). Dit betekend vaak dat je meer armaturen moet plaatsen als je dezelfde hoeveelheid Lux op je werkplek wilt krijgen. Je kunt dit precies uitrekenen door gebruik te maken van een professioneel lichtberekeningsprogramma van Dialux of Relux. Je hebt hiervoor zogenaamde Eulumdat bestanden nodig die inmiddels bij de meeste lampmetingen op OliNo beschikbaar zijn.

In je betoog zie ik weer die 100 lumen/watt voorbij komen voor T5 TL lampen. Dat is wederom zonder rekening te houden met de reflectie verliezen in de armatuur (zie ook eerdere uitleg hierover in comment #127). In de praktijk blijft hier ongeveer de helft van over. Dit hebben we ook geconstateerd bij de meting aan de Osram Lumilux L36W/840 dubbel in een inbouwarmatuur. De efficiency van deze TL lampen was 38 lumen/watt. Ter vergelijk, de een LED-TL met vergelijkbare kleurtemperatuur haalt momenteel een efficiency van 60 lumen/watt. De beste LED-TL heeft momenteel een efficiency van 85 lumen/watt. Let op, dit zijn ALLEMAAL gemeten waarden, geen theoretische waarden.

Neosave noemt een maximale CRI waarde van 70 voor een LED-TL. Deze waarde is achterhaald. Er zijn inmiddels ook LED-TL’s met een CRI waarde boven de 80. Vergelijkbaar met de doorgemeten Osram TL. Ook deze CRI waarden zijn gemeten door ons. Staar je overigens niet blind op die CRI waarde, zeker als je weet hoe men soms TL buizen “tweakt” om deze hoge CRI waarden te halen. Zie ook ons artikel over CRI waarden.

Bij grote lichtinstallaties kan de CosPhi (oftwel de powerfactor) van belang zijn. Bij elke lampmeting op OliNo wordt deze ook bepaald. Er zijn ook LED-TL met een prima powerfactor. Zie hier voor meer achtergrond informatie over de powerfactor.

Conclusie: de LED-TL kan een prima vervanging zijn van de bestaande TL maar dat hangt helemaal van de situatie af. Het is in de praktijk eenvoudiger om LED-TL toe te passen in nieuwe kantoor situaties omdat er vaak meer armaturen nodig zijn dan bij het toepassen van TL verlichting. De nieuwste LED-TLs hebben een hogere efficiency ten opzichte van de bestaande TL, zijn ook beschikbaar met een CRI waarde die hoger is dan 80.

ps Mijn naam is van Agt, niet van Acht.

Sorry, hr. v. A (ch)gt,
Bedankt voor Uw reactie.
Ik ben het op veel punten met U eens. Zonder afbreuk te doen aan Uw goed werk zijn LED lampen niet zomaar in te zetten in de bestaande (en op een willekeurig locatie aanwezige) applicaties. Je hebt te maken met lichtopbrengst en stralingshoek (LED’s stralen vooral recht vooruit,waar andere lichtbronnen rondom stralen), de kleurtemp en weergave zijn erg van belang en vooral ook de warmte huishouding van de bestaande applicatie met de ingebrachte nieuwe LED lamp (wat erg de lichtopbrengst en de levensduur zal bepalen).
Blijft er over de meetmethode die jullie hanteren en die schijnbaar sterk afwijkt van de meetmethoden van b.v. VSL (Dutch Metrology Institute)maar ook schijnbaar sterk afwijkt van de meetmethoden van Osram, GE en Philips.
Ik kan het mij miet voorstellen dat een Osram of werke grote lampfabrikant ook, die zelf ook LED’s lampen op de markt brengt en internationale bepalingen en afspraken moeten respecteren, door TUF of KEMA, of welke onafhankelijke meetinstituut gecontroleerd wordt, niet onafhankelijk gecontroleerde specificaties op hun verpakking zetten. Ik heb zelf geen meetsystemen, maar als U beweert dat opgegeven specificaties van TL lampen niet kloppen, wat let jullie dit dan aan te vechten??
Of al die lampen fabrikanten lullen over meer dan 100lm/watt T5 uit hun nek, of jullie (op dit moment niet erkende en gecertificeerde) meetsysteem zal aangepast moeten worden aan de internationale normen die gelden om iets waardevols te kunnen zeggen over lampspecificaties inlijn met de meetsystemen van VSL en lampenfabrikanten.
Wat jullie moeten zien te bereiken is erkenning van de grote lampenfabrikanten of van de KEMA voor jullie meting en publicaties (net als VSL), zo niet dan blijft er een ……….

Hoezo appels en peren vergeljken.
De totale output van een lichtbron meet je bij voorkeur in een gesloten bol. Dan krijg je de totale efficiency van die lichtbron in lumen/Watt.
Iets heel anders is het meten van de prestaties van een lichtbron in zijn armatuur. Op zich is dat handig om te meten, want haast iedereen gebruikt bijvoorbeeld TL buizen in een armatuur, en niet los.

Als er dan door allerlei verliezen in dat armatuur en/of voeding minder lumen per Watt effectief beschikbaar zijn, dan blijft er niet anders over dan te concluderen dat de gebruiker liefst kijkt naar een meting van lichtbron in het armatuur. Dat is precies wat de heren van Olino meten, dus best in orde lijkt me.

(Ik ken overigens zelf ook geen TL armaturen die meer dan zo’n 60% van het gegenereerde licht de goede kant opsturen)

Dat fabrikanten het misschien marketing-technisch beter vinden om de totale output van hun lichtbron te noemen, in plaats van de output van lichtbron in het armatuur, is weer een heel ander verhaal.

Heer Brouwers,
Als U het stuk op http://www.Neosave.nl leest, leest U over verlichting en omgevings verlichting op de werkplek, met name daarop wordt de huidige LED-TL niet goed bevonden. Het reken voorbeeld over de LED-lampen komt volgens mij toch echt van de leverancier zelf. Osram of Philips verkopen het liefst die lampen met de grootste marges, en die zitten duidelijk bij LED-lampen (zelf geloven ze in de LED lampen op dit moment dus ook niet).
Verder blijft er onduidelijkheid over levensduur, KEMA keur is niet geregeld, lichtterugval(halfwaarde tijd)is onduidelijk en lijkt na 5000 uur te zijn berijkt, en hikt men tegen de hoge investeringsprijs en extra benodigde armaturen, nodig om de zelfde hoeveelheid licht in de ruimte te krijgen.
Hoe veel duidelijker moet het nog worden?

@Stef,

Zoals je hebt kunnen lezen in comment 131 is Neosave geen onafhankelijke bron.

Verder begin je in herhaling te vallen over de prestaties van LED-TL. Zie ook comment 131 hierover.

Overigens zijn er wel degelijk LED lampen met een KEMA keurmerk. Bezoek de websites van de verschillende LED leveranciers maar eens.

Zoals je in comment 127 hebt kunnen lezen is de levensduur van een LED lamp sterk afhankelijk van het design. De levensduur dan de lamp wordt enerzijds bepaald door de levensduur van de LED chip en door de aanstuur elektronica. Beide kunnen potentieel een zeer lange levensduur hebben mits de lamp goed ontworpen is.

Hoe kom je aan die 5000 uur? Heb je daar onafhankelijke bron informatie over?

“Nabranden” LED lamp: Dit kan mogelijk worden veroorzaakt door een restcapaciteit tussen schakeldraad en ground/aarde. Bij 230VAC zijn een aantal pF al voldoende om een mininieme stroom door de LED’s te laten lopen. Dit geeft een beetje licht, dat echter wel zichtbaar of zelf hinderlijk kan zijn in bijvoorbeeld de slaapkamer.

Vraagje: Zijn er al LED-armaturen die een vervanger zijn voor de dimbare halogeen ‘staande schotel omhoog straal’ armaturen uit de jaren 90. Ik zie nog veel mensen die deze armaturen thuis hebben staan, vaak met lamp vermogen rond 300W en gedimd. Echte energie-slurpers dus.

@V.Zwanenberg,

Wat betreft je vraag over een standaard LED lamp als vervanger voor UP-light halogeen lamp, deze ben ik nog niet tegengekomen. Als iemand hier iets meer vanaf weet dan zijn wij bij OliNo zeer geïnteresseerd om hier metingen aan te verrichten.

Er zijn wel een aantal zelfombouwprojecten waarin de halogeen lamp wordt omgebouwd naar een LED -of spaarlamp. Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden:

Ombouw 300W Halogeen UP-light naar 56W
De ombouw van een 250W halogeen “Uplight” naar 16 W LED’s
Energie besparende projecten in huis 2

Waarom gebruik je voor die ombouw niet twee van onze lichtbronnen? Dat is twee keer 8,6 Watt max, dus totaal 17,2 watt, bij een totaaloutput van 1100 lumen bij 4000 K. Daarbij een dimbaar drivertje. Wel voor een goede heatsink zorgen.

vr. gr.

Jeroen Brouwer

Even een weekje op vakantie geweest.
Gegevens halfwaardetijd LED’s? Vrijwel nog niet te vinden. Bij een goede LED lamp zou dat ook zo’n 6 test jaren gaan duren. Toch komt die 5000 u. niet geheel uit de lucht vallen. Metname http://www.eere.energy.gov/ en met name in het DOE Commercially Available LED Product Evaluation and Reporting (CALiPER) program worden allerlei DOE onderzoeken aan Solid-State Lighting applicaties voor de US Department of Energy gedaan. Zij publiceren rapporten en tussen meetrapporten waar halfwaardetijden in staan. Voor jullie club erg interessant.

Ik heb aan vraag aan jullie, kennen jullie onderstaande lamp en hebben jullie deze lamp al eens getest? het is een
compact metaaldamplampen (mini metal halide) met een hoog rendement.
B.v. de Sylvania ES50 35 watt (39watt totaal verbruik) met een lichttemperatuur van 3000 K, en een 1450 lumen (of 37 Lm/watt)

@Stef,

Zeer interessant die rapporten van CALiPER, dank je voor deze waardevolle informatie. Hier gaan we zeker in duiken.

Wat betreft de compacte metaaldamplampen, die hebben we nog niet doorgetest. Qua specificatie ziet dat er interessant uit. Als je zo’n lamp naar ons toestuurt dan meten we hem graag voor je door (met publicatie van de resultaten op OliNo).

Onderwerp 12V trafo’s

Ik overweeg mijn 14 stuks 12V-35W halogeenlampen te vervangen door 12V Leds.
Nu las ik onlangs in een artikel van Oxio dat de trafo’s altijd stroom blijven gebruiken, ook met ledlampen. Dus ook als de verlichting is uitgeschakeld. Is dit juist? En wat is eventueel het alternatief?

Beste Adrian,
Wanneer je met de schaelaar de spanning uitschakelt die over de trafo staat, dan neemt de trafo geen stroom meer op en dus ook geen vermogen meer.

Ik heb een nieuwe soort lamp te testen zij heeft een enorm rendement en heeft alle records.Kunnnen jullie mij de gegevens geven waar ik die kan laten testen.

Gisteren drie Gamma LED lampen gekocht, grote fitting, 1x 2watt, en 2x 1watt. Ze voldoen in kleinere ruimtes (wc, badkamer).

Wie kan mij zeggen welke ledlamp evenveel licht opbrengst heeft als een halogeen lamp van 36W + 50W/12V en ook dezelfde kleurtemperatuur heeft? (warm white)
Deze ledlamp mag werken op 12V of 230V. Tot nu toe heb ik nog geen aternatief gevonden.

Een goede vervanger wordt verkocht door ledlighting bv uit Dordrecht.(www.ledlightingbv.nl) Het is alleen nog even zoeken naar particulieren verkoop… (voor halogeen 36W). Voor de 50W is nog geen goed alternatief, al beweren sommige dit wel. Nog even geduld….

De ervaring met 12 V led spotjes is mij mij wel heel erg slecht.
Er vallen steeds meer leds inb de spot uit.
Dus de duurzaamheid is niet wat men belooft

Geachte heer van der Steen,
Wat een geweldige site, zeer leesbaar voor deze ingewikkelde materie!
Ik heb een plafond armatuur met vier spotjes die gericht zijn op vier schilderijtjes. De lichtbronnen zijn vier Philips halogeen reflector lampen 240V GU 10 van 50 W met een stralingshoek van 35 graden. Het geheel staat op een dimmer. De afstand tot de schilderijtjes varieert van ca 2 meter- 3 meter. De belichting is te wijd en de lichtopbrengst is matig, nog afgezien van de hoge energieconsumptie. Mijn vraag is: kan ik ongestraft de lampen vervangen door de Power LED spot 3x2W GU 10,kan dit technisch en krijg ik dan meer lichtopbrengst op de genoemde afstanden?

Beste Alexander,
Je geeft aan dat met een stralingshoek van 35 graden de spot te breed is op 2 – 3 m afstand. Dus wat je het beste kunt doen is (led)lampen uitzoeken die een kleinere stralingshoek hebben (en die wellicht passen in je GU10 aansluiting). Want een kleinere stralingshoek maar veel verschil; je hebt veel minder licht nodig om toch een felle verlichting te krijgen wanneer je stralingshoek kleiner wordt.
Ik heb zelf de halogeen GU10 50 W getest. Kijk naar de lichtsterkte Iv waarde, die geeft aan hoe helder de lamp is recht onder de lamp gemeten (op 1 meter afstand). Diegene met de hoogste waarde is het helderste, en geeft dus het meeste licht af. Zorg er verder voor dat de stralingshoek dus kleiner is dan 35 graden (wellicht 20 graden?) maar ook weer niet te klein omdat je nog steeds je schilderijen wilt kunnen belichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *